Πανεπιστήμιο της Ουτρέχτης: Ο Παρθενώνας είχε άλλο όνομα στην κλασική εποχή

Πανεπιστήμιο της Ουτρέχτης: Το λαμπρότερο μνημείο της Αθηναϊκής πολιτείας, ο Παρθενώνας  ίσως να έγινε γνωστός στο πέρασμα των αιώνων με λάθος όνομα, σύμφωνα με όσα υποστηρίζουν επιστήμονες από το πανεπιστήμιο της Ουτρέχτης στην Ολλανδία. Αποτελέσματα έρευνας που διεξήγαγε ο Ολλανδός αρχαιολόγος, Γιάνικ φαν Ρουκχούιζεν, και που δημοσιεύτηκαν στο American Journal of Archaeology και στην ολλανδική έκδοση του περιοδικού National Geographic, αναφέρουν πως ο ναός που έγινε γνωστός ως «Παρθενώνας» ενδεχομένως να ονομαζόταν αλλιώς από τους Αθηναίους της κλασικής εποχής.

Συγκεκριμένα, ο Ολλανδός αρχαιολόγος υποστηρίζει πως οι ίδιοι οι αρχαίοι Έλληνες ονόμαζαν τον συγκεκριμένο ναό που γνωρίζουμε ως Παρθενώνας ως «Εκατόμπεδο», δηλαδή τον ναό μήκους εκατό ποδών.

Μελετώντας αρχαίες πηγές και αρχαιολογικά δεδομένα αναφέρει ότι ο πραγματικός Παρθενώνας ήταν στην πραγματικότητα ένας μικρότερος και παλιότερος ναός στην Ακρόπολης των Αθηνών και συγκεκριμένα το Ερέχθειο. «Ο ακριβής σκοπός αυτού του μικρού ναού ήταν πάντα ένα μυστήριο. Τώρα, όμως, καταλαβαίνουμε ότι ήταν το κέντρο μιας αρχαίας λατρείας της θεάς Αθηνάς» εξηγεί ο κ. φαν Ρουκχούιζεν. Το Ερέχθειο είναι παγκοσμίως γνωστό για τα αγάλματα των παρθένων που συγκρατούν την οροφή του. Τις γνωστές Καρυάτιδες. «Είναι λογικό οι αρχαίοι Έλληνες να αποκαλούσαν αυτόν τον ναό ως Παρθενώνα ή αλλιώς «οίκο των παρθένων».

Η κυρία Γιοσίν Μπλοκ ομότιμη καθηγήτρια αρχαίων πολιτισμών του Πανεπιστημίου της Ουτρέχτης υποστήριξε ότι η προσέγγιση του Ολλανδού αρχαιολόγου «θα προκαλέσει μια σεισμική δόνηση στην επιστημονική κοινότητα, καθώς δεν πρόκειται μόνο για τα ονόματα αυτά καθαυτά των ναών της Ακρόπολης αλλά συνολικά για την εικόνα που είχαμε σχετικά με τη λατρεία της Θεάς Αθηνάς». Αξίζει να σημειωθεί ότι ο ναός που σήμερα ονομάζεται Παρθενώνας κατά τη διάρκεια του 4ου αιώνα αναφερόταν ως «Εκατόμπεδος» ή «Εκατόμπεδον» καθώς και ως «Παρθενώνας». Τον 1ο αιώνα μ.Χ. ο Πλούταρχος αναφέρθηκε στον ναό χρησιμοποιώντας την ονομασία «Εκατόμπεδος Παρθενών».

Ο Παρθενώνας είναι ναός, χτισμένος προς τιμήν της θεάς Αθηνάς, προστάτιδας της πόλης της Αθήνας.

Υπήρξε το αποτέλεσμα της συνεργασίας σημαντικών αρχιτεκτόνων και γλυπτών στα μέσα του 5ου π.Χ. αιώνα. Η εποχή της κατασκευής του συνταυτίζεται με τα φιλόδοξα επεκτατικά σχέδια της Αθήνας και της πολιτικής κύρους που ακολούθησε έναντι των συμμάχων της κατά την περίοδο της αθηναϊκής ηγεμονίας στην Αρχαία Ελλάδα. Αποτελεί το λαμπρότερο μνημείο της Αθηναϊκής πολιτείας και τον κολοφώνα του δωρικού ρυθμού. Η κατασκευή του ξεκίνησε το 448/7 π.Χ. και τα εγκαίνια έγιναν το 438 π.Χ. στα Μεγάλα Παναθήναια, ενώ ο γλυπτός διάκοσμος περατώθηκε το 433/2 π.Χ.

Σύμφωνα με τις πηγές, οι αρχιτέκτονες που εργάστηκαν ήταν ο Ικτίνος, ο Καλλικράτης και πιθανόν ο Φειδίας, που είχε και την ευθύνη του γλυπτού διάκοσμου. Είναι ένας από τους λίγους ολομάρμαρους ελληνικούς ναούς και ο μόνος δωρικός με ανάγλυφες όλες του τις μετόπες. Πολλά τμήματα του γλυπτού διακόσμου, του επιστυλίου και των φατνωμάτων της οροφής έφεραν γραπτό διάκοσμο με κόκκινο, μπλε και χρυσό χρώμα. Χρησιμοποιήθηκε πεντελικό μάρμαρο, εκτός από το στυλοβάτη, ο οποίος κατασκευάστηκε από ασβεστόλιθο.

Η ιστορική πορεία του Παρθενώνα ακολουθεί εκείνη της Ακρόπολης ως σύνολο, αν και οι περισσότερες μαρτυρίες επικεντρώνονται στο επιβλητικό κεντρικό μνημείο. Ναός της Αθηνάς πάνω στην Ακρόπολη αναφέρεται ήδη από τον Όμηρο τον 8ο αι. π.Χ. Ο παλιότερος αρχαιολογικά βεβαιωμένος ναός είναι ένας πώρινος ναός της Αθηνάς Πολιάδος, του οποίου τα θεμέλια βρέθηκαν ανάμεσα στο Ερέχθειο και το μεταγενέστερο Παρθενώνα και είναι σήμερα σκεπασμένα. Αυτός ο ναός χρονολογείται το αργότερο γύρω στο 525 π.Χ. Υπάρχει όμως και η άποψη ότι τότε επισκευάστηκε μόνο η ανωδομή του και ότι τα ίδια τα θεμέλια ανήκουν σε πρωιμότερη φάση, γύρω στο 570 π.Χ. Αυτός ο ναός καταστράφηκε το 480 π.Χ. από τους Πέρσες. Το 454 π.Χ. όμως μεταφέρθηκε στο σηκό αυτού του ναού το ταμείο της Αθηναϊκής Συμμαχίας από τη Δήλο, άρα θα πρέπει να ήταν επισκευασμένος και να λειτουργούσε. Το οριστικό τέλος αυτού του ναού δεν είναι γνωστό. Αναφορές στις πηγές ερμηνεύονται ως ενδείξεις ότι ήταν ακόμα σε χρήση το 406/5 π.Χ. Ο Παυσανίας πάντως δεν τον αναφέρει στην περιγραφή του της Ακρόπολης το 2ο αιώνα μ.Χ.