Ο Αρκάς είναι ο πιο περίφημος “γνωστός – άγνωστος” της Ελλάδας

Όλοι έχουμε δει σκίτσα του. Ποτέ όμως τον ίδιο. Όλοι μας έχουμε γελάσει με αυτά. Χωρίς, όμως, να ξέρουμε σχεδόν τίποτα γι’ αυτόν. Εδώ και τρεις και πλέον δεκαετίες ο Αρκάς έχει γίνει γνωστός σε όλη την Ελλάδα. Το χιούμορ του, όσο καυστικό κι αν είναι, δεν παύει να είναι και εύστοχο. Ο ίδιος παραμένει άγνωστος, ερμητικά “κρυμμένος” πίσω από τον πασίγνωστο πρωταγωνιστή του.

Αυτός ο πρωταγωνιστής του δεν μας επιτρέπει να κλείσουμε τα μάτια και να φανταστούμε πως μπορεί να είναι ο καλύτερος σκιτσογράφος της εποχής μας. Διότι θα μας έρθει σαν εικόνα ο πρωταγωνιστής του.

Βιογραφικές πληροφορίες δεν υπάρχουν, για φωτογραφία του ούτε λόγος, την ίδια ώρα που ελάχιστοι μπορούν να ισχυριστούν ότι τον γνωρίζουν προσωπικά. Και βέβαια το μυστήριο για το ποιος είναι τελικά ο Αρκάς γιγαντώνεται στις μέρες μας, την εποχή του διαδικτύου και της καταιγιστικής ροής πληροφορίας, καθώς ακόμα και το ίντερνετ κρατά το στόμα του αναπάντεχα κλειστό στις τρεις και πλέον δεκαετίες δράσης του Αρκά!

Είναι αλήθεια πως στην πορεία των χρόνων ο “Αρκάς” δεν ερευνήθηκε όσο θα περίμεναν πολλοί. Όλο αυτό το μυστήριο γύρω του μοιάζει να αρέσει στον κόσμο: λένε πως ο άνθρωπος πολλές φορές αποφεύγει να συναντήσει τα ειδωλά του. Κάπως έτσι συμβαίνει και στη συγκεκριμένη περίπτωση. Ίσως η “αποκάλυψη” του ανθρώπου που βρίσκεται πίσω από τα χιλιάδες σκίτσα που μας έχουν κάνει να γελάσουμε, να συμφωνήσουμε ή – το τελευταίο διάστημα κυρίως – να διαφωνήσουμε, να πάψει τον μύθο.

Οι θεωρίες λένε πως το ψευδώνυμο “Αρκάς” μας αποκαλύπτει την καταγωγή του σκιτσογράφου, που είναι η Αρκαδία. Ο Αρκάς εμφανίζεται στη δημόσια ζωής ως Αντώνης Ευδαίμων, ωστόσο το όνομά του μοιάζει – και πιθανότατα είναι – φτιαχτό και όχι πραγματικό. Ίσως να έχει το “Αντώνης Ευδαίμων” ορισμένα… κομμάτια από το πραγματικό του όνομα.

Που εμφανίστηκε το Αντώνης Ευδαίμων; Σε κείμενό του στο περιοδικό “Βαβέλ” το 1984, στις πρώτες του απόπειρες στα κόμικς και σε εικονογράφηση διηγήματος του 1985 (“Ένα παιδί και ο σκύλος του”). Κάποιοι έχουν υποστηρίξει πως το πραγματικό του όνομα είναι Άρης Καστρινός και πως από εκεί προέρχεται το ΑΡ-ΚΑΣ, κάποιοι είχαν πει ότι τον λένε Γεράσιμο Σπανοδημήτρη, ωστόσο κανείς δεν είναι βέβαιος για το πως λέγεται.

