Οι προτάσεις της επιτροπής Παρασκευόπουλου για τη βία στα Πανεπιστήμια

Στον υπουργό Παιδείας, Κώστα Γαβρόγλου, έφτασε χθες το πόρισμα της επιτροπής, στην οποία προεδρεύει ο Νίκος Παρασκευόπουλος, και αφορά στη βία στα Πανεπιστήμια.

Ο κ. Γαβρόγλου χαρακτήρισε «εξαιρετικό» το πόρισμα, το οποίο αναλύει την παραβατικότητα στο χώρο της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης, ενώ τόνισε ότι «μπορεί να ολοκληρώθηκε το πόρισμα, αλλά όχι η δουλειά της επιτροπής».

Το πόρισμα αυτό θα σταλεί στις διοικήσεις των πανεπιστημίων και των ΤΕΙ, στις νεολαίες των κομμάτων και στις φοιτητικές παρατάξεις.

Αυτό θα συμβεί, προκειμένου να διατυπώσουν μέχρι τις 30 Οκτωβρίου στην επιτροπή τις παρατηρήσεις τους ή και νέες προτάσεις επί του πορίσματος.

Η επιτροπή Παρασκευόπουλου κατέληξε στο συμπέρασμα, ότι δεν προέκυψε μείωση της παραβατικότητας από την κατάργηση του ασύλου που είχε αποφασίσει η προηγούμενη κυβέρνηση, λαμβάνοντας υπόψιν της και την έρευνα που είχε πραγματοποιήσει ο πρύτανης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, Αχιλλέας Ζαπράνης.

Το πόρισμα ειδικότερα προτείνει:

1. Μέτρα για τα κοινά εγκλήματα

Εγκλήματα που διαπράττονται και αλλού μέσα στην επικράτεια, όπως κλοπές ληστείες, διακίνηση ναρκωτικών κλπ.

Κλοπές

– Φωτισμός σε προαύλιους χώρους με τρόπο που να μην μπορεί να καταστραφεί.

– Ευαισθητοποίηση των φοιτητών και των εκπροσώπων τους ώστε να γίνει σαφές ότι όταν το θύμα είναι συνάδελφος ή καθηγητής δεν πλήττεται η άρχουσα τάξη, ότι όταν “θύμα” είναι το πανεπιστήμιο τα καταστρεφόμενα δεν μπορούν εύκολα και χωρίς τελική επιβάρυνση των φορολογουμένων να αντικατασταθούν.

– Δημιουργία συστήματος ιχνηλασίας για τον σταθερό και φορητό εξοπλισμό που αγοράζεται από τα ΑΕΙ (στα οποία συμπεριλαμβάνονται και τα ΤΕΙ).

– Συνεργασία με την αστυνομία για ενημέρωση ιδίως στο θέμα της παράνομης αγοράς ηλεκτρονικών εξαρτημάτων.

Ληστείες Χρηματαποστολών και ΑΤΜ

– Απομάκρυνση όλων των σχετικών μηχανημάτων από χώρους των ΑΕΙ.

– Εναλλακτικά εγκατάσταση των μηχανημάτων αυτών σε ειδικούς χώρους, που να μπορούν να επιτηρούνται ειδικά και ηλεκτρονικά.

Διακίνηση Ναρκωτικών – Ανοικτές αγορές λιανικής ναρκωτικών

– Πρωτοβουλίες για την αποδιάρθρωση της αγοράς ναρκωτικών γύρω από τα ΑΕΙ (εστίαση στον έλεγχο της προσφοράς) μέσω

α) ανάλυσης κατά περίπτωση των παραγόντων που ευνοούν την ανάπτυξη της αγοράς

β) επανεξέτασης της χορήγησης υποκαταστάτων ναρκωτικών ή ναρκωτικών για μείωση βλάβης στους πανεπιστημακούς χώρους

γ) επίτασης ελέγχων για την αποδιάρθρωση της εφοδιαστικής αλυσίδας που περιβάλλει την κάθε λιανική αγορά, (με συστηματική χαρτογράφηση της πορείας των ουσιών από τις μικρές αποθήκες ως τους λήπτες.

– Ανάπτυξη συστημάτων street work για τον περιορισμό της βλάβης.

– Δημιουργία μονάδων ψυχοκοινωνικής στήριξης φοιτητών σε όλα τα ΑΕΙ και κατάλληλη στελέχωσή τους.

