Φωτιά στο Μάτι: Κρίσιμο εύρημα – Ο ανακριτής κατέσχεσε το μηχάνημα με τις συνομιλίες της Πυροσβεστικής

Στο «μικροσκόπιο» των αρμόδιων αρχών που ερευνούν την υπόθεση της φονικής πυρκαγιάς στο Μάτι έχει μπει το δεύτερο καταγραφικό του Ενιαίου Συντονιστικού Κέντρου Επιχειρήσεων (ΕΣΚΕ) του Πυροσβεστικού Σώματος.

Υπό το φως των καταγγελιών περί προσπάθειας συγκάλυψης των αιτίων που οδήγησαν στην τραγωδία οι συνομιλίες που καταγράφονται τη μοιραία ημέρα στο ψηφιακό μηχάνημα ενδεχομένως να αλλάξουν τα δεδομένα. Και αυτό γιατί το συγκεκριμένο καταγραφικό δεν δόθηκε στον ανακριτή από την αρμόδια Αρχή από την πρώτη στιγμή αλλά κατασχέθηκε πρόσφατα μετά από αιφνιδιαστική έρευνα του δικαστικού λειτουργού σε ιδιωτική εταιρεία στη Μεταμόρφωση, όπου φέρεται το μηχάνημα να εστάλη από το ΕΣΚΕ για επισκευή. Το αλαλούμ, πάντως, που επικράτησε τις κρίσιμες ώρες και κόστισε 102 ζωές έχει καταγραφεί και στο πολυσέλιδο πόρισμα της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας η οποία διαπιστώνει ευθύνες σχεδόν στο σύνολο του μηχανισμού που στην καλύτερη περίπτωση υπολειτούργησε.

«Εκδόθηκαν γενικές κατευθύνσεις»

Είναι χαρακτηριστικό, όπως αναφέρεται στο επίμαχο πόρισμα, ότι στην έκτακτη συνεδρίαση του κεντρικού συντονιστικού οργάνου Πολιτικής Προστασίας (ΚΣΟΠΠ) στις 23/7/2018 «που με καθυστέρηση συγκλήθηκε στις 20.00 και συνεδρίασε στις 21.30, εκδόθηκαν γενικές κατευθύνσεις, χωρίς να αναφερθούν οι συγκεκριμένες ανάγκες που έπρεπε να καλυφθούν, οι απαιτούμενες δράσεις που έπρεπε να αναληφθούν, αλλά και οι φορείς που θα τις αναλάμβαναν».

Στο πόρισμα διαπιστώνεται ότι:

Ο συντονισμός της διάθεσης του απαραίτητου μηχανισμού και μέσων αποτελούσε αρμοδιότητα του Γενικού Γραμματέα Πολιτικής Προστασίας και του ΚΣΟΠΠ, καθώς για την κατάσβεση της πυρκαγιάς δεν αρκούσαν το δυναμικό και τα μέσα της εν λόγω Περιφερειακής Ενότητας Βόρειου Τομέα, ενώ η φωτιά με βάση τις διατάξεις του νόμου φαίνεται να είχε προσλάβει χαρακτηριστικά της περιφερειακής καταστροφής μεγάλης έντασης. Για την αντιμετώπιση της πυρκαγιάς δεν συγκλήθηκε το συμβούλιο διαχείρισης κρίσεων, το οποίο συγκαλείται από τον Αρχηγό του ΠΣ για την παροχή κατευθύνσεων και την επιχειρησιακή τακτική των πυροσβεστικών υπηρεσιών.

Τι έγινε με την απομάκρυνση πολιτών;

Επιπλέον, αναφέρεται ότι για την οργανωμένη προληπτική απομάκρυνση πολιτών δεν υποβλήθηκε σχετική εισήγηση καθώς το ΠΣ στο συμπληρωματικό απαντητικό του έγγραφο ανέφερε ότι δεν κατέστη δυνατόν να εντοπιστεί διοικητικό έγγραφο που να αποδεικνύει ότι υπήρξε εισήγηση για το μέτρο της οργανωμένης απομάκρυνσης των πολιτών. Η εισήγηση υποβάλλεται από τον εκάστοτε επί τόπου επικεφαλής αξιωματικό του ΠΣ, ο οποίος ενεργεί σε τοπικό επίπεδο ως συντονιστής του πυροσβεστικού έργου.

Μάλιστα, από ενημερωτικό σημείωμα της Προϊσταμένης τμήματος πολιτικής προστασίας της Περιφέρειας Αττικής, που συμπεριλαμβάνεται στη δικογραφία, προκύπτει ότι στις 19.35 επικοινώνησε τηλεφωνικά με τον διοικητή των πυροσβεστικών υπηρεσιών Ανατολικής Αττικής και αφού του ανέφερε ότι έχει εκκενωθεί το Λύρειο Ίδρυμα και το Κέντρο Υγείας Ραφήνας ρώτησε εάν θέλει άλλη συνδρομή από την περιφέρεια και εκείνος φέρεται να απάντησε “τι να σου πω, η κατάσταση είναι ανεξέλεγκτη”, χωρίς οποιαδήποτε άλλη διευκρίνηση. Είναι ενδεικτικό δε , σύμφωνα με το πόρισμα, ότι ο γ. γ. Πολιτικής Προστασίας με εξουσιοδότησή του την επόμενη ημέρα 24/7 ώρα 11.58 απευθυνόμενος στην Περιφερειάρχη για την απόφαση κήρυξης σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης προσέδωσε στην εν λόγω καταστροφή χαρακτήρα «τοπικής, μικρής έντασης».