Από το 1982 κιόλας, όταν μέσα από τη «Βαβέλ» ήταν γνωστός σε λίγους και «καλούς», το αναγνωστικό κοινό αξίωσε να μάθει την ταυτότητα του. Ο Αρκάς υιοθέτησε τότε το στίγμα που θα τον συνόδευε για πάντα.

«Πολλοί αναγνώστες μας ζήτησαν επίμονα μια παρουσίαση του Αρκά, πιστεύοντας πως μετά από ένα χρόνο και ένα μήνα ζωής στις σελίδες της Βαβέλ είναι καιρός να γίνουν οι συστάσεις. Εμείς πιστεύουμε πως το αίτημα είναι λογικό και δίκαιο. Όμως ο Αρκάς είναι τύπος εξαιρετικά συνεσταλμένος για να δεχτεί οποιαδήποτε προβολή του. Χρειάστηκε ιδιαίτερη επιμονή για να υπερνικήσουμε αυτή την έμφυτη σεμνότητά του και ιδού το αποτέλεσμα», ανέφερε η ανακοίνωση του περιοδικού, συνοδευόμενη από μια φωτογραφία ενός γενειοφόρου άνδρα, που είχε στον ώμο του το διάσημο κόκορα.

Κάποιοι απ’ αυτούς που μπορούν να καυχηθούν ότι τον γνωρίζουν προσωπικά είναι ο συγγραφέας Πέτρος Χατζόπουλος (κατά κόσμον Αύγουστος Κορτώ), ο πρώην εκδότης της «Βαβέλ» και ιδιοκτήτης του εκδοτικού οίκου «Παρά Πέντε» Γιώργος Μπαζίνας και η εκδότρια Άννα Πατάκη. Στενοί φίλοι του είναι ο συγγραφέας και φίλος του Πέτρος Μαρτινίδης (ο οποίος έχει γράψει μάλιστα δύο βιβλία για το έργο του) και ο Βαγγέλης Τρικεριώτης, εκδότης και ιδιοκτήτης του βιβλιοπωλείου «Πρωτοπορία».

Έστω και αν γνωρίζεται προσωπικά με τους εκδότες με τους οποίους κλείνει συμφωνίες για την έκδοση ενός βιβλίου, όπως έχει διαβεβαιώσει ο κ. Μαρτινίδης, κανείς ποτέ δεν μπήκε στον πειρασμό να δώσει έστω μία πληροφορία για την ταυτότητα του. Η επιθυμία του έχει γίνει σε αξιοθαύμαστο βαθμό σεβαστή από το περιβάλλον δράσης του και έτσι τα στεγανά παρέμειναν ανθεκτικά.

«Υπάρχει μία διάθεση να μην ανακατεύεται πολύ με τον κόσμο. Φαντάζομαι ότι είναι ένας άνθρωπος ο οποίος δεν θα στριμωχνόταν σε ένα λεωφορείο, δεν θα «πατιόταν» σε μία ουρά για να βγάλει εισιτήρια για μια καλή παράσταση ή κάτι τέτοιο. Προτιμάει να κρατάει μία απόσταση, να μην τον αναγνωρίζουν στο δρόμο ή να μην τον αναγνωρίζουν ως ένα συγκεκριμένο πρόσωπο. Πρόκειται για μία πιο φιλοσοφική στάση ζωής», έχει πει για αυτόν ο κ. Μαρτινίδης.

Σύμφωνα με ορισμένες πληροφορίες, που παραμένουν ωστόσο ανεπιβεβαιώτες ακόμα και σήμερα, ο Αρκάς σπούδασε αρχιτεκτονική και Ιστορία της τέχνης στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Συνεργάστηκε ως σκηνογράφος στα θέατρα «Στοά» και «Τέχνης Κάρολου Κουν» και παράλληλα ασχολήθηκε με τη ζωγραφική, πραγματοποιώντας το 1980 μια ατομική έκθεση με την επωνυμία «Ώρα».

