Pίτσαρντ Σκίφινγκτον Γουέλς: Η δολοφονία του σταθμάρχη της CIA από τη «17 Νοέμβρη»

Pίτσαρντ Σκίφινγκτον Γουέλς: Σαν σήμερα 44 χρόνια πριν η «Επαναστατική Οργάνωση 17 Νοέμβρη» χτυπά για πρώτη φορά στην Αθήνα διαπράττοντας τη δολοφονία του σταθμάρχη της CIA, Pίτσαρντ Σκίφινγκτον Γουέλς. Αυτή ήταν η πρώτη από τις δολοφονικές επιθέσεις της που προκάλεσαν 23 νεκρούς και πολλούς τραυματίες στα 27 χρόνια δράσης της.

Pίτσαρντ Σκίφινγκτον Γουέλς: Ήταν 23 Δεκεμβρίου 1975 με την Αθήνα να ετοιμάζεται να γιορτάσει τα δεύτερα Χριστούγεννά της μετά την πτώση του δικτατορικού καθεστώτος. Ένα αναπάντεχο γεγονός όμως έρχεται να ταράξει τα ήδη ταραγμένα πολιτικά -και όχι μόνο- “νερά” της πρωτεύουσας. Ο σταθμάρχης της CIA, Pίτσαρντ Σκίφινγκτον Γουέλς, δολοφονείται στο Ψυχικό από την «Επαναστατική Οργάνωση 17 Νοέμβρη» (17Ν). Ο Αμερικανός ήταν καλεσμένος μαζί με τη σύζυγό του, Μαρία-Χριστιάνα, σε δεξίωση που παρέθετε ο πρέσβης της χώρας του στην Αθήνα.

Λίγο πριν από τις 10 το βράδυ πήρε τον δρόμο της επιστροφής για το σπίτι του στο Ψυχικό:

Η μαύρη λιμουζίνα του σταμάτησε έξω από την έπαυλη, και τότε συνέβη το μοιραίο. Ένα άλλο αυτοκίνητο εμφανίστηκε. Από αυτό κατέβηκαν τρία ένοπλα άτομα με κουκούλες. Προχώρησαν κατευθείαν προς τον σταθμάρχη κάνοντας στην άκρη τη σύζυγό του. Ένας από αυτούς τότε πυροβόλησε τρεις φορές τον 45χρονο Ρίτσαρντ Γουέλς, με πιστόλι Κολτ 45. Στη συνέχεια και οι τρεις επιβιβάστηκαν στο αυτοκίνητό τους, ένα πράσινο Σίμκα και τράπηκαν σε φυγή. Δεν ακούμπησαν καθόλου τη Μαρία-Χριστιάνα Γουέλς, η οποία έμεινε αποσβολωμένη να κοιτάει το πτώμα του συζύγου της. Ακριβώς έξω από το σπίτι τους, στην οδό Βασιλίσσης Φρειδερίκης 5, στο Ψυχικό. Η ώρα 22:30.

Λίγο πριν τη φυγή τους οι δράστες άφησαν μία προκήρυξη, με την οποία ανέλαβε την ευθύνη η πρωτοεμφανιζόμενη «Επαναστατική Οργάνωση 17 Νοέμβρη». Η ίδια προκήρυξη στάλθηκε τρεις ημέρες αργότερα και στις εφημερίδες, όμως κατόπιν εισαγγελικής απαγόρευσης δεν δημοσιεύτηκε ποτέ αφού τόσο η προκήρυξη όσο και η οργάνωση, τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή, δεν αντιμετωπίστηκαν σοβαρά από τις Αρχές. Αρκετοί μάλιστα θεώρησαν πως η δολοφονία του σταθμάρχη ήταν ξεκαθάρισμα λογαριασμών μεταξύ πρακτόρων της CIA.