2. Προτάσεις για την αντιμετώπιση εγκλημάτων χαμηλής ποινικής απαξίας και περιστατικών που εμποδίζουν την ακαδημαϊκή λειτουργία των ΑΕΙ

α) για εγκλήματα κυρίως χαμηλής ποινικής απαξίας που σχετίζονται με τη συγκυρία και τα προβλήματα στο Πανεπιστήμιο και διαπράττονται από φοιτητές ή ομάδες φοιτητών (π.χ. βίαιη παρακώλυση της λειτουργίας οργάνων ΑΕΙ, φθορές περιουσίας, ψυχολογική βία και εκφοβισμός καθηγητών κλπ).

-Συστηματική ενημέρωση – κατάρτιση της διοίκησης των ΑΕΙ σε ήπια διαχείριση κρίσεων μέσω ανάπτυξης εργαλείων διαπραγμάτευσης διαμεσολάβησης κλπ

-Κατάρτιση Κώδικα Δεοντολογίας για τους φοιτητές και καθηγητές, που θα δημιουργηθεί σε συνεργασία και με τους εκπροσώπους φοιτητών, από όλους τους κοινωνικούς χώρους, θα προσαρμόζεται ανάλογα ανά πανεπιστήμιο και θα είναι αποκλειστικά προσανατολισμένος στην προστασία της ακαδημαϊκής ελευθερίας, της ανάπτυξης ιδέας του πανεπιστημίου και στον αλληλοσεβασμό καθηγητών – φοιτητών.

– Δημιουργία φόρουμ σε κάθε πανεπιστήμιο, που θα συνεδριάζει τακτικά ή έκτακτα και στο οποίο θα συμμετέχουν φοιτητές, διοικητικό και άλλο προσωπικό και καθηγητές, εκπρόσωποι συλλόγων του ΑΕΙ, ομάδων και παρατάξεων. Εκεί θα συζητείται η κατάσταση στα πανεπιστήμια, τα προβλήματα και η δημοκρατική λειτουργία των πανεπιστημίων.

β) Σε διεκδικητικού χαρακτήρα πρόσκαιρες καταλήψεις χώρων από φοιτητές με φθορές ή μη

-Δημιουργία Μόνιμης Επιτροπής διαπραγμάτευσης και Επικοινωνίας σε κάθε ΑΕΙ η οποία θα είναι αρμόδια για να συζητά με τους φοιτητές που προβαίνουν διεκδικητικού χαρακτήρα καταλήψεις χώρων

γ) Σε καταλήψεις χώρων των ΑΕΙ εντός ακαδημαϊκής λειτουργίας από μικτές ομάδες νέων κυρίως (φοιτητών και μη) που χρησιμοποιούν τους χώρους ως στέκια – σημεία συνεύρεσης.

-Παραχώρηση χώρων σε κοινωνικούς χώρους, όπου συμμετέχουν κατά πλειοψηφία φοιτητές τους ΑΕΙ και λειτουργία τους αυστηρά μέσα από ένα θεσμικό πλαίσιο που πρέπει να συγκροτηθεί.

-Εφαρμογή της υπάρχουσας νομοθεσίας, εφόσον δεν είναι δυνατόν το προηγούμενο.

δ) Σε υποθέσεις χωρίς άδεια και «αυθόρμητης» χρήσης χώρων των ΑΕΙ για λόγους αναψυχής και διασκέδασης κατά τις νυκτερινές ιδίως ώρες.

-Δημιουργία χώρων και αιθουσών αναψυχής μέσα στο Πανεπιστήμιο, οι οποίοι θα είναι και φυλασσόμενοι και ελεγχόμενοι εξωτερικά και θα λειτουργούν με ευθύνη εκπροσώπων φοιτητών (αίθουσα για πρόβες μουσικών συγκροτημάτων του ΑΕΙ, αίθουσα πολλαπλών χρήσεων – συναυλιών, θεάτρου, χορού και χοροεσπερίδων κλπ) : η ευθύνη μπορεί να αναλαμβάνεται ανά Σχολή εκ περιτροπής κλπ

-Διεύρυνση των αρμοδιοτήτων της υπηρεσίας φοιτητικής μέριμνας σε κάθε ΑΕΙ, ώστε να περιλαμβάνει ψυχοκοινωνική υποστήριξη φοιτητών, υποστήριξη καλλιτεχνικών και αθλητικών δραστηριοτήτων και αναψυχής

ε) Σε σποραδικά περιστατικά (στο σύνολο της περιόδου αναφοράς) καταστροφών περιουσίας, εμπρησμών, παραβιάσεων του νόμου περί όπλων κλπ κακουργημάτων.