Ο Αρκάς αυτοπροτάθηκε στη “Βαβέλ”, αλλά πριν απ’ αυτό τον είχαν απορρίψει από άλλο έντυπο στο οποίο είχε απευθυνθεί. Αυτό είχε αποκαλύψει ο Γιώργος Μπαζίνας εκδότης του “Βαβέλ”. “Πριν έρθει σε εμάς είχε κάνει μια απόπειρα επαφής με μεγάλο εβδομαδιαίο περιοδικό της εποχής κι εκείνη τον απέρριψαν πανηγυρικώς ως μη συμβατό με τα χρηστά ήθη και τη σεμνοτυφία των αναγνωστών τους”.

“Ήταν ιδιαίτερα σεμνός, δεν εμφανίστηκε ποτέ ο ίδιος, παρά έστειλε τη δουλειά του με μια φίλη του να μας τη δείξει. Τον γνώρισα όταν εξέφρασα την εκτίμησή μου για τη δουλειά του και ζήτησα την άμεση δημοσίευση των έργων του”.

Ήταν ιδιαίτερα σεμνός, δεν εμφανίστηκε ποτέ ο ίδιος, παρά έστειλε τη δουλειά του με μια φίλη του να μας τη δείξει. Τον γνώρισα όταν εξέφρασα την εκτίμησή μου για τη δουλειά του και ζήτησα την άμεση δημοσίευση των έργων του”, είχε πει ο Μπαζίνας.

Όταν ο Σάκης Μπουλάς μίλησε γι’ αυτόν

Ο αείμνηστος Σάκης Μπουλάς είχε να… περηφανεύεται πως υπήρξε ένας από τους φίλους του Σάκη Μπουλά. Σε μια τηλεοπτική του συνέντευξη στα τέλη της δεκαετίας του ’90, ο Έλληνας καλλιτέχνης ρωτήθηκε για ποια πράγματα είναι περήφανος. Μεταξύ άλλων, λοιπόν, είχε πει:

“Ένα απ’ αυτά είναι και το ότι γνωρίζω τον Αρκά. Και μάλιστα ο Αντώνης είχε κάνει και ένα σκίτσο προσωπικά για μένα, πάνω σε χαρτοπετσέτα, στην ταβέρνα που ήμασταν”. Αντώνης λοιπόν. Ταιριάζει με το “Αντώνης Ευδαίμων”, όμως το δεύτερο… παραείναι “ψευδώνυμο” για να το θεωρήσουμε ως αληθινό.

Ένα περιστατικό που καταδεικνύει πόσο πρόσεχε και προσέχει ο Αρκάς να μην εκτεθεί έστω σε ελάχιστη δημοσιότητα, είναι μια εμπειρία που είχε o συγγραφέας του βιβλίου «Παρθένος με Καρκίνο» και μεγάλος θαυμαστής του Κώστας Σεμερτζάκης. Συνέβη σε ένα Kannabishop, που πουλούσε τα γνωστά μπλουζάκια με λογότυπο χαρακτήρων του Αρκά. Έτυχε να βρίσκεται εκεί ο ιδιοκτήτης της αλυσίδας και στην ερώτηση του κ. Σεμερτζάκη αν γνωρίζει τον κομίστα, απάντησε ότι «πρόκειται για έναν εξαιρετικό, αλλά δύσκολο άνθρωπο, που δεν θέλει να ξέρει κανείς ποιος είναι».

Διηγήθηκε μάλιστα και ένα περιστατικό, όταν είχαν πάει παρέα στο κατάστημα που θα τύπωνε τις στάμπες στα t-shirt. Εμφανίστηκε ο ίδιος ο Αρκάς, αλλά ως βοηθός του… εαυτού του. Κατά την επιλογή των χρωμάτων, ο ιδιοκτήτης των Kannabishop διαφώνησε ευγενικά με την πρόταση του ανθρώπου που έφτιαχνε τις στάμπες. «Έχω την αίσθηση πως στον κύριο Αρκά δεν θα άρεσε αυτό το χρώμα», είπε και με την απάντηση που έλαβε αναγκάστηκε να δαγκωθεί για να μην ξεσπάσει σε γέλια: «Να πεις του Αρκά ότι είναι μαλ…ας!».