Στις 26 Δεκεμβρίου του 1975, η Οργάνωση έβγαλε “ανακοίνωση” προς τον Τύπο για τη μη δημοσίευση της πρώτης προκήρυξης, στην οποία εξηγούσε γιατί δεν χτυπήθηκαν ο οδηγός και η γυναίκα του πράκτορα. «Ο Ρίτσαρντ Γουέλς ήταν αρχηγός της CIA. Σαν τέτοιος ήταν συνυπεύθυνος μαζί με άλλους επαγγελματίες πράκτορες που δρουν στο έδαφός μας για όλα τα εγκλήματα που έκανε η CIA και ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός στη χώρα μας. Απόφασή μας ήταν να εκτελεστεί ο αρχηγός και μόνο αυτός», αναφέρθηκε χαρακτηριστικά. Ωστόσο ούτε αυτή δημοσιεύτηκε.

Ένα χρόνο αργότερα ακολούθησε και τρίτη προκήρυξη με την οποία κατέπεσε και η εκδοχή του ξεκαθαρίσματος των λογαριασμών μεταξύ πρακτόρων:

Στις 24 Δεκεμβρίου του 1976 η γαλλική εφημερίδα «Liberation» δημοσίευσε ένα πρωτότυπο κείμενο της Οργάνωσης, που έλαβε από πηγή ιδιαίτερα αξιόπιστη έως τότε. Στο κείμενο αυτό, η “17Ν” αναλάμβανε την ευθύνη για τη δολοφονία του Γουέλς, περιγράφοντας με ακρίβεια την παρακολούθηση του στόχου και την οργάνωση της επιχείρησης. H προκήρυξη ανέφερε, μεταξύ άλλων: «Σε πρόσφατο λόγο του ο Φορντ δήλωσε τελείως κυνικά ότι οι Αμερικανοί δεν θα διστάζουν να επεμβαίνουν ανοιχτά στο εσωτερικό των άλλων όταν το απαιτούν τα συμφέροντά τους. Παρόμοιες δηλώσεις είχε κάνει στο παρελθόν και ο Κίσινγκερ. Αλλά αρκετά. Φτάνει πια. Πρέπει να καταλάβουν οι Αμερικανοί ιμπεριαλιστές και οι ντόπιοι πράκτορές τους ότι ο ελληνικός λαός δεν είναι αγέλη από πρόβατα. Η κυβέρνηση κοροϊδεύει. Η Βουλή φλυαρεί χωρίς κανένα συγκεκριμένο αποτέλεσμα. Τα περισσότερα κόμματα, συμμετέχοντας στον γενικό εμπαιγμό, συναγωνίζονται σε πλατωνικές δηλώσεις χωρίς πραγματικό αντίκρισμα. Και η Δικαιοσύνη κάνει τον άθλο, στη δίκη της 21ης Απρίλη, να μην αναφέρει το όνομα του δεύτερου ενόχου, της CIA και του αμερικανικού ιμπεριαλισμού. Έτσι αποφασίζουμε να εκτελέσουμε υποδειγματικά τον αρχιπράκτορα της CIA, αρχηγό του κλιμακίου της στην Ελλάδα Ρίτσαρντ Γουέλς, που είναι συνυπεύθυνος για όλα τα εγκλήματα που έκανε η CIA σε βάρος του λαού μας».

Την ίδια ώρα, στην Ελλάδα λόγω της απαγόρευσης της δημοσίευσης πληροφοριών από τον Τύπο είχαν αναπαραχθεί από τις ελληνικές εφημερίδες σενάρια που μιλούσαν για ανοιχτό πόλεμο των μεγάλων μυστικών υπηρεσιών και για εκκαθάριση λογαριασμών μεταξύ CIA και FBI, ακόμη και για επιχείρηση παλαιστινίων τρομοκρατών υπό τον Κάρλος σε ελληνικό έδαφος. Η «Απογευματινή» με τίτλο «Τον καθάρισαν ως διπλό πράκτορα» δημοσίευσε ανταπόκριση από την Ουάσιγκτον στην οποία αναφερόταν ότι «η CIA διαθέτει ειδική μονάδα για τη δολοφονία διπλών πρακτόρων και οργάνων της που την εκβιάζουν». Η «Ελευθεροτυπία» έβαλε τίτλο «Η CIA θυσίασε τον Γουέλς». Η «Βραδυνή» με τίτλο «Δολοφονία άριστα μεθοδευμένη» έγραψε ότι οι δολοφόνοι του Γουέλς «εξόφλησαν δικούς τους λογαριασμούς με το θύμα ή είναι μισθοφόροι που επελέγησαν για να παίξουν αυτοί το απαίσιο παιχνίδι της προβοκάτσιας σε βάρος της χώρας μας».