στ ) Σε καταλήψεις χώρων από άσχετους με την πανεπιστημιακή κοινότητα ιδιοκτησίας των ΑΕΙ που βρίσκονται εκτός ακαδημαϊκής λειτουργίας.

-Στις παραπάνω περιπτώσεις ε΄ και στ΄ χωρεί εφαρμογή της υπάρχουσας νομοθεσίας από τη Διοίκηση του ΑΕΙ.

3. Γενικά μέτρα πρόληψης

α) Επανεξέταση του καθεστώτος φύλαξης των χώρων ΑΕΙ. Ιδίως μπορεί να εξεταστεί η πρόσληψη των προϊσταμένων των σχετικών υπηρεσιών από τα ίδια τα ΑΕΙ, ώστε αυτά να έχουν ειδικές γνώσεις των συνθηκών. Επίσης, θα πρέπει να ληφθούν υπόψη εμπειρίες συγκεκριμένων πανεπιστημίων, που αφορούν την αποτελεσματικότητα της φύλαξης από ιδιωτικές εταιρίες.

β) Αναθεώρηση του πλαισίου ασφάλισης των περιουσιακών στοιχείων των πανεπιστημίων και δημοσιοποίησή του.

γ) Επανεξέταση του θεσμικού πλαισίου χρήσεων και προστασίας της περιουσίας των ΑΕΙ πέρα από εκείνη την περιουσία που περιλαμβάνεται σε ακαδημαϊκές και διδακτικές λειτουργίες.

Από τις επισημάνσεις της συγκεκριμένης έρευνας, άξιες λόγου είναι ιδίως οι ακόλουθες:

• Από τα στοιχεία της έρευνας δεν προκύπτει ξεκάθαρα κατά πόσο η κατάργηση του πανεπιστημιακού ασύλου ελάττωσε τα περιστατικά ανομίας στα ΑΕΙ. Όπως φαίνεται από τα στοιχεία, κατά τον πρώτο χρόνο έπειτα από την εφαρμογή του νόμου Διαμαντοπούλου, τα περιστατικά βίας πολλαπλασιάστηκαν και η εφαρμογή του νόμου υπονομεύτηκε. Οπότε, μάλιστα, επιχειρήθηκε η επέμβαση της ΕΛ.ΑΣ. σε πανεπιστημιακούς χώρους, ακολουθούσε συνήθως πλήθος αντιδράσεων.
•  Υπάρχουν σημαντικές αυξομειώσεις στα περιστατικά βίας και ανομίας ανάλογα με την χρονιά. Για παράδειγμα το 2014 υπήρξαν υπερδιπλάσια περιστατικά βίας και ανομίας σε σχέση με το 2015 ή το 2016.
•  Το 2011 εμφανίζεται επίσης με σχετικά λίγα περιστατικά, επειδή δεν περιλαμβάνεται η περίοδος Σεπτεμβρίου – Οκτωβρίου. Αυτό επειδή αν θεωρούσαμε κάθε ημέρα κατάληψης επί 300 τμήματα, ως ξεχωριστό περιστατικό, τότε ο αριθμός θα ήταν τετραψήφιος.
•  Ορισμένα πολυήμερα γεγονότα εμφανίζονται όταν γίνεται αναφορά τους στον Τύπο. Για παράδειγμα πολυήμερες καταλήψεις, όπως αυτή των εργολαβικών υπαλλήλων του ΑΠΘ, η οποία διήρκεσε περισσότερες από 70 ημέρες, καταγράφεται μόνο με πέντε ή έξι αναφορές, ανάλογα με τα περιστατικά στα οποία παρουσιάζεται έξαρση ή σημαντική εξέλιξη.
• Τέλος, δεν περιλαμβάνονται τα περισσότερα περιστατικά τα οποία σημειώνονται όταν με καταφύγιο το πανεπιστημιακό άσυλο, άγνωστοι εξαπολύουν επιθέσεις ή πραγματοποιούν παράνομες πράξεις γύρω από τα Πανεπιστήμια, καθώς είναι τόσο συχνά ώστε αρκετές φορές δεν καταγράφονται στον Τύπο, ως σχετικά με τα Πανεπιστήμια.
• Από όλα τα παραπάνω συνάγεται ότι ο πραγματικός αριθμός των περιστατικών πρέπει να είναι σημαντικά μεγαλύτερος και η έρευνα αυτή μπορεί να καταγράψει μόνο ένα υποσύνολο του φαινομένου.

