Σοφία Βαλαβάνη: “Θαυμάζω τους Κωνσταντινουπολίτες για τον ατέλειωτο αγώνα που έδωσαν με αξιοπρέπεια”

Συνάντησα τη Σοφία Βαλαβάνη για να μάς μιλήσει για την Πόλη και το βιβλίο της με τον ομότιτλο τίτλο “κρυμμένα μυστικά”. Είδα μια ζεστή παρουσία με μια φλόγα στα μάτια όταν μιλάει για τη γενέτειρά της. Το βιβλίο της είναι συναρπαστικό. Μέσα από κάθε σελίδα του, ξεπηδούν αληθινές αγάπες με τις δικές τους δραματικές καταστάσεις. Μακροχρόνιες φιλίες, εφηβικά σκιρτήματα, έρωτες και όνειρα, σκιαγραφούν μια αληθινή ιστορία. Οι ήρωες ζωντανεύουν τα γεγονότα και συνάμα την ωμή και πικρή πραγματικότητα της ανθρώπινης τραγωδίας… Αξίζει να το διαβάσετε είτε έχετε ρίζες από την Κωνσταντινούπολη είτε όχι. Άλλωστε ο καλύτερος φίλος της γνώσης και της περισυλλογής είναι ένα ωραίο βιβλίο.

Τι πραγματεύεται το βιβλίο σου “κρυμμένα μυστικά”;

Το βιβλίο μου με τίτλο: «κρυμμένα μυστικά», πραγματεύεται πολλά και διάφορα. Πρώτον είναι βασισμένο σε μια αληθινή ιστορία. Στη ζωή όλων των φίλων υπάρχουν ανείπωτα κρυμμένα μυστικά, από τα νεανικά τους χρόνια που όταν αυτά βγαίνουν στο φως γίνονται συναρπαστικές αποκαλύψεις. Δεν σας ομολογώ τις αποκαλύψεις, σάς αφήνω να τις διαβάσετε, με αγωνία. Επίσης, η Κωνσταντινουπολίτισσα Κασσάνδρα Αγγελίδου- η ηρωίδα του έργου-, ζώντας στην Αθήνα την σημερινή εποχή της κρίσης, ταξιδεύει για τελευταία φορά στη γενέτειρά της την Κωνσταντινούπολη, μετά από πολλά χρόνια απουσίας, θυμάται και γράφει όλη την ιστορία της ζωή της.

Σε συνέχεια της ως άνω ερώτησής μου είναι τα δικά σου βιωματικά στοιχεία και ταυτόχρονα κομμάτια του εαυτού σου μέσα στο βιβλίο; Μπορεί κάποιος μέσω της συναισθηματικής φόρτισης να τα αντιληφθεί;

Φυσικά, είναι δικά μου βιωματικά στοιχεία, καθώς και της οικογένειάς μου, στην Κωνσταντινούπολη. Ξεπροβάλεται ένα χρονικό μιας ταραγμένης εποχής που άφησε τα δικά της αποτυπώματα. Όπως οι απελάσεις του’55, τα Σεπτεμβριανά γεγονότα του’64 και το αντίκτυπο του Κυπριακού στη μοίρα των Ελλήνων της Πόλης…  Ο κάθε αναγνώστης μπορεί ν’ αντιληφθεί τη συναισθηματική αυτή φόρτιση.

Το βιβλίο της, Κρυμμένα Μυστικά

Γιατί θα πρότεινες σ’ ένα αναγνώστη να αγοράσει το βιβλίο σου; Ποιο είναι το συναίσθημα που θα ήθελες να νιώσει ο αναγνώστης διαβάζοντας το βιβλίο σου “κρυμμένα μυστικά”;

Προτείνω στον κάθε αναγνώστη ν’ αγοράσει το βιβλίο μου, κι έτσι να μάθει και να διδαχτεί τον αγώνα που έδωσαν οι Ρωμιοί της Κωνσταντινούπολης, κι άντεξαν σε όλες τις πιέσεις των Τούρκων και η βαθύτερη αντοχή του Ρωμιού, όποτε πέφτει ορθώνεται ξανά!

Για όσους μεγάλωσαν στην Κωνσταντινούπολη, σίγουρα θα ξαναθυμηθούν και θα συγκινηθούν… Στα σίγουρα θα τους έρθουν στο νου, χιλιάδες αναμνήσεις… Κι όσοι ακόμα δεν κατάγονται από εκεί, θα έχουν την τύχη να μάθουν και να γνωρίσουν τη Πόλη και τα γεγονότα που σημάδεψαν για πάντα τους Ρωμιούς, εκείνης της εποχής, που περιγράφονται στο βιβλίο μου.

