Οδοιπορικό της Λυδίας Κονιόρδου σε Ήπειρο και Αιτωλοακαρνανία

Με επιτυχία έκλεισε την Κυριακή 28 Μαΐου το οδοιπορικό που ξεκίνησε την Παρασκευή 26 Μαΐου η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λυδία Κονιόρδου στους νομούς Ιωαννίνων, Άρτας, Πρέβεζας και Αιτωλοακαρνανίας ακολουθώντας μια πολιτιστική περιήγηση σε αρχαιολογικούς χώρους και μνημεία όπου πρόκειται να πραγματοποιηθούν ή προγραμματίζονται νέα έργα αποκατάστασης, αρχαιολογικής διερεύνησης και ανάδειξης ή και να φιλοξενηθούν θεατρικά και άλλα πολιτιστικά δρώμενα.

Κομβικοί σταθμοί της περιοδείας ήταν το ιστορικό Γεφύρι της Πλάκας στον Άραχθο – που κτίσθηκε το 1866, ήταν περίφημο για το μεγάλο τόξο του με άνοιγμα 40 μέτρα, και κατέπεσε μετά από ορμητικές βροχοπτώσεις τον Φεβρουάριο του 2015- καθώς και τα αρχαία θέατρα της ευρύτερης περιοχής, χώροι πολιτισμού οι οποίοι μπορούν να συνδεθούν άμεσα με την καθημερινή ζωή και την οικονομική δραστηριότητα των σύγχρονων κοινωνιών.

 Η Υπουργός Πολιτισμού συναντήθηκε με την υπουργό Διοικητικής Ανασυγκρότησης Όλγα Γεροβασίλη, με τους τοπικούς Βουλευτές του Σύριζα, με τους επικεφαλής της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, Περιφερειάρχες, Αντιπεριφερειάρχες, Δημάρχους κ. ά, με τοπικούς φορείς καθώς και με τους αρμόδιους των υπηρεσιών του ΥΠΠΟΑ και των κατά τόπους Εφορειών Αρχαιοτήτων και Νεωτέρων Μνημείων, με σκοπό να ενημερωθεί για την πρόοδο των έργων, για