ΚΑΣ: Θα συντηρηθούν τα ψηφιδωτά δάπεδα που βρέθηκαν στο σταθμό Αγίας Σοφίας

Επίσης, θα αποσπαστεί το υπόκαυστο λουτρού που βρέθηκε σε πολύ καλή κατάσταση στον ίδιο χώρο προκειμένου να αξιοποιηθεί για εκθεσιακούς λόγους, ενώ θα διερευνηθεί, σε συνεργασία με την Αττικό Μετρό, σε ποιο σημείο του σταθμού μπορούν να εκτεθούν τα καλύτερα σωζόμενα ψηφιδωτά δάπεδα. Τα παραπάνω γνωμοδότησαν χτες ομόφωνα τα μέλη του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου (ΚΑΣ), αφού ενημερώθηκαν για τα τελευταία, πολύ αξιόλογα ευρήματα, που είδαν πρόσφατα το φως στο πλαίσιο των εργασιών για την κατασκευή του Μετρό Θεσσαλονίκης.

Συγκεκριμένα, κάτω από την ημικυκλική πλατεία της νότιας εισόδου του σταθμού Αγίας Σοφίας (η οποία έχει αποσπαστεί προσωρινά και θα επανέλθει μετά το τέλος ανασκαφών και τη διαμόρφωση της εισόδου) ανακαλύφθηκε ένα μεγάλο συγκρότημα τής ύστερης αρχαιότητας με αλλεπάλληλες φάσεις, που χρονολογούνται από τον α? μισό του 4ου αιώνα ως και τον 5ο αι μΧ και το οποίο καταλαμβάνει έκταση περίπου 315 τμ.

Ουσιαστικά βρέθηκαν τμήμα δυτικής στοάς αιθρίου, η οποία επικοινωνεί μέσω ανοιγμάτων με επιμήκη ανοικτό χώρο, πέντε χώροι που εκτείνονται παρατακτικά, ένα πλήρες υπόκαυστο λουτρού σε πολύ καλή κατάσταση και πολύ όμορφα ψηφιδωτά δάπεδα από φυσική, πολύχρωμη ψηφίδα. Κατά τόπους τα ψηφιδωτά αυτά έχουν καταστραφεί από το άνοιγμα μεγάλων οπών (για να γίνουν βόθροι την οθωμανική περίοδο), ενώ πολλοί από τους τοίχους των δωματίων έχουν παντελώς αφαιρεθεί από την αρχαιότητα για να επαναχρησιμοποιηθεί το υλικό τους.

Ο διάκοσμος των ψηφιδωτών είναι γεωμετρικός, ενώ στο κεντρικό τμήμα του ενός υπάρχει παράσταση μέσα σε μετάλλιο, που απεικόνιζε μια γυναικεία μορφή, πιθανότατα Αφροδίτη. «Δυστυχώς, ήδη μάλλον από την αρχαιότητα, αφαιρέθηκε το κεφάλι της μορφής αυτής, που κατά πάσα πιθανότητα ήταν Αφροδίτη, καθώς φαίνεται το πρόσωπο ενός Έρωτα που είναι γαντζωμένος πάνω της, ενώ το χέρι της ακουμπάει σε ένα ανάκλιντρο, όπου ξεχωρίζει η μορφή Μέδουσας», δήλωσε η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πόλης Θεσσαλονίκης, Πολυξένη Αδάμ Βελένη, προς τα μέλη του ΚΑΣ, τονίζοντας ότι το συγκρότημα ήταν πιθανότατα «μία μεγάλη αστική βίλα (villa urbana) στο κέντρο της πόλης», όπως υποδηλώνει και το μέγεθος του λουτρού, που αντιστοιχεί σε οικία. 

«Τέτοιες οικίες υπάρχουν πολλές στη Θεσσαλονίκη αυτή την εποχή, έχουν βρεθεί τουλάχιστον άλλες 18. Το β μισό του 4ου αιώνα, μετά την ίδρυση της Κωνσταντινούπολης, εγκαθίστανται πολλοί αξιωματούχοι στην πόλη, όπου χτίζονται πάρα πολύ μεγάλα σπίτια», συμπλήρωσε η κ. Βελένη, ενημερώνοντας παράλληλα, με αφορμή τα ευρήματα, για τις διαδοχικές αναπλάσεις που υπέστη η πόλη την ύστερη αρχαιότητα.

«Ο Γαλέριος έκανε μια ανάπλαση της πόλης. Μετά φαίνεται ότι και ο Μεγάλος Κωνσταντίνος έδωσε μια ώθηση στη Θεσσαλονίκη. Σας θυμίζω ότι ο Μεγάλος Κωνσταντίνος είχε εγκατασταθεί στο ανάκτορο που είχε χτίσει ο Γαλέριος για τέσσερα χρόνια και σκεφτόταν να μετακινήσει στη Θεσσαλονίκη την πρωτεύουσα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Μετά πήγε στο Βυζάντιο και ίδρυσε την Κωνσταντινούπολη. Η επόμενη μεγάλη οικοδομική ανασυγκρότηση της πόλης γίνεται με τον Ιουστινιανό, κάτι που ως τώρα δεν ήταν γνωστό. Φαίνεται ότι ο Ιουστινιανός δίνει πολύ μεγάλη σημασία και στη Θεσσαλονίκη, παράλληλα με τα έργα που κάνει στην Κωνσταντινούπολη», είπε χαρακτηριστικά.

Τα νέα ευρήματα χωροθετούνται νότια του decumanus maximus, της περίφημης βυζαντινής λεωφόρου, ενώ ψηφιδωτά δάπεδα η συνέχεια αυτών που βρέθηκαν είχαν εντοπιστεί και παλαιότερα σε παρακείμενες θέσεις, όπως για παράδειγμα το 2008 κατά τις ανασκαφές για τη μετατόπιση του παντορροϊκού αγωγού. «Είδαμε και σήμερα τι επεμβάσεις έχουν γίνει αποσπασματικά όλα αυτά τα χρόνια και πώς κι εμείς, αναγκαστικά τώρα, αποσπασματικά πρέπει να αντιμετωπίσουμε τα αρχαία κατάλοιπα που ήρθαν στο φως. Δηλαδή και ο παντορροϊκός και οι πάσσαλοι έχουν κάνει μεγάλη ζημιά. Βεβαίως όταν μια πόλη κατοικείται συνεχόμενα υπάρχει πρόβλημα. Δυστυχώς δεν έχουμε σήμερα αυτή τη βίλα, δεν μπορούμε να την αποκαταστήσουμε», δήλωσε η γενική γραμματέας του ΥΠΠΟΑ και πρόεδρος του ΚΑΣ, Μαρία Ανδρεαδάκη ? Βλαζάκη, προσθέτοντας ότι τα ψηφιδωτά δάπεδα θα σηκώνονταν ανεξάρτητα της κατάστασης διατήρησής τους, σύμφωνα με τους όρους συντήρησης.