“Όταν το φως χορεύει, μιλώ δίκαια”: Ο Γιώργος Σεφέρης και η ποίησή του μέσα από τη ζωγραφική και τη φωτογραφία, στο ίδρυμα Θεοχαράκη

Γράφει η Έπη Τρίμη

Ο Γιώργος Σεφέρης, ήταν Έλληνας ποιητής, δοκιμιογράφος, μεταφραστής και διπλωμάτης. Από τους σημαντικότερους Έλληνες ποιητές, τιμήθηκε με βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1963. Γραμματολογικά ανήκει στη «Γενιά του ’30». Ο Γεώργιος Σεφεριάδης, όπως ήταν το πραγματικό του όνομα, γεννήθηκε στις 29 Φεβρουαρίου του 1900 στη Σμύρνη. Ήταν το μεγαλύτερο παιδί του Στυλιανού Σεφεριάδη (1873-1951) – δικηγόρου, σημαντικού κοινωνικού παράγοντα της Σμύρνης και ανθρώπου με λογοτεχνικές ανησυχίες – και της Δέσποινας Τενεκίδη με καταγωγή από τη Νάξο. Το ζευγάρι είχε άλλα δυο παιδιά, τον Άγγελο (1905-1950) και την Ιωάννα (1902-2000), σύζυγο του φιλόσοφου και πολιτικού Κωνσταντίνου Τσάτσου.

Ο Σεφέρης ξεκίνησε τις εγκύκλιες σπουδές του το 1906 στη Σμύρνη και τις ολοκλήρωσε το 1918 στην Αθήνα, όπου είχε εγκατασταθεί η οικογένειά του από το 1914. Στη συνέχεια γράφτηκε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Σορβόνης, από την οποία αποφοίτησε με διδακτορικό το 1924. Τα χρόνια παραμονής του στο Παρίσι ήταν καθοριστικά για τη διαμόρφωση της ποιητικής του φυσιογνωμίας. Ήταν η εποχή που το κίνημα του μοντερνισμού βρισκόταν στην ακμή του.

Η "Σεφερική έκθεση" έχει δύο συνιστώσες, είπε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος που εγκαινίασε την έκθεση: «Από την μια πλευρά ο -εν πολλοίς άγνωστος στο ευρύ κοινό- ‘’εικαστικός” Γιώργος Σεφέρης, κυρίως ως φωτογράφος και ζωγράφος, μια πτυχή του μεγάλου μας ποιητή που μένει ακόμη να ερευνηθεί σε βάθος. Και από την άλλη πλευρά ζωγράφοι που εμπνεύσθηκαν -πολλοί δε ακόμη εμπνέονται- από την ποίησή του, αποδίδοντας με τον χρωστήρα τους το πάντα βαθύ νόημα των στίχων του».

Μετά τον "Κόσμο του Οδυσσέα Ελύτη: Ποίηση και Ζωγραφική" που πρωτοπαρουσιάστηκε στην Αθήνα το 2011 και την έκθεση "Κ. Π. Καβάφης – Ζωγραφισμένα: 40 Σύγχρονοι Έλληνες Δημιουργοί η έκθεση σε επιμέλεια του Τάκη Μαυρωτά, Διευθυντή του Εικαστικού Προγράμματος του Ιδρύματος Β. & Μ. Θεοχαράκη, με τη συμπαράσταση του Παναγιώτη Ροϊλού, καθηγητή Νεοελληνικών Σπουδών και Συγκριτικής Λογοτεχνίας, κάτοχο της Έδρας "Γιώργος Σεφέρης" στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ -η οποία συμπληρώνει σαράντα χρόνια από την ίδρυση της- η έκθεση μας υπενθυμίζει την υπεροχή του σπουδαίου Έλληνα στο λόγο και το έργο του.

"Έργα ζωγραφικής, γλυπτικής και χαρακτικής μαρτυρούν, σε αυτήν την έκθεση, πέρα από τη διαφορετικότητα των πλαστικών τους διατυπώσεων, την αλήθεια του περιεχομένου τους, τη δική τους ξεχωριστή κυρίαρχη ή διακριτική, ποιητική διάσταση" αναφέρει ο Μαυρωτάς στον πολυσέλιδο κατάλογο της έκθεσης.