Το πόρισμα της η Εθνική Αρχή Διαφάνειας αποδίδει στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση Αττικής καθυστερημένη αντίδραση στο σχεδιασμό για τα μέτρα πρόληψης αλλά και έλλειψη επικοινωνίας και συντονισμού των αρμοδίων φορέων της Πολιτική Προστασίας. Για την Περιφέρεια διαπιστώνει έλλειψη εξειδικευμένων στελεχών Πολιτικής Προστασίας και καθυστερημένη αποστολή του σχεδίου για την αντιμετώπιση κινδύνων από πυρκαγιές.

Παράλληλα, επισημαίνει πως δεν εξέτασε τη λήψη ή μη της απόφασης για την υλοποίηση του μέτρου της οργανωμένης απομάκρυνσης πολιτών καθώς δεν υπήρξε σχετική εισήγηση από τον Αξιωματικό της ΠΥ που συντόνιζε το έργο κατάσβεσης. Όσο για τους Δήμους Μαραθώνα και Ραφήνας – Πικερμίου, αφού ζητείται να αναζητηθούν τυχόν πειθαρχικές ευθύνες, διαπιστώνεται ότι δεν είχαν προχωρήσει στις απαιτούμενες ενέργειες πρόληψης (καθαρισμός οικοπέδων από ξερά χόρτα, εγκατάσταση υδροστομίων) αλλά και έλλειμα επικοινωνίας μεταξύ του τμήματος περιβάλλοντος Πολιτικής Προστασίας και συντήρησης πρασίνου με τη διεύθυνση Πολιτικής Προστασίας μετά την εκδήλωση της πυρκαγιάς.

«Έπρεπε να είχε δοθεί άμεσα εντολή απομάκρυνσης»

Τον Δεκέμβριο του 2019 κατέθεσε στον ανακριτή ο τότε γ.γ. Πολιτικής Προστασίας και νυν υφυπουργός Νίκος Χαρδαλιάς δίνοντας το στίγμα πώς ο ίδιος θα ενεργούσε σε ανάλογη περίπτωση. «Όταν έχουμε επικινδυνότητα 4ου βαθμού, μεριμνώ, φροντίζω όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς στα ζητήματα Πολιτικής Προστασίας να είναι στο βαθμό ετοιμότητας ανάλογα με την κατάσταση και το δίχτυ συναγερμού του χάρτη. Μιλάω με το ΚΕΠΠ να είμαι σίγουρος ότι είναι σωστά στελεχωμένο και να έχει δλδ όλο το προσωπικό που χρειάζεται όταν ο δείκτης είναι στο 4. Τον Ιούλιο του 2018 γνωρίζω ότι δεν υπήρχε γενικό σχέδιο επικυρωμένο.

Υπήρχε το σχέδιο του Ιουνίου 2013 Γ’ έκδοση» ανέφερε ο κ. Χαρδαλιάς στην κατάθεση του ενώ όταν κλήθηκε να μιλήσει για το ενδεχόμενο εκκένωσης τόνισε:

«Προσωπικά δεν περιμένω κανέναν δήμαρχο και κανέναν αντιπεριφερειάρχη. Όντας πάνω από το σύστημα βλέπω τις πιο κοντινές περιοχές που είναι κατοικημένες, ζητώ πληροφορίες για την κατάσταση του ανέμου και τη φορά του και προχωρώ εφόσον είναι κοντά ή ο άνεμος τρέχει, δίνω εντολή προληπτικής απομάκρυνσης. Μιλάω επί τόπου με τον δήμαρχο της περιοχής ή τον εξουσιοδοτημένο, μιλάω με τον αρμόδιο της περιφέρειας και τους δύο επικεφαλής της αστυνομίας και της πυροσβεστικής και ζητώ να συνδράμουν στο ζήτημα της απομάκρυνσης».

Ο υφυπουργός εξέφρασε την πεποίθηση ότι «στο Μάτι θα έπρεπε να είχε δοθεί άμεσα εντολή απομάκρυνσης» ωστόσο προσθέτει: «Παρά ταύτα νομίζω δεν είχαν εξασφαλιστεί οι αναγκαίοι όροι για την ασφάλεια απομάκρυνσης.» Ο κ. Χαρδαλιάς στην κατάθεση του εκτίμησε ότι δυο ήταν οι βασικοί παράγοντες που δεν επέτρεπαν τη δημιουργία των κατάλληλων συνθηκών για την απομάκρυνση.

«Ο πρώτος ήταν η μη στεγανοποίηση της Λ. Μαραθώνος με αναστροφή, δηλαδή κλείνεις από μπροστά και τους γυρίζεις πίσω. Δεν τους επιτρέπεις να μπουν μέσα στον οικιστικό ιστό. Και ο δεύτερος είναι ότι δεν αφήνεις τα φέρι μποτ στην περιοχή που κινδυνεύει να αδειάσουν από τη φορά της φωτιάς. Νομίζω ότι αυτά έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη δυσκολία του κόσμου να απομακρυνθεί» ανέφερε χαρακτηριστικά.

Αλλά και ο Περιφερειάρχης Αττικής Γιώργος Πατούλης στην κατάθεση του εκτίμησε ότι το ΣΟΠΠ έπρεπε να είναι σε μόνιμη σύγκληση ενώ αναφερόμενος στον εαυτό του είπε πως θα επεδίωκε να είναι «στο ΣΟΠΠ παρά το γεγονός ότι την ευθύνη θα την είχε η εντεταλμένη περιφερειακή σύμβουλος και για τον επιπλέον λόγο που αφορά το ηθικό κομμάτι της υπόθεσης».