Β) ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΕΛΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΓΙΑ ΤΑ ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ Χ. ΠΟΥΛΟΠΟΥΛΟΥ, ΑΛ. ΜΠΕΝΟΥ ΚΑΙ Μ. ΠΑΠΑΔΗ (ΕΠΙΣΗΣ ΥΠΟΒΑΛΛΕΤΑΙ ΑΥΤΟΤΕΛΩΣ).

ΕΔΩ ΚΑΤΑΧΩΡΙΖΟΝΤΑΙ ΟΙ ΤΕΛΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΓΙΑ ΠΡΟΛΗΨΗ, ΕΓΚΑΙΡΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΠΟΜΠΗ ΣΕ ΘΕΡΑΠΕΙΑ.

Προτείνεται η δημιουργία συμβουλευτικών σταθμών ψυχοκοινωνικής στήριξης φοιτητών, σε κάθε πανεπιστήμιο που διαπιστώνει τη σχετική ανάγκη.

Στόχοι των συμβουλευτικών σταθμών αποτελούν η πρόληψη και η έγκαιρη παρέμβαση για την αντιμετώπιση της χρήσης ουσιών, η συνεργασία με εξειδικευμένους φορείς για παραπομπή σε θεραπεία όσων αντιμετωπίζουν πρόβλημα εξάρτησης, καθώς επίσης και η συμβουλευτική για ζητήματα ψυχικής υγείας και κρίσεων που αντιμετωπίζουν οι φοιτητές κατά την περίοδο των σπουδών τους.

Οι συμβουλευτικοί σταθμοί χρειάζεται να λειτουργούν όπου παρέχονται οι υπηρεσίες εκπαίδευσης με τουλάχιστον ένα (1) κοινωνικό λειτουργό και ένα (1) ψυχολόγο.

Για ΑΕΙ που παρέχουν υπηρεσίες σε μεγάλο αριθμό φοιτητών στην ίδια πόλη (π.χ. ΑΠΘ) στο πλαίσιο του συμβουλευτικού σταθμού μπορεί να λειτουργεί διεπιστημονική ομάδα, η οποία διευρύνεται και από άλλες ειδικότητες (π.χ. Ψυχίατρο) και έχει μεγαλύτερο αριθμό προσωπικού.

Οι συμβουλευτικοί σταθμοί των ΑΕΙ μπορούν να ενταχθούν σε ένα δίκτυο ανταλλαγής τεχνογνωσίας, καινοτόμων πρακτικών και εκπαίδευσης με τη συνεργασία και την υποστήριξη των εξειδικευμένων – εγκεκριμένων φορέων αντιμετώπισης εξάρτησης και ψυχικής υγείας στη χώρα μας.

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Προτείνεται να εξεταστεί η ένταξη του μαθήματος των εξαρτήσεων στα Τμήματα της Ιατρικής, Ψυχολογίας, Κοινωνικής Εργασίας, Νοσηλευτικής, Παιδαγωγικών, Κοινωνιολογίας, Νομικής στο πρόγραμμα σπουδών τους, ώστε να οι απόφοιτοί τους να έχουν λάβει σχετική εκπαίδευση όπως γίνεται αντίστοιχα στον ευρωπαϊκό και στο διεθνή χώρο.

Επίσης, κρίνεται σημαντική η εξειδίκευση σε αυτόν τον τομέα, με την ανάπτυξη συνθετικών μεταπτυχιακών προγραμμάτων σπουδών στο συγκεκριμένο αντικείμενο.

ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ – ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗ

Προτείνεται η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των μελών της ακαδημαϊκής κοινότητας μέσω εκπαιδευτικών προγραμμάτων και σχετικών εγχειριδίων για την δυναμική του προβλήματος της χρήσης ουσιών το οποίο εξελίσσεται κοινωνικά και ιστορικά αλλά και τις δυνατότητες πρόληψης και ψυχοκοινωνικής παρέμβασης.

Επίσης, προτείνεται η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των στελεχών των σωμάτων ασφαλείας και των υπαλλήλων φύλαξης ΑΕΙ σε θέματα διαχείρισης του ρόλου τους.