Αυτός ήταν ο Ρίτσαρντ Γουέλς:

Γεννήθηκε στις 14 Δεκεμβρίου 1929 στο Χάρτφορντ του Κονέκτικατ και ήταν απόφοιτος κλασσικών σπουδών του Χάρβαρντ. Στρατολογήθηκε από την CIA το 1951, μετά την αποφοίτησή του από το πανεπιστήμιο. Η πρώτη του τοποθέτηση ήταν στην Αθήνα. Ως προκάλυμμα εργάζονταν ως πολιτικός υπάλληλος του αμερικανικού υπουργείου στρατού. Την περίοδο 1960–64 υπηρέτησε στη Κύπρο και αργότερα στη Γουατεμάλα (1965–67), στη Γουιάνα (1967–69), και στο Περού (1972–75). Τον Ιούλιο του 1975 τοποθετήθηκε για δεύτερη φορά στην Αθήνα, ως επικεφαλής του σταθμού της υπηρεσίας πληροφοριών. Ήταν μια εποχή που η χώρα είχε μόλις βγει από μια ταραχώδη περίοδο στρατιωτικής δικτατορίας, για την οποία πολλοί στην Ελλάδα κατηγορούσαν την πολιτική των Ηνωμένων Πολιτειών και τη δράση της CIA. Ο Γουέλς διέμενε σε ένα σπίτι το οποίο στο παρελθόν είχε χρησιμοποιηθεί ως κατοικία των προκατόχων του.  Με προεδρικό διάταγμα του Τζέραλντ Φορντ, ο Γουέλς ενταφιάστηκε στο Εθνικό Νεκροταφείο Άρλινγκτον, στη Βιρτζίνια. Η δολοφονία του συνέβαλε στην ψήφιση νόμου στις Ηνωμένες Πολιτείες ο οποίος απαγορεύει τη δημοσιοποίηση των ονομάτων των πρακτόρων των αμερικανικών υπηρεσιών πληροφοριών.

Το όνομα του Γουέλς είχε δημοσιευθεί ένα μήνα νωρίτερα από τη δολοφονία του στην κορυφή καταλόγου στελεχών της Αμερικανικής Υπηρεσίας Πληροφοριών με έδρα την Αθήνα, στην αγγλόφωνη εφημερίδα Athens News. Η Επιτροπή Ελλήνων και Ελληνοαμερικανών που έστειλε τον κατάλογο παρουσιάζει τον Γουέλς ως επικεφαλής του κλιμακίου της CIA στην Ελλάδα. Ωστόσο, η ιδιότητά του ως σταθμάρχη της CIA στη Λίμα του Περού είχε αποκαλυφθεί από τον Ιανουάριο του 1975, σε κατάλογο της ανεξάρτητης αμερικανικής πολιτικής επιθεώρησης «Counter Spy». «Έγινε μια αιματηρή αντικυβερνητική εξέγερση, κατά τη διάρκεια της οποίας πολλοί έχασαν τη ζωή τους. Η CIA κατηγορήθηκε ότι ήταν πίσω απ’ αυτή την εξέγερση. Ήταν καιρός για τον κ. Γουέλς να φύγει από τη Λατινική Αμερική», έγραφε η «Athens News» στις 25 Νοεμβρίου του 1975, αναφερόμενη στην αιματηρή απεργία των αστυνομικών της Λίμα, που στις 5 Φεβρουαρίου 1975 κατέληξε στην επιβολή στρατιωτικού νόμου.

