Ίλια Θεοτοκά: «Xωρίς την υποστήριξη των καθηγητών, ο σχολικός εκφοβισμός δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί»

Είναι ένα θέμα που ταλανίζει οικογένειες απ΄ όλα τα κοινωνικά στρώματα καθότι δεν παίζει ρόλο η μόρφωση ή η οικονομική ευμάρεια αλλά η σκληράδα και η αδιαφορία του οικογενειακού περίγυρου. Αυτού του είδους η στάση κάνει τα παιδιά να σιωπούν, να κλείνονται στον εαυτό τους και να μην μοιράζονται την καθημερινότητά τους.

Λόγω της αυτοκτονίας του 15χρονου παιδιού από την Αργυρούπολη ζητήσαμε από τη Δρ. Ίλια Θεοτοκά να μας μιλήσει για τον εκφοβισμό των παιδιών και να δώσει ως κλινική ψυχολόγος και ψυχοθεραπεύτρια τις συμβουλές της στους γονείς αλλά και την εκπαιδευτική κοινότητα.

Κα. Θεοτοκά ποιες προσωπικότητες είναι πιο ευάλωτες στο φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού (bullying);

Το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού παίρνει αυξανόμενες διαστάσεις και στην Ελλάδα, τόσο στις μεγάλες πόλεις, όσο και στην επαρχία.

Κυρίως αφορά λεκτικά πειράγματα, απομόνωση, επιθετική συμπεριφορά (λεκτική η σωματική),  πειράγματα σεξουαλικού  περιεχομένου,  διάδοση φημών,  ενοχλήσεις  μέσω Η/Υ ή κινητού τηλεφώνου.

Οι πράξεις αυτές θα πρέπει να γίνονται επαναλαμβανόμενα για να οριστούν ως bullying.

Ποιες είναι οι ψυχολογικές διαταραχές που εμφανίζουν οι θύτες και τα θύματα;

Πράγματι, οι θύτες και τα θύματα συχνά εμφανίζουν ψυχολογικές διαταραχές. Πιο συγκεκριμένα:

Θύτες:  δεν τους αρέσει το σχολείο, κάνουν  συχνές απουσίες,  έχουν αυταρχικούς γονείς. Θύματα:  εμφανίζουν μειωμένη κοινωνικότητα και αναφέρουν  δύσκολη επικοινωνία  με τους γονείς. Το φαινόμενο αυτό δεν ξεχωρίζει ιδιωτικά ή δημόσια σχολεία.

Σ’ αρκετές περιπτώσεις, οι συμπεριφορές αυτές δεν αντιμετωπίζονται με τον σωστό τρόπο, αγνοούνται, ή  και καλύπτονται για διάφορους λόγους. Ένας απ’ αυτούς είναι η ελλιπής εκπαίδευση στο θέμα αυτό των εκπαιδευτικών. Έρευνες διεθνώς έχουν δείξει ότι 60% των θυτών έχουν μία  καταδίκη μέχρι τα 24 τους. Οι καθηγητές παρεμβαίνουν σε ποσοστό 15 – 18%.  Οι μαθητές αναφέρουν  ότι  μόνο 25% των καθηγητών παρεμβαίνουν, ενώ το  71% των καθηγητών θεωρούν ότι παρεμβαίνουν πάντα.

Πώς μπορεί κ. Θεοτοκά να αντιμετωπιστεί ο σχολικός εκφοβισμός;

Χωρίς την υποστήριξη των καθηγητών, ο σχολικός εκφοβισμός δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί.

Ο σχολικός εκφοβισμός επηρεάζει έντονα τα παιδιά, τα οποία νιώθουν άσχημα γι’ αυτό  και μπορεί να οδηγηθούν σε: 

Κατάθλιψη, φοβική ή αγχώδη διαταραχή και απώλεια ενδιαφέροντος για το σχολείο. Είναι, επίσης, συνήθης η επιθετική συμπεριφορά προς τους άλλους ή τον εαυτό τους.

Σε αρκετές δε περιπτώσεις τα θύματα μπορούν να οδηγηθούν σε:

Σχολική αποτυχία, χρήση ουσιών, αλκοόλ, παραβατική ή εγκληματική συμπεριφορά.

Ποιες είναι οι συμβουλές που ως ειδικός θα προτείνατε στους γονείς;

-Οι γονείς, θα πρέπει να φροντίσουν ως προς την ανάπτυξη της κοινωνικότητας του παιδιού (όταν έχεις φίλους, έχεις καλύτερη εικόνα για τον εαυτό σου).

-Ενθαρρύνετε το παιδί σας να έχει ενδιαφέροντα και χόμπι και εκτός του σχολείου. Βοηθήστε το παιδί να βρει τομείς δραστηριότητας ή παρέες όπου νιώθει αποδεκτό και ασφαλές.

-Συνεργαστείτε προκειμένου να τονώσετε την προσωπικότητά του και τον αυτοσεβασμό του.