ΜΕΙΩΣΗ ΤΗΣ ΒΛΑΒΗΣ

Η λειτουργία προγραμμάτων υποκατάστασης χρειάζεται να γίνεται όχι εντός αλλά στο πλαίσιο της ευρύτερης κοινότητας που πλαισιώνει την ακαδημαϊκή καθώς η εμπειρία έδειξε τις σοβαρές δυσκολίες που σχετίζονται με τη λειτουργία, αλλά και την πρόσβαση των φοιτητών σε αντίστοιχο πρόγραμμα στο χώρο του Πανεπιστημίου.

Παράλληλα, χρειάζεται η ανάπτυξη ισχυρού δικτύου προγραμμάτων βοήθειας στον δρόμο από εγκεκριμένους φορείς αντιμετώπισης των εξαρτήσεων περιμετρικά των Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων που αντιμετωπίζουν ζητήματα χρήσης παράνομων ουσιών.

Γ) ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΘΕΜΑ ΤΩΝ ΚΑΤΑΛΗΨΕΩΝ ΣΤΑ ΑΕΙ

ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΗΝ ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΤΗΣ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑΣ κας Γ. ΚΑΡΥΜΠΑΛΗ.

1. Ξεκινώντας από τις διαρκείς καταλήψεις από εξω-πανεπιστημιακούς ιδιοκτησιών των ΑΕΙ, οι οποίες δεν συνδέονται αναγκαστικά με ακαδημαϊκές λειτουργίες καθώς βρίσκονται εκτός των πανεπιστημιουπόλεων (υπό Ι/δ), θα πρότεινα άμεση προσφυγή των διοικήσεων των ΑΕΙ στην προβλεπόμενη από το νόμο προστασία, δίνοντας έμφαση στην αστική προστασία της ιδιοκτησίας τους.

Επίσης, θα πρότεινα την επιδίωξη νομοθετικής ρύθμισης που να επεκτείνει την εφαρμογή των διατάξεων περί διοικητικής αποβολής από ακίνητα του Δημοσίου, των Δήμων και των Κοινοτήτων και στα ακίνητα των ΑΕΙ, αναγνωρίζοντας στον Πρύτανη του οικείου ΑΕΙ την αρμοδιότητα έκδοσης σχετικού πρωτοκόλλου.

Σημειώνεται ότι η σχετική δυνατότητα προβλέπεται τόσο για τα ακίνητα του Οργανισμού Σχολικών Κτηρίων (Ο.Σ.Κ.: που ιδρύθηκε ως ΝΠΔΔ και μετατράπηκε σε ΑΕ) όσο και για τα ακίνητα του Οργανισμού Λιμένος Πειραιώς (Ο.Λ.Π.: που επίσης ιδρύθηκε ως ΝΠΔΔ και μετατράπηκε σε ΑΕ).

2. Συνεχίζοντας με τις πρόσκαιρες καταλήψεις χώρων των ΑΕΙ, από φοιτητές ή/και τρίτους, και χρησιμοποίησή τους για αναψυχή-διασκέδαση, ιδίως, κατά τις νυκτερινές ώρες δίχως άδεια (υπό Ι/β), θα πρότεινα:

➢ Δημιουργία χώρων αναψυχής στα Πανεπιστήμια, φυλασσόμενων και ελεγχόμενων εξωτερικά, οι οποίοι θα παραχωρούνται στους φοιτητές με άδεια του Κοσμήτορα της οικείας Σχολής και θα λειτουργούν με ευθύνη εκπροσώπων φοιτητών.

➢ Έλεγχο των διοργανωτών των εκδηλώσεων για το ενδεχόμενο φοροδιαφυγής.

➢ Διεύρυνση των αρμοδιοτήτων της υπηρεσίας φοιτητικής μέριμνας σε κάθε ΑΕΙ, ώστε να περιλαμβάνει ψυχοκοινωνική υποστήριξη φοιτητών, υποστήριξη καλλιτεχνικών και αθλητικών δραστηριοτήτων και αναψυχής.