Εν τω μεταξύ, δημοσίευμα του «Ιού» το 2005 παρουσιάζει την ανάμειξη του Γουέλς σε «μία από τις μελανότερες «στιγμές» στην ιστορία της CIA». Συγκεκριμένα, αναφέρεται ότι ο Γουέλς βρισκόταν στη Γουατεμάλα την περίοδο 1966-67 και συνέβαλε στην υλοποίηση ενός «συγκαλυμμένου προγράμματος της CIA καθοδήγησης του ντόπιου παρακράτους για τη φυσική εξολόθρευση της αριστεράς». Μάλιστα, σημειώνεται ότι από τις 35 παρακρατικές οργανώσεις που απαριθμεί έκθεση της επίσημης «Επιτροπής Διαλεύκανσης» (1999), οι 17 εμφανίστηκαν το 1966-67, ενώ η κλιμάκωση των δολοφονιών συμπίπτει χρονικά με τη θητεία του Γουέλς.

Οι συγγενείς του Γουέλς προσπάθησαν να αποκαταστήσουν τη μνήμη του:

Η κόρη του, Μόλι Γουέλς-Μπολ, σε συνέντευξή της στην «Καθημερινή» το 2002 ανέφερε μεταξύ άλλων: «Το ότι πολλοί Έλληνες συμφωνούν με το Γιωτόπουλο ότι άξιζε να πεθάνει ο πατέρας μου είναι ντροπή. Μια δουλειά έκανε. Με ταράζει όταν έρχομαι στην Ελλάδα και ακούω το αντίθετο. Δεν μπορώ να φανταστώ τι πιστεύουν ότι είναι η δουλειά ενός υπαλλήλου υπηρεσίας πληροφοριών». Ακόμα, σε πολιτικό επίπεδο ο πρέσβης Τόμας Μίλερ παρευρέθηκε στις 23 Δεκεμβρίου 2003 στο συμβολικό φύτεμα μιας συκιάς και την τοποθέτηση αναμνηστικής πλάκας στη βίλα όπου έμενε ο Γουέλς. Σύμφωνα με την επιγραφή, ο Γουέλς «ταχύς και δυνατός, θυμώδης και φιλοσοφημένος», «αποτελούσε ενσάρκωση του πλατωνικού ιδανικού ηγέτη».

Η δράση και η σύλληψη της Οργάνωσης:

Η δολοφονία του σταθμάρχη ήταν οι πρώτες από τις πολλές ακολούθησαν για τους τρομοκράτες της “17 Νοέμβρη”. Ως το 2002 που έγινε και η εξάρθρωσή της, τα μέλη της δολοφόνησαν 23 άτομα και προκάλεσαν τον τραυματισμό πολλών περισσότερων. Πολυάριθμες εκρήξεις βομβών, εκτοξεύσεις ρουκετών, ληστείες τραπεζών και αποστολή προκηρύξεων με τις πολιτικές θέσεις σε εφημερίδες μετά από κάθε ενέργεια χαρακτηρίζουν τη δράση των μελών της. Ανάμεσα στα θύματα της “17Ν” είναι και οι Παύλος Μπακογιάννης και Νίκος Μομφεράτος. Η τελευταία δολοφονική επίθεση διαπράχθηκε στις 8 Ιουνίου του 2000, με τον Βρετανό στρατιωτικό ακόλουθο Στίβεν Σόντερς να τραυματίζεται σοβαρά από τέσσερις σφαίρες και να αφήνει την τελευταία του πνοή στο νοσοκομείο “Ερυθρός Σταυρός”. Η αρχή του τέλους της ήρθε όταν στις 29 Ιουνίου 2020 εξερράγη στα χέρια του Σάββα Ξηρού ο εκρηκτικός μηχανισμός τον οποίο ετοιμαζόταν να τοποθετήσει στο λιμάνι του Πειραιά.