-Έχει επίσης τεράστια σημασία να είστε ψύχραιμοι απέναντι στο παιδί σας προκειμένου να του δημιουργείτε ασφάλεια και εμπιστοσύνη.

Συμβάλλετε, επίσης, στην ανάπτυξη των εξής δεξιοτήτων:  

-Αύξηση της εμπιστοσύνης στον εαυτό τους (να κοιτούν τον άλλο στα μάτια και να μιλάνε δυνατά, όταν χρειάζεται). Διαβεβαιώστε τα ότι αυτή η συμπεριφορά  μαθαίνεται.

– Βοηθήστε τα να αναπτύξουν δεξιότητες που αφορούν στην υπεράσπιση του εαυτού τους.

– Δώστε την ευκαιρία στα παιδιά σας να εκφράσουν την προσωπική τους γνώμη και διδάξτε τους και με τη συμπεριφορά σας πώς να διαχειριστούν δύσκολες καταστάσεις.

Συζητείτε την ανάπτυξη  δεξιοτήτων ως προς τα θέματα φιλίας:

-Συζητείστε μαζί του τι κάνει κάποιον ένα καλό φίλο ώστε να ανακαλύψετε τί νομίζει και το ίδιο το παιδί πάνω στο θέμα αυτό.

-Τονίστε  ότι οι φίλοι  θα  πρέπει να τον σέβονται και να τον εκτιμούν και κανείς δεν έχει το δικαίωμα να του φέρεται άσχημα. Σε περίπτωση που αντιμετωπίζει ένα βίαιο περιστατικό εις βάρος του δώστε του το χρόνο και το χώρο να το μοιραστεί μαζί σας.

-Διδάξτε του τη σημασία της αλληλέγγυας συμπεριφοράς ώστε το ένα παιδί να υποστηρίζει το άλλο.

Ρωτήστε το: «πώς θα μπορούσες να βοηθήσεις ένα συμμαθητή σου που του ασκούν bullying; Γιατί τον πειράζεις; Νομίζεις ότι έτσι κάνεις καλή εντύπωση; Αν το νομίζεις αυτό, είσαι λάθος» .

Ποιες είναι οι συμβουλές προς τους εκπαιδευτικούς;

Είναι σημαντικό να γίνεται συχνά συζήτηση ανοιχτά  μέσα στην τάξη, ή σε εκδηλώσεις που συμμετέχουν τα παιδιά. Η συζήτηση αυτή θα πρέπει να περιλαμβάνει υγιείς τρόπους αντιμετώπισης του θυμού.

Θα πρέπει να συζητάτε επίσης συχνά η αξία της συνεργασίας, της φιλίας και της θετικής επικοινωνίας.

Θέλετε να δώσετε πρακτικές συμβουλές;

-Βάλτε τα παιδιά να περιγράψουν ένα περιστατικό και μιλήστε μ’ όλους τους μαθητές γι’ αυτό

-Επιβραβεύσετε το παιδί που συμμετείχε στην κουβέντα ώστε να μην αισθανθεί θιγμένο ή κατώτερο

-Αναδείξτε  στο παιδί τη σημασία  να έχει επικοινωνία με το δάσκαλο και εξηγήστε τη διαφορά του «μαρτυράω» από το «δηλώνω μια κακόβουλη πράξη», «ζητάω» βοήθεια

Ο διευθυντής του σχολείου χρειάζεται να εμπλέξει όλους τους εκπαιδευτικούς και να υπάρχουν ξεκάθαροι κανόνες για το τί επιτρέπεται και απαγορεύεται.

Είναι επίσης σημαντική η οργάνωση  δραστηριοτήτων ομαδικής δουλειάς (ανάπτυξη στενότερων σχέσεων, συμμετοχή και των παιδιών που είναι λιγότερο δημοφιλή)

Ασφαλώς κεντρικό ρόλο έχει η συχνή  χρήση του δημόσιου επαίνου.

Αν το πρόβλημα επιμένει, μη διστάσετε να μιλήσετε σε ψυχολόγο. Πάρτε τηλέφωνο. Κλείστε ραντεβού. Πηγαίνετε στο ραντεβού. Παραμείνετε στην ψυχοθεραπεία. Δεν είναι ταμπού! Όπως πάμε στον οδοντίατρο όταν πονάει το δόντι μας έτσι πάμε και στον ψυχολόγο όταν πονάει η καρδιά μας.

Το επιστημονικό σωματείο ΔΡΑΣΗ για την ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ έχει διοργανώσει αρκετές εκδηλώσεις για το θέμα αυτό με γονείς και εκπαιδευτικούς και προσφέρει ανάλογες διοργανώσεις σε ομάδες γονέων ή εκπαιδευτικών που επιθυμούν να εκπαιδευτούν και να ενημερωθούν ουσιαστικότερα για το θέμα αυτό (mail επικοινωνίας: drasipsy@gmail.com).

Dr. ΙΛΙΑ Ν. ΘΕΟΤΟΚΑ

ΚΛΙΝΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ – ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΥΤΡΙΑ

iliatheotoka@yahoo.com