Ο πατέρας στο καιρό της κρίσης

Ποιος είναι ο ρόλος του πατέρα στην οικογένεια σήμερα; Πώς έχει διαμορφωθεί η θέση του στον μικρόκοσμο του σπιτιού; Αυτά και άλλα ερωτήματα προκύπτουν σε συνδυασμό με τη νέα οικονομική πραγματικότητα που έχει πλήξει χιλιάδες νοικοκυριά σε όλη τη χώρα. 

Ένα μεγάλο ποσοστό εργαζόμενων άνω των 30 ετών διατηρούν δύο εργασίες για να ανταπεξέλθουν οικονομικά στις υποχρεώσεις τους. Οι περισσότεροι απ’ αυτούς έχουν πίσω τους οικογένειες. Το συμπέρασμα είναι πως οι άντρες λείπουν πολλές ώρες από την οικογένεια τους και δεν είναι όσο θέλουν αλλά και όσο πρέπει παρόντες στην εξέλιξη και την διαπαιδαγώγηση των παιδιών τους. 

Η Ευρώπη Ευθυμιάδου, εθελόντρια ψυχολόγος στη Γραμμή 11525 και το Συμβουλευτικό Κέντρο για γονείς, παιδιά και εφήβους του Μαζί για το Παιδί, αναλύει και επισημαίνει τον ρόλο του πατέρα στην συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού. Διαβάστε το άρθρο της για το πόσο καθοριστική μπορεί να είναι η απουσία του πατέρα από τη καθημερινότητα του παιδιού του…

Ο ρόλος του πατέρα στην συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού

Για πολλά χρόνια οι ειδικοί αγνοούσαν το ρόλο του πατέρα στην οικογένεια και στην ανάπτυξη του παιδιού θεωρώντας ότι η επίδρασή του έχει μικρότερη σημασία από εκείνη της μητέρας. Πλέον, πληθώρα επιστημονικών ερευνών συνηγορεί στο ότι ο πατέρας, μέσω της αλληλεπίδρασής του με το παιδί και μέσω της εμπλοκής του στη ζωή του, διαδραματίζει ένα μοναδικό και κρίσιμο ρόλο στην ψυχική υγεία και στην προσωπικότητα του παιδιού σε όλα τα στάδια ανάπτυξής του. Ο ρόλος του κάθε γονέα είναι διαφορετικός και απαραίτητος για την ψυχολογική ανάπτυξη του παιδιού, για αυτό η ενεργή παρουσία και των δύο γονέων στη ζωή του παιδιού είναι εξαιρετικά σημαντική.

Η εμπλοκή του πατέρα ξεκινά ήδη από την περίοδο της εγκυμοσύνης της γυναίκας. Πολυάριθμες έρευνες έχουν δείξει ότι η συναισθηματική υποστήριξη του πατέρα στη μητέρα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και τους πρώτους μήνες μετά τη γέννηση του παιδιού, παίζει εξαιρετικά σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση θετικών σχέσεων μεταξύ του ζευγαριού και κατ’ επέκταση μεταξύ γονέων και παιδιού. Επίσης, παιδιά των οποίων οι πατέρες συμμετέχουν ενεργά στην ανατροφή τους από τη βρεφική ηλικία, είναι πιο πιθανό να είναι συναισθηματικά ασφαλή και να νιώθουν περισσότερη σιγουριά και αυτοπεποίθηση στο να εξερευνήσουν το περιβάλλον τους και, καθώς μεγαλώνουν, να έχουν καλύτερες διαπροσωπικές σχέσεις.

Στη σχολική  ηλικία η πατρική εμπλοκή είναι κρίσιμος παράγοντας που θα καθορίσει την εμπιστοσύνη του παιδιού στον εαυτό του και την ικανότητά του να ανταποκρίνεται στις νέες προκλήσεις. Έχει βρεθεί ότι τα παιδιά που έχουν στενή σχέση με τον πατέρα τους τείνουν να διαμορφώνουν καλύτερες σχέσεις με τους άλλους, να συμπεριφέρονται λιγότερο επιθετικά και να νιώθουν μεγαλύτερη ασφάλεια τόσο στις σχέσεις που θα διαμορφώσουν στην παιδική ηλικία όσο και στην ενήλικη ζωή τους. 