Είναι ο έρωτας το πιο όμορφο ταξίδι της ζωής;

Το ομορφότερο μπορώ να πω…. Ο έρωτας μας ταξιδεύει πάντα, εκεί που μόνο ο νους μπορεί…

Ποια ανάγκη σε ώθησε να ασχοληθείς με τη συγγραφή και την ποίηση;

Από τα παιδικά μου χρόνια στο σχολείο, θυμάμαι έγραφα αρκετά καλές εκθέσεις, και μετέπειτα στα 18μου ξεπήδησε από μέσα μου πρώτα: η ποίηση και μετά η λογοτεχνία. Μου άρεζε πάντα να γράφω, ν’ αποτυπώνω τα συναισθήματά μου και ό,τι αφορούσε την αδικία.

Σοφία έχεις τελειώσει το Ζάππειο Παρθεναγωγείο. Ως Ζαππίδα αυτό το σπουδαίο σχολείο της Ρωμιοσύνης πόσο σε στιγμάτισε στην ενήλικη ζωή σου;

Ναι, πρώτα πήγα στο Ζάππειο Παρθεναγωγείο και μετά στη πέμπτη δημοτικού, πήγα στο Κεντρικό, επίσης, Παρθεναγωγείο.  Δεν έζησα τις απελάσεις, αλλά ούτε τα Σεπτεμβριανά γεγονότα, παρά μόνο το Κυπριακό. Στο βιβλίο μου έχω μεγαλώσει την ηλικία μου για να συνυπάρχω σ’ όλα αυτά τα γεγονότα της γενέτειράς μου. Απλά είχα την τύχη -και την ατυχία συνάμα- να έχω αυτόπτες μάρτυρες τους γονείς μου κι έτσι κατάφερα και φύλαξα στη μνήμη μου, όλα τα γεγονότα –μέχρι που κάποια μέρα ένιωσα την ανάγκη να εξομολογηθώ.

Ουσιαστικά δε με στιγμάτισε, ούτε στιγμάτισε τη γενιά μου, αλλά την προβλημάτισε πάρα πολύ και φυσικά δεν ήταν εύκολο να εγκαταλείψουμε τη χώρα που γεννηθήκαμε…υπάρχει ακόμη ο πόνος… Υπήρχαν πράγματα που δυσκόλευαν πολύ τη διαβίωσή μας. Ήταν ολοκάθαρο πως δεν μας ήθελε η γείτονος χώρα. Απλά αυτούς που τους στιγμάτισε είναι αυτοί που έζησαν τις Απελάσεις, τα Σεπτεμβριανά γεγονότα, καθώς και τις αμέτρητες θηριωδίες και βαναυσότητες των Τούρκων, όπως -κανείς δε θα ξεχάσει- την καταστροφή της Σμύρνης…

Το Ζωγράφειο και το Ζάππειο σήμερα είναι περισσότερο μουσεία παρά ζωντανοί οργανισμοί, αφού έχουν λίγους μαθητές πολιτισμού. Είσαι αισιόδοξη για το μέλλον τους;

Το Ζωγράφειο και το Ζάππειο λειτουργούν σήμερα ακόμη ως σχολεία, δυστυχώς, παρά μόνο με λίγους μαθητές. Μόνο το Κεντρικό είναι έτοιμο να γκρεμιστεί… Δεν είμαι και πολύ αισιόδοξη, αλλά ελπίζω στο καλύτερο!

Πενήντα χρόνια ακριβώς μετά τις απελάσεις του 1964 που αποτέλεσαν το μοιραίο πλήγμα κατά της ελληνικής μειονότητας της Πόλης, ο πρόεδρος της Οικουμενικής Ομοσπονδίας Κωνσταντινουπολιτών, καθηγητής Νικόλας Ουζούνογλου αναφέρει πως η ομογένεια μοιάζει περισσότερο αποφασιστική στη διεκδίκηση των χαμένων περιουσιών. Πιστεύεις πως πρακτικά θα έρθει η μέρα που οι απελαθέντες θα αποκτήσουν πάλι το βιός τους και θα γυρίσουν στα πάτρια εδάφη;

Πιστεύω κι αν αυτό γίνει με τους απελαθέντες, δεν πρόκειται να γυρίσουν πίσω, γιατί θα έχουν πάντα το φόβο, μη ξαναγίνουν τα ίδια ή και χειρότερα…

Αρθρογραφείς στην εφημερίδα “Ανατολή”. Τι συμβολίζει η εν λόγω εφημερίδα για τους Πολίτες αλλά και τους Ρωμιούς;

“Ναι”, αρθρογραφώ στην εφημερίδα: “Ανατολή” των Κωνσταντινουπολιτών. Είναι μια εφημερίδα που ασχολείται με τους Ρωμιούς της Πόλης, τα εκπαιδευτικά της Πολίτικης Ομογένειας, γενικότερα τα νέα για τους Μικρασιάτες και τους συλλόγους των Κων/λιτών και επίσης, έχει άρθρα και για της προστασία της Ελληνικής κληρονομιάς. Συμβολίζει: τον Οικουμενικό Ελληνισμό!