3. Οι διαρκείς καταλήψεις, από ομάδες φοιτητών ή και τρίτων, χώρων των ΑΕΙ συνδεόμενων με ακαδημαϊκές λειτουργίες και η χρησιμοποίησή τους ως τόπων συνεύρεσης («στέκια») (υπό Ι/γ), θα μπορούσαν να αντιμετωπιστούν, με την παραχώρηση από την Κοσμητεία των οικείων Σχολών χώρου ή χώρων για τη συνεύρεση φοιτητών, οι οποίοι θα λειτουργούν υπό αυστηρούς όρους που θα θέτει η Κοσμητεία. Εφόσον δεν είναι δυνατή η ανεύρεση τέτοιων χώρων και οι διαρκείς καταλήψεις εμποδίζουν ακαδημαϊκές λειτουργίες, οι σχετικοί χώροι θα πρέπει να αποδίδονται στις Σχολές με εφαρμογή της ισχύουσας νομοθεσίας.

4. Τέλος, για την αντιμετώπιση των διεκδικητικού χαρακτήρα πρόσκαιρων καταλήψεων χώρων των ΑΕΙ, από φοιτητές ή άλλες ομάδες, με ή δίχως φθορές (υπό Ι/β), προτείνονται τα εξής:

➢ Συγκρότηση στα ΑΕΙ επιτροπής, αποτελούμενης από εκπροσώπους καθηγητών, φοιτητών και λοιπού προσωπικού, αρμόδιας για τον εντοπισμό, τη συζήτηση και την επίλυση προβλημάτων που διαβλέπεται ότι θα προκαλέσουν αναταραχές στα Πανεπιστήμια, εμποδίζοντας τη δημοκρατική λειτουργία τους.

➢ Σύσταση στις επιμέρους Σχολές των ΑΕΙ επιτροπής αρμόδιας για την αντιμετώπιση τυχόν καταλήψεων σε συνεργασία με τους φοιτητές.

➢ Κατάρτιση από τις Συγκλήτους των ΑΕΙ Κώδικα Δεοντολογίας για φοιτητές και καθηγητές.

4. ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ – ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ

Οι εισηγήσεις που κατατέθηκαν από τις εισηγήτριες και τους εισηγητές, επισυνάπτονται στο παρόν κείμενο, όπως υποβλήθηκαν.

Στο πόρισμα ενσωματώνονται οι παραπάνω αντίστοιχες θέσεις – προτάσεις τους, μετά από συζήτηση κατά τις εργασίες της Επιτροπής, η οποία οδήγησε και σε ορισμένες τελικές διαμορφώσεις και διατυπώσεις αντιρρήσεων.

Στα ελάχιστα σημεία, όπου οι προτάσεις αυτές φαίνονται να αλληλοκαλύπτονται στην ουσία εναρμονίζονται.

Με εισήγηση του Προέδρου της Επιτροπής κ. Ν. Παρασκευόπουλου, στα παραπάνω προστίθενται οι ακόλουθες συνθετικές θέσεις.

Α) Όποτε η ηρεμία του πανεπιστημιακού χώρου κλονίζεται, η αποκατάστασή της εξαρτάται από τη συνεργασία διαφόρων φορέων – παραγόντων (πρυτάνεων, καθηγητών, φοιτητών, Εισαγγελέα, Αστυνομίας, τοπικών αρχόντων, δημοσιογράφων κλπ).

Χρήσιμο είναι ως εκ τούτου στο καθένα πανεπιστήμιο να συγκροτείται και να είναι διαθέσιμο ένα δίκτυο υπευθύνων, όπως οι παραπάνω, με απαραίτητη τη συμμετοχή και υποδεικνυόμενων από την ίδια τη φοιτητική κοινότητα , φοιτητών, οι οποίοι να επικοινωνούν προς επίλυση των θεμάτων.

Το δίκτυο θα συντονίζεται από τον Πρύτανη, ενώ η ταυτότητα των μελών του θα είναι προκαθορισμένη, είτε ατομικά είτε με βάση την τυπική προσωπική ιδιότητα.

Αποστολή του θα είναι ο διάλογος και ο συντονισμός των αρμόδιων φορέων κατά τη λήψη σχετικών μέτρων.

Το δίκτυο μπορεί να μην έχει πάγια λειτουργία, αλλά να είναι διαθέσιμο μέσω ηλεκτρονικής λίστας επικοινωνίας των μελών τα οποία θα είναι προκαθορισμένα.

Β) Όπως έχει προλεχθεί, σε περίπτωση τέλεσης σοβαρών εγκλημάτων (κακουργημάτων, εγκλημάτων κατά της ζωής) η δημόσια δύναμη επεμβαίνει αυτεπάγγελτα και ζήτημα λειτουργίας επιτροπής ασύλου δεν τίθεται.