Οι αντιδράσεις που έφερε με τα σκίτσα του

Είναι αλήθεια πως τα τελευταία χρόνια ολοένα και περισσότερος κόσμος δεν βλέπει με καλό μάτι τα σκίτσα ή κάποιες επαγγελματικές συνεργασίες στις οποίες έχει προχωρήσει ο Αρκάς. Τον έχουν κατηγορήσει πως από τότε που ξεκίνησε να ασχολείται με την πολιτική έχει χάσει εκείνο το χιούμορ με το οποίο κέρδιζε άπαντες.

Πρόσφατα, μόλις τον περασμένο Μάρτιο, ένα σκίτσο του για τους δημόσιους υπαλλήλους έφερε ποικίλες αντιδράσεις στα social media.

«Τι κάνεις στον ελεύθερο χρόνο σου;» ρωτάει ο ένας πρωταγωνιστής του σκίτσου, με τον άλλον να απαντά: «Είμαι δημόσιος υπάλληλος». Ως εκ τούτου, χρήστες των social media έκαναν λόγο για στοχοποίηση των δημοσίων υπαλλήλων, με τους υποστηρικτές του Αρκά να απαντούν πως πρόκειται για ακόμα ένα σκίτσο με καυστικό χιούμορ.

Έντονες αντιδράσεις είχε προκαλέσει και ένα σκίτσο του στο οποίο απεικονίζεται ο περίφημος «προφήτης» του ο οποίος έχει το εξής διάλογο με το κοινό του:

– Κάντε αυτό που πρέπει αν δεν θέλετε να σας καταριούνται οι επόμενες γενιές! – Δηλαδή, τι να κάνουμε; – Στείρωση

Σε απάντηση όλων των επικριτών του, ο Αρκάς ανέβασε στον επίσημο λογαριασμό του στο facebook τις εξής διευκρινίσεις: «Αν δεν θέλετε να σας καταριούνται οι επόμενες γενιές κάντε στείρωση», δηλαδή η μόνη πιθανότητα να μην σας καταριούνται οι επόμενες γενιές είναι να μην υπάρξουν επόμενες γενιές. Δεν υπάρχει πιο άχαρο πράγμα από το να εξηγείς ένα αστείο (και ειδικά ένα αστείο…)».

Τον Ιούνιο του 2015 κάποια σκίτσα του Αρκά είχαν φέρει τόσο μεγάλες αντιδράσεις, ακόμα και απειλές, που ο σκιτσογράφος αναγκάστηκε να κατεβάσει την επίσημη σελίδα του στο Facebook.

«Με εντολή του Αρκά η σελίδα αναστέλλει τις αναρτήσεις μέχρι νεωτέρας. Ο διαχειριστής», έγραψε χαρακτηριστικά, ενώ σε άλλη ανάρτηση ο διαχειριστής έκανε λόγο για πολιτική βαρβαρότητα.

Μάλιστα, πλήθος χρηστών των social media είχαν εκφράσει τη συμπαράστασή τους στον Αρκά, κάνοντας λόγο για λογοκρισία, ενώ δημιουργήθηκαν ήδη δύο hashtags, το #Je_suis_Arkas και το #Free_Arkas.

Η σελίδα του τελικά παρέμεινε ανοιχτή και μάλιστα ανέβηκε και το συγκεκριμένο σκίτσο:

Πολλοί βέβαια ήταν εκείνοι που υπερασπίστηκαν τον Αρκά και μεταξύ αυτών και ο Δ. Χαντζόπουλος που σχεδίασε το παρακάτω σκίτσο με αφορμή τον Αρκά.