Συζήτηση στο υπουργείο Πολιτισμού για τα κρατικά λογοτεχνικά βραβεία και την πολιτική του βιβλίου

Η υπουργός Πολιτισμού Μυρσίνη Ζορμπά το μεσημέρι, στο κτίριο του υπουργείου Πολιτισμού επί της οδού Μπουμπουλίνας τους βραβευμένους με τα κρατικά βραβεία λογοτεχνίας συγγραφείς.

«Να είστε καλά και να γράφετε.

Αποφασίσαμε να σας καλέσουμε σήμερα σ’ αυτή τη δημόσια αλλά, από κοντά και πρόσωπο με πρόσωπο, συνάντηση στο υπουργείο για να μοιραστούμε μαζί σας άμεσα και ζεστά τη χαρά και να γιορτάσουμε τα Κρατικά Βιβλία Λογοτεχνίας χωρίς το πρωτόκολλο της τελετής βράβευσης, που φυσικά θα ακολουθήσει μετά από ένα χρονικό διάστημα».

«Έχουμε ανάγκη», προχώρησε η υπουργός κατά τη διάρκεια αυτής της πρώτης επαφής με τους εκπροσώπους της σύγχρονης λογοτεχνίας, «τα γραφτά σας, έχουμε ανάγκη τη συνέχεια του έργου σας, έχουμε ανάγκη τα βιβλία σας.

Αξίζει να διερευνήσουμε με μεγαλύτερη οικειότητα και ελευθερία όσα όλοι και όλες σκεφτόμαστε, με αφορμή αυτό τον μακροχρόνιο και ανθεκτικό θεσμό αλλά και δεσμό των βραβείων ανάμεσα στον κόσμο του βιβλίου και την πολιτεία».

Εξάλλου,πρόσθεσε η υπουργός, «τα Κρατικά Λογοτεχνικά Βραβεία, όπως έχουμε συνηθίσει να τα λέμε αποδεχόμενοι τη σύμβαση μιας ανακρίβειας, καθώς είναι επίσης Βραβεία Μετάφρασης αλλά και Περιοδικών, είναι ένας θεσμός ζωντανός, που εξελίχθηκε και αναπροσαρμόστηκε, αφομοιώνοντας την ευρύτερη αναδιαπραγμάτευση στον εσωτερικό κόσμο της λογοτεχνίας, φιλολογίας και της συγκριτικής γραμματολογίας, της εθνικής λογοτεχνικής παραγωγής, του βιβλίου και των εκδόσεων».

Εν συνεχεία η υπουργός μίλησε για τις αλλαγές στον θεσμό των βραβείων, θέτοντας μια σειρά από ερωτήματα: «Τι σημαίνει η μετονομασία του βραβείου από Μεγάλο Βραβείο Λογοτεχνίας σε Μεγάλο Βραβείο Γραμμάτων; Τι σημαίνει ότι καταργείται η προϋπόθεση της ελληνικής ιθαγένειας για τη βράβευση δημιουργού;

Τι υπαινίσσεται το βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα μέχρι 35 ετών; Τι προδίδει το ειδικό θεματικό βραβείο για ζήτημα που προάγει τον διάλογο για ευαίσθητο κοινωνικό ζήτημα;»

Για να συμπληρώσει αμέσως μετά: «Το βιβλίο είναι πολιτισμός. Βρίσκεται για την ακρίβεια, πραγματικά και συμβολικά, στο κέντρο της συγκρότησης του νεώτερου πολιτισμού τους τελευταίους πέντε αιώνες.

Είναι συνδεδεμένο με την επιστημονική πρόοδο, τη γενίκευση της σχολικής εκπαίδευσης και κυρίως με τη διάδοση των ιδεών του διαφωτισμού και του φιλελευθερισμού και την εγκαθίδρυση της δημοκρατίας.

Η λογοτεχνία στο σύμπαν αυτό έχει ιδιαίτερη θέση, αφού είναι αυτή που αποκάλυπτε αλλά και συγκροτούσε το πνεύμα της εποχής και ταυτόχρονα διαμόρφωνε τρόπους σκέψης και προσέγγισης της πραγματικότητας».

Και η υπουργός κατέληξε: «Η σχέση των βιβλίων με τους αναγνώστες κράτησε, παρά τις δύσκολες συνθήκες και το ισχυρό πολιτισμικό σοκ, ζωντανή τόσο τη σπίθα της δημιουργίας όσο και την επιθυμία της ανάγνωσης.

Μια επιθυμία που δεν περιορίζεται θεσμικά, δεν συμμορφώνεται αλλά αυθαδιάζει, παρεκκλίνει από τον κανόνα και διαμορφώνει την πολυφωνία και τη βιοποικιλότητα του ανοιχτού και αδιαβάθμητου πεδίου της λογοτεχνίας που έχουμε στη διάθεσή μας, εμείς οι νομάδες πλάνητες αναγνώστες».

Ακολούθησε μακρά και ζεστή συζήτηση στην οποία έλαβαν μέρος τόσο τα μέλη των κριτικών επιτροπών, όσο και οι ίδιοι οι συγγραφείς.