Γιατί έχουμε στην Αθήνα τόσο πολλούς συλλόγους Κωνσταντινουπολιτών κι όχι έναν; Τα προβλήματα δεν είναι κοινά;

Τα προβλήματα μπορεί να είναι κοινά ,αλλά έτσι οργανώθηκαν εξ’ αρχής.

Η απέλαση των Ελλήνων υπηκόων το 1964-65 υπήρξε μια από τις πλέον βάναυσες παραβιάσεις της Συνθήκης της Λωζάννης. Οι απελάσεις του 1964 επέφεραν καίριο πλήγμα για τον ελληνισμό της Πόλης, καθώς ο αριθμός των Ελλήνων της Πόλης μειώθηκε από 90.000 σε 30.000 σε διάστημα ενός έτους. Τί συναισθήματα γεννά στην ψυχή σου;

Πολλά συναισθήματα αδικίας, εις βάρος των Ρωμιών της Πόλης.

Η Σοφία Βαλαβάνη

Οι προσωπικές ιστορίες των ηρώων εμπλέκονται με τις μεγάλες δοκιμασίες που έζησε ο ελληνισμός της Πόλης;

Οι ιστορίες όλων των Κωνσταντινουπολιτών στον ένα ή τον άλλο βαθμό, ανάλογα με την περίοδο που γεννήθηκε και μεγάλωσε ο καθένας, είναι συνυφασμένες με τις δοκιμασίες που αναφέρετε. Έτσι και οι ήρωες του έργου δοκιμάζονται στις διώξεις του ελληνισμού της Κωνσταντινούπολης, όπως τα Σεπτεμβριανά γεγονότα του 1955, τις απελάσεις του 1964, βρίσκονται αντιμέτωποι με το αντίκτυπο του Κυπριακού στη μοίρα των Ελλήνων της Πόλης. Ο αναγνώστης, ανακαλύπτει όχι μόνο τα κρυμμένα κι ένοχα μυστικά των ηρώων, αλλά μαθαίνει και τις πολιτικές συνθήκες που έζησαν οι Ρωμιοί της Πόλης, εκείνη την εποχή.

Η αντίδραση των ελληνικών κυβερνήσεων της περιόδου 1964-74 υπήρξε αδιάφορη έχοντας ως λογική να ξεμπερδέψει εύκολα από την ύπαρξη των μειονοτήτων και εφαρμόζεται όχι μόνο στην περίπτωση των ελληνορθόδοξων κοινοτήτων της Τουρκίας, αλλά και της Βορείου Ηπείρου, χωρών της Παρευξείνιας Ζώνης και της Αιγύπτου. Αυτή η πληγή αποτέλεσε φλόγα για να γράψεις το βιβλίο σου;

Ήταν κι αυτό μια φλόγα, αλλά όχι η κυριότερη. Η ιδέα να γράψω αυτό το βιβλίο ήταν μια παλιά μου επιθυμία ένα όνειρο ζωής που επιτέλους πραγματοποιήθηκε!

Κατά την άποψή σου, τι είναι αυτό που χαρακτηρίζει το Ρωμιό της Πόλης;

Το βασικότερο απ’ όλα είναι, το θάρρος και η αντοχή των Ομογενών, οι οποίοι κατάφεραν ν’ αρχίσουν μια νέα ζωή στην Ελλάδα, όπου κατέφυγαν εξ’ αιτίας της μεγάλης καταπίεσης που βίωναν. Μέσα σ’ αυτές τις δύσκολες συνθήκες, κατόρθωσαν να μην αλλοιωθούν ή να επηρεαστούν ελάχιστα τα βασικότερα στοιχεία της ταυτότητάς τους, όπως το γλωσσικό ιδίωμα των Πολιτών, η θρησκευτική τους πίστη κ.α. Πραγματικά θαυμάζω τους συμπολίτες μου για τον ατέλειωτο αγώνα που έδωσαν με αξιοπρέπεια, υπό δυσμενείς συνθήκες, για να διατηρήσουν την ελληνικότητά τους.

Κλείνοντας στην κουβέντα μας πιστεύεις πως μπορούμε να αλλάξουμε τον κόσμο, με τη δύναμή μας και την αισιοδοξία μας;

Κυρίως, με την αισιοδοξία μας, μπορούμε ν’ αλλάξουμε τον κόσμο! Η δύναμη χρειάζεται στη σκέψη για να καταφέρει αυτά που ονειρεύεται…