Στην περίπτωση όμως των λοιπών εγκλημάτων (πλημμελημάτων), η λειτουργία του ειδικά προβλεπόμενου οργάνου για τη χορήγηση της άδειας επέμβασης θα διευκολυνόταν αν μπορούσαν να διατυπωθούν κριτήρια για τις σχετικές αποφάσεις.

Υπενθυμίζεται ότι κατά το άρθρο 18 Ποινικού Κώδικα, κακουργήματα είναι οι κάθε είδους αξιόποινες πράξεις που απειλούνται με ποινή κάθειρξης, πρόσκαιρης (άνω των πέντε , έως είκοσι έτη) ή ισόβιας, ενώ πλημμελήματα είναι οι κάθε είδους αξιόποινες πράξεις που απειλούνται με ποινή φυλάκισης – έως πέντε έτη- ή με χρηματική ποινή ή με περιορισμό σε κατάστημα κράτησης νέων.

Τα κριτήρια αυτά, εναπόκεινται φυσικά στα αυτοδιοικούμενα ΑΕΙ και ΤΕΙ, που εφαρμόζουν τη νομοθεσία. Ωστόσο είναι χρήσιμο εδώ να υπομνηστεί μια γενική αρχή του δημοσίου δικαίου που κατοχυρώνεται στο άρθρο 25 του Συντάγματος και αφορά σταθμίσεις σε συγκεκριμένη περίπτωση, η αρχή της αναλογικότητας.

Η Επιτροπή π.χ. θα πρέπει να σταθμίζει, αν το κόστος ασφάλειας που προκύπτει κάποτε εφόσον μια επιχείρηση δεν λάβει χώρα είναι αντίστοιχο ή μικρότερο της αναστάτωσης της εκπαιδευτικής λειτουργίας, που θα προκύψει – ίσως σε βάθος χρόνου – αν η επιχείρηση διεξαχθεί.

Γ) Ο έλεγχος των ανοικτών πανεπιστημιακών χώρων θα διευκολυνθεί σοβαρά, αν αυτοί οριοθετηθούν με τρόπο συμβολικά σαφή ώστε να είναι σαφές σε όλους (φοιτητές, προσωπικό, πολίτες, Αστυνομία) πότε εισέρχονται σε χώρο με ειδικές ανάγκες ελευθερίας και με ιδιομορφίες φύλαξης.

Τα ΑΕΙ μπορούν να αποφασίζουν κατά περίπτωση πρόσθετα μέτρα ελέγχου, με σεβασμό των ατομικών δικαιωμάτων και ιδιαίτερα των προσωπικών δεδομένων.

Δ) Σε κάθε περίπτωση η κύρια συμβολή των Πανεπιστημίων στη διασφάλιση της ελευθερίας του διαλόγου και στην αποφυγή των διαταράξεών της δεν μπορεί παρά να είναι σύμφωνη με την αποστολή τους και να παρέχεται μέσω των εκπαιδευτικών και ερευνητικών δραστηριοτήτων.

4.(Α.)Πρόταση του κ. Αλέξη Μπένου, Καθηγητή Ιατρικής ΑΠΘ, μέλους της επιτροπής για τη μελέτη ζητημάτων της ακαδημαϊκής ελευθερίας και ειρήνης του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων.

Επειδή δεν συμφωνώ με τις αρχές και τη γενική προσέγγιση της εισήγησης προς την επιτροπή, προτείνω το παρακάτω πόρισμα:

Από τα χρόνια του μεσαιωνικού studium generale της Μπολόνια, το Πανεπιστήμιο έχει κατακτήσει το στάτους ενός «συστήματος» πέρα από το κράτος και την αγορά.

Το πανεπιστημιακό άσυλο διασφαλίζει την ελεύθερη διακίνηση ιδεών γενικά, διαδικασία που χαρακτηρίζει διεθνώς την ακαδημαϊκή λειτουργία και η οποία επέδρασε καθοριστικά στην ανάπτυξη νέων ιδεών, θεωριών, φιλοσοφιών από την Αναγέννηση μέχρι σήμερα.

Ακόμη και πολλές από τις τόσο δαιμονοποιημένες καταλήψεις, οι οποίες όντως διέρρηξαν την ακαδημαϊκή “ειρήνη”, έπαιξαν καθοριστικό και αδιαμφισβήτητο ρόλο στα ιστορικά δρώμενα όπως της Σορβόνης, του Κολούμπια, του Πολυτεχνείου.

Σε αυτά ακριβώς τα χαρακτηριστικά του οφείλεται και η χρόνια αμφισβήτησή του από τις οπισθοδρομικές δυνάμεις της κοινωνίας.

Στη χώρα μας η προάσπιση του ασύλου έχει ειδικό βάρος, ιδιαίτερα μετά την μεταπολεμική περίοδο και την εμπέδωση ως αυτονόητου θεσμού του Σπουδαστικού της Ασφάλειας μέχρι την πτώση της δικτατορίας.

Από την πρώτη περίοδο της μεταπολίτευσης, ως άμεση απάντηση στο ευρύ κίνημα για την κατοχύρωσή του, αρχίζει και η συνεπής προπαγάνδα εναντίον του ασύλου, ως την κύρια αιτία της αυξημένης εγκληματικότητας και παραβατικότητας στα πανεπιστήμια.

Με την ίδια προσέγγιση βρεθήκαμε αντιμέτωποι τον τελευταίο καιρό όπου το άσυλο παρουσιάζεται και πάλι ως η κύρια πηγή του κακού στα πανεπιστήμια.

Έστω και αν τα τελευταία τρία με τέσσερα χρόνια “δεν κινείται φύλλο” στα πανεπιστήμια, έστω και αν η μακρόχρονη καταργηση του ασύλου απο το νόμο Διαμαντοπούλου μέχρι πέρυσι δεν άλλαξε τίποτε, έστω και αν τα δεδομενα των ίδιων των – εχθρικών προς το άσυλο – διοικήσεων των ΑΕΙ αποδεινύουν ότι η παραβατικότητα και εγκληματικότητα στα ΑΕΙ είναι σαφώς μικρότερη σε σύγκριση με την κοινωνία.

Μπροστά σε αυτή την πραγματικότητα είναι απαραίτητο να εντοπιστούν τα όποια προβλήματα στη διαχείριση του πανεπιστημιακού ασύλου.

Η καθημερινή λειτουργία της ακαδημαϊκής ζωής είναι δυνατόν να διαταραχθεί απο διαφορες αιτίες οι οποίες ταξινομούνται σε δύο τελείως διαφορετικές κατηγορίες.

Η πρώτη σχετίζεται με την πιθανή τέλεση εγκλημάτων (εγκληματα κατά της ζωής, κακουργήματα όπως η εμπορία ναρκωτικών, κοκ), για την αντιμετώπιση των οποίων επεμβαίνει η αστυνομία αυτεπάγγελτα.

Η προσέγγιση αυτή θεωρείται διαχρονικά αυτονόητη και στηρίζεται από όλη την ακαδημαϊκή κοινότητα.

Η συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων φορέων θα συμβάλλει την αποτελεσματική αντιμετώπιση της σχετικής παραβατικότητας.

Για την αντιμετώπιση του προβλήματος της διακίνησης ναρκωτικών έχει μεγάλη σημασία και η ανάπτυξη προληπτικής στρατηγικής με τη δημιουργία συμβουλευτικών σταθμών ψυχοκοινωνικής υποστήριξης, η ένταξη νέων σχετικών με τις εξαρτήσεις μαθημάτων στα προγράμματα σπουδών, καθώς και η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των μελών της εκπαιδευτικής κοινότητας μέσω εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων και η στήριξη των προγραμμάτων βοήθειας στο δρόμο από εγκεκριμένους φορείς.

Η δεύτερη κατηγορία σχετίζεται με τις πιθανές άρρυθμίες της ακαδημαϊκής λειτουργίας (όπως διακοπή συνεδρίασης οργάνων, καταλήψεις λειτουργικών χώρων, κλπ) οι οποίες προκαλούνται από κινητοποιήσεις φοιτητών.

Η κατηγορία αυτή σχετίζεται με δυσλειτουργίες της ακαδημαϊκής ζωής, οι οποίες, παρά τις κυρίαρχες αντιλήψεις, δεν προκαλούνται αποκλειστικά και μόνον από τους φοιτητές.

Άσχετα πάντως από τις αιτίες τους, αποτελούν καθαρά ακαδημαϊκά προβλήματα, τα οποία οφείλει να αντιμετωπίσει η ίδια η ακαδημαϊκή κοινότητα χωρίς τις παρεμβάσεις κατασταλτικών μηχανισμών.