Οι πρόσφυγες και η άλλη Ελλάδα

Τα νησιά του βορειοανατολικού Αιγαίου αποτελούν τον τελευταίο καιρό αντικείμενο συνεχούς αρνητικής δημοσιότητας με επίκεντρο πάντοτε το προσφυγικό πρόβλημα. Η σχετική αρθρογραφία αναφέρεται εκτενώς και σχεδόν αποκλειστικά στις αυξημένες προσφυγικές ροές, στις διενέξεις μεταξύ των προσφύγων, στις αντιδράσεις των κατοίκων και τη διαμάχη μεταξύ των τοπικών άρχων και κεντρικής διοίκησης ως προς τη λειτουργία και επέκταση των κέντρων υποδοχής και ταυτοποίησης.

Πέραν, όμως, από αυτή την πράγματι αρνητική και ζοφερή εικόνα,  φαίνεται να υπάρχει μια άλλη διάσταση, η οποία μάλλον ασυνείδητα έχει διαλάθει της προσοχής μας. Αναφερόμαστε εν προκειμένω στην επιστημονική δραστηριότητα που τα τελευταία έτη αναπτύσσεται ραγδαία στα εν λόγω νησιά και αποτελεί πόλο έλξης αναγνωρισμένων και καταξιωμένων επιστημόνων από όλη την Ευρώπη. Πλέον χαρακτηριστικό αλλά και ενδεικτικό παράδειγμα είναι η Χίος και η επιστημονική δραστηριότητα του Τμήματος Ναυτιλίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου, η οποία και αποτέλεσε την αφορμή για αυτό το άρθρο.  

Έτσι, ευρισκόμενο στην άκρη της Ελλάδας το συγκεκριμένο Τμήμα παρουσιάζει μια δραστηριότητα ζηλευτή για πολλά πανεπιστήμια της αλλοδαπής. Συγκεκριμένα, το εν  λόγω Τμήμα σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο του Μονάχου οργανώνει στις 11 και 12 Μαΐου 2018 διεθνές συνέδριο με αντικείμενο τη διαφάνεια στις κεφαλαιουχικές εταιρείες με συμμετοχή καθηγητών από τα πανεπιστήμια της Οξφόρδης, του Βερολίνου της Σορβόννης, της Βιέννης, του Μονάχου κ.λπ. Ακολούθως, στις αρχές Ιουνίου (11, 12) οργανώνεται σε συνεργασία με το World Conference of Τransport Research Society διεθνές συνέδριο με αντικείμενο τις διηπειρωτικές μεταφορές εμπορευμάτων, ενώ στα τέλη Ιουνίου (28, 29) οργανώνεται διεθνές συμπόσιο για το μέλλον της ευρωπαϊκής λιμενικής πολιτικής.

Σημαντικές είναι, επίσης, και οι συνεργασίες του Τμήματος Ναυτιλίας στο πλαίσιο ενός δικτύου γνωστών ευρωπαϊκών πανεπιστημίων (Τransportnet), με κοινές ερευνητικές δραστηριότητες και δημοσιεύσεις, καθώς και τη θέσπιση ενός κοινού προγράμματος διδακτορικών σπουδών. Εξάλλου, στο πλαίσιο πολυετούς συμφωνίας με το Πανεπιστήμιο της Σαγκάης, το τμήμα Ναυτιλίας οργανώνει τον Ιούλιο θερινά σχολεία με συμμετοχή φοιτητών από την Κίνα και πλήθος άλλων χωρών, καθιστώντας τη Χίο ένα ζωντανό διεθνές πανεπιστημιακό κέντρο, ενώ παράλληλα φοιτητές και απόφοιτοι του συγκεκριμένου Τμήματος βραβεύονται τόσο στην ημεδαπή όσο, και ιδίως, στην αλλοδαπή. Δεν είναι, άλλωστε, τυχαίο ότι το Τμήμα Ναυτιλίας οργάνωσε το πρώτο χρονολογικά Μεταπτυχιακό (Master) στην Ελλάδα με αντικείμενο τη ναυτιλία, τις μεταφορές και το διεθνές εμπόριο (ΝΑΜΕ), προσφάτως δε προσφέρει το εν λόγω πρόγραμμα και σε συνδυασμό με μεθόδους από απόσταση εκπαίδευσης.

Παράλληλα, το Τμήμα Ναυτιλίας είναι ο Επικεφαλής εταίρος του νέου πρόσφατου μεγάλου Προγράμματος Υποδομών Έρευνας, Τεχνολογικής Ανάπτυξης και Καινοτομίας στη Ναυτιλία, τις Μεταφορές και την Εφοδιαστική («ENIRISST: Intelligent Research Infrastructure for Shipping, Supply chain, Transport and Logistics»), στο οποίο συμμετέχουν άλλα έξι ελληνικά Πανεπιστήμια (ΑΠΘ, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, ΔΠΘ, Πανεπιστήμιο Πειραιώς, ΕΜΠ και ΤΕΙ Κρήτης), καθώς και τρία Ερευνητικά Κέντρα (Δημόκριτος, ΕΚΕΤΑ και ΚΕΠΕ.

Τέλος, δεν πρέπει να παραβλέπεται ότι η ως άνω δραστηριότητα του τμήματος Ναυτιλίας εντάσσεται σε ένα γενικότερο περιβάλλον περιορισμένης έως ανύπαρκτης κρατικής χρηματοδότησης, διοικητικών δυσλειτουργιών και γραφειοκρατικών εμποδίων. Με δεδομένες τις αρνητικές αυτές συνθήκες, οι επιδόσεις του συγκεκριμένου Τμήματος είναι πραγματικά εντυπωσιακές και αξιοθαύμαστες. Κυρίως, όμως, μας κάνουν να ελπίζουμε για ένα καλύτερο αύριο, για μια άλλη Ελλάδα. Ίσως, τελικά, η ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο να είναι το κοινό σημείο που ενώνει τους πρόσφυγες, τους κατοίκους των νησιών του βορειοανατολικού Αιγαίου και τους επιστήμονες του  Πανεπιστημίου Αιγαίου.