Η Μαριλίζα Μητσού, πρόεδρος της κριτικής επιτροπής λογοτεχνικών βραβείων, είπε πως είναι εντυπωσιακό το μέγεθος της παραγωγής σε εποχή κρίσης, υποσχέθηκε πως στο μέλλον θα καλυφθούν οι καθυστερήσεις των βραβεύσεων, αναφέρθηκε στην ανάγκη χρηματοδότησης από ιδρύματα δημοσίου δικαίου, έκανε λόγο για τον μεγάλα αριθμό γυναικών και ανδρών που λαμβάνουν μέρος στη λογοτεχνική δραστηριότητα και σημείωσε την άνοδο του μυθιστορήματος έναντι του διηγήματος.

Ο Παύλος Καλλιγάς, αντιπρόεδρος της κριτικής επιτροπής για τα βραβεία μετάφρασης, υπογράμμισε τη σημασία της ενδογλωσσικής μετάφρασης, προσθέτοντας ότι μας συμφιλιώνει με τους αρχαίους, ενώ ο Βίκτωρ Ιβάνοβιτς, μέλος της ίδιας επιτροπής, μίλησε για την ανάγκη υποστήριξης της μετάφρασης, ιδίως όταν έχει να κάνει με τις λεγόμενες μικρές γλώσσες, όπως τα ελληνικά και τα καταλανικά.

Για το ίδιο θέμα, ο Παντελής Μπουκάλας (Βραβείο Δοκιμίου) είπε ότι για να ξεφύγουμε από τον άναυδο και στείρο θαυμασμό απέναντι στους αρχαίους χρειάζεται όχι μόνο κόπος και μεράκι, αλλά και χρήμα.

Το θέμα με τους αρχαίους οφείλεται στη διεθνή υποβάθμιση των ανθρωπιστικών σπουδών, σημείωσε από τη μεριά του ο Διονύσης Καψάλης (Μεγάλο Βραβείο Γραμμάτων), ζητώντας την αρωγή της πολιτείας όχι μόνο για τα αρχαία ελληνικά, αλλά και για τα λατινικά. Χρειάζεται επίσης, είπε ο Δ. Καψάλης, η οικονομική και ασφαλιστική κάλυψη όλων των επαγγελματιών του βιβλίου.

Η Biblionet είναι ένα εξαιρετικά χρήσιμο εργαλείο, που μπορεί στο μέλλον να λειτουργήσει καλύτερα, σημείωσε ο Μιχάλης Μοδινός (Βραβείο Μυθιστορήματος), που συμπλήρωσε ότι δεν πρέπει να κινούνται πλέον μόνοι τους οι εκδότες και οι συγγραφείς για την προβολή του βιβλίου στο εξωτερικό – χρειάζεται εξωστρέφεια και αξίζει τον κόπο να προσεχθεί η παραγωγή του μυθιστορήματος σε καιρούς κρίσης.

Η αγάπη και η απόλαυση των κειμένων οφείλει να ξεκινάει από το σχολείο, παρατήρησε η Δανάη Σιώζου (Βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου Συγγραφέα),ενώ η Λύντια Τρίχα (Βραβεία Βιογραφίας) τόνισε την ανάγκη ενίσχυσης των βιβλιοθηκών.

Η Άννα Καρακατσούλη, μέλος της κριτικής επιτροπής των βραβείων μετάφρασης, ζήτησε την οικονομική στήριξη της έκδοσης μεταφρασμένων επιστημονικών μελετών, ενώ η Χλόη Κουτσουμπέλη (Βραβείο Ποίησης) έθεσε το ζήτημα της καλύτερης σύνδεσης περιφέρειας και κέντρου σε θέματα βιβλίου.

Η Μαίρη Λεοντσίνη, μέλος της κριτικής επιτροπής των λογοτεχνικών βραβείων, έκανε λόγο για τη σημασία δημιουργίας παρατηρητηρίου της εκδοτικής αγοράς και της ανάγνωσης, ο Κώστας Καραβίδας, μέλος της ίδιας επιτροπής, είπε πως ο θεσμός των βραβείων πρέπει να συνδεθεί με τη χάραξη πολιτικής για τη διάδοση του βιβλίου στο εξωτερικό και ο Γιάννης Καλλιφατίδης, μέλος της κριτικής επιτροπής για τα βραβεία μετάφρασης ζήτησε την οικονομική και ασφαλιστική κάλυψη των μεταφραστών.

Τέλος, η υπουργός πολιτισμού διαβεβαίωσε ότι θα δημιουργηθεί σε καινούργια βάση το παλαιό ΕΚΕΒΙ, θα υπάρξει ισότιμος διάλογος με την περιφέρεια, θα αρχίσουν να αξιολογούνται οι εκθέσεις βιβλίου στο εσωτερικό και το εξωτερικό και θα αναδιαρθρωθούν τα οικονομικά των δημοσίων οργανισμών για την ενίσχυση του βιβλίου.