Στην  εφηβεία, ο πατέρας μπορεί επίσης να παίξει διαμεσολαβητικό ρόλο σε δυσκολίες που ενδεχομένως προκύπτουν ανάμεσα στον έφηβο και τη μητέρα. Επίσης, μπορεί να διευκολύνει στα προβλήματα συμπεριφοράς του έφηβου παιδιού του. Ιδιαίτερα για τα έφηβα αγόρια, ο πατέρας λειτουργεί ως ισχυρό πρότυπο και έχει άμεση επιρροή στη συμπεριφορά, στην προσωπικότητα, στις επιλογές και στις συνήθειές τους.

Ο πατέρας λοιπόν, είναι σημαντικό να εδραιώσει μια σχέση εμπιστοσύνης με το παιδί του εστιάζοντας στα ακόλουθα:

–    Να κατανοεί τα συναισθήματα του παιδιού του και να προσπαθεί να βοηθήσει στην επίλυση των προβλημάτων του. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με το να προτρέψει το παιδί να ονομάσει αυτό που αισθάνεται και αν αυτό δυσκολεύεται να το διευκολύνει με ερωτήσεις.

–    Να δείχνει σεβασμό στα συναισθήματα του παιδιού του, να ακούει όχι μόνο τα λόγια αλλά και τα συναισθήματα του παιδιού του. Όταν αναγνωρίζονται και γίνονται αποδεκτά όλα τα συναισθήματα και δεν αποκρύβονται ή αγνοούνται, το παιδί και ο πατέρας έρχονται πιο κοντά.

–    Να μοιράζεται τα δικά του συναισθήματα με το παιδί.

–    Να παίζει με το παιδί. Το παιχνίδι γίνεται ακόμη πιο σημαντικό όταν συμμετέχουν οι γονείς σε αυτό και ιδιαίτερα οι πατέρες, αν και εφόσον αυτό γίνεται σε χαλαρό και όχι σε αυστηρό κατευθυντικό ή ανταγωνιστικό κλίμα, ώστε να προωθείται ο σεβασμός και η άσκηση της συναισθηματικής αγωγής. Όταν οι μπαμπάδες παίζουν με τα παιδιά, δεν τα διασκεδάζουν μόνο, αλλά συμβάλλουν στην ανάπτυξή τους, προσφέροντάς τους ένα ασφαλές περιβάλλον γεμάτο προκλήσεις που τα βοηθά να μάθουν πώς να αλληλεπιδρούν με τους άλλους.

–    Να επιδιώκει συχνή και καλή επικοινωνία με το παιδί και να είναι ενήμερος για όσα συμβαίνουν και ενδιαφέρουν το παιδί, π.χ. να γνωρίζει τους ανθρώπους που έχουν συχνή επαφή με το παιδί και τα περιβάλλοντα στα οποία βρίσκεται (φίλοι, δάσκαλοι, γιατροί, αθλητικοί χώροι).

Ευρώπη Ευθυμιάδου, Ψυχολόγος

Εθελόντρια στη Γραμμή «11525» και το Συμβουλευτικό Κέντρο για γονείς, παιδιά και εφήβους του «Μαζί για το παιδί»

Βιβλιογραφία

Grace, J., Craig, D. (2007). Η ανάπτυξη του ανθρώπου. Αθήνα: Παπαζήση.

Μαλικιώση-Λοιζου, Μ. & Παπαστυλιανού, Α. (2009). Η συμβουλευτική Ψυχολογία στους άνδρες. Αθήνα: Ελληνικά ΓράμματαParke, R. (1987) Ο πατέρας. Η συμβολή του στη διαμόρφωση του παιδιού. Αθήνα: Κουτσούμπος