"Σαράντα Έλληνες καλλιτέχνες, με φαντασία και ζωντάνια, μοιράζονται τη δημιουργία τους με την ποίηση του Σεφέρη. Καλλιτέχνες, που αξιοποιούν τις δυνατότητές τους να δουν πιο μακριά, με ένα βαθύτερο τρόπο, αμεσότερο και, σε αρκετές περιπτώσεις, πρωτότυπο, τον ποιητικό του λόγο".

Τα πρωτότυπα έργα που συμμετέχουν στην έκθεση ανήκουν σε καλλιτέχνες όπως οι Αδαμάντιος Διαμαντής, Σπύρος Βασιλείου, Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας, Γιάννης Τσαρούχης, Τάσσος, Γιάννης Μόραλης, Γιώργος Σικελιώτης, Παναγιώτης Τέτσης, Βασίλης Θεοχαράκης, Χρίστος Καράς, Κώστας Τσόκλης, Αλέκος Φασιανός, Σωτήρης Σόρογκας, Μιχάλης Μακρουλάκης, Θόδωρος Παπαγιάννης, Αλέκος Λεβίδης, Πλάτων Ριβέλλης, Απόστολος Φανακίδης, Γιάννης Ψυχοπαίδης, Βίκυ Τσαλαματά, Βάνα Ξένου, Γιάννης Αδαμάκος, Στέφανος Δασκαλάκης, Αφροδίτη Λίτη, Μιχάλης Αρφαράς, Θανάσης Μακρής, Χρήστος Μποκόρος, Εδουάρδος Σακαγιάν, Κώστας Παπανικολάου, Μανώλης Χάρος, Αλεξάνδρα Αθανασιάδη, Γιώργος Ρόρρης, Βασίλης Σελιμάς, Αλέξης Βερούκας, Βένια Μπεχράκη, Λήδα Κοντογιαννοπούλου, Ασπάσιος Χαρωνιτάκης και Νίκος Τρανός.

Σπίτι Γ. Σεφέρη – παλιό ραδιόφωνο, λάδι σε καμβά

Η έκθεση περιλαμβάνει χειρόγραφα του Σεφέρη (ανάμεσα τους οι πρώτες εκδόσεις του, καθώς και το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας που του απονεμήθηκε από τη Σουηδική Βασιλική Ακαδημία των Επιστημών το 1963), έργα και αντικείμενα που φιλοτέχνησε ο ίδιος, ασπρόμαυρες φωτογραφίες, που τράβηξε από τα φοιτητικά του χρόνια στο Παρίσι, την περίοδο 1918-1924, έως τα τελευταία του ταξίδια από τις συλλογές του ΜΙΕΤ, αποσπάσματα από κείμενα του ποιητή, με σχόλια για το έργο των Παναγιώτη Ζωγράφου (1790-1840 ή 1843) και Θεόφιλου Χατζημιχαήλ (1870-1934), εικονογραφήσεις ποιημάτων του από τους Γιάννη Τσαρούχη, Γιάννη Μόραλη, Τάσσο και Γιάννη Ψυχοπαίδη και έργα διακεκριμένων σύγχρονων Ελλήνων καλλιτεχνών εμπνευσμένα από την ποίησή του (ανάμεσα τους οι Αδαμάντιος Διαμαντής (1900-1994), Σπύρος Βασιλείου (1902-1985), Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας (1906-1994), Γιάννης Τσαρούχη (1910-1989), Γιάννης Μόραλης (1916-2009) κ.α.)

Σπίτι Γ. Σεφέρη, λάδι σε καβά, Λήδα Κοντογιαννοπούλου

Η έκθεση συνοδεύεται από κατάλογο όπου παρουσιάζονται κείμενα των Ελένη Αρβελέρ, Παναγιώτη Ροϊλού, Τάκη Μαυρωτά και Δημήτρη Δασκαλόπουλου.

Διάρκεια έκθεσης: 3 Νοεμβρίου 2017 –21 Ιανουαρίου 2018

Ψυχοπαίδης

Γιώργος Ρόρρης, Λάδι σε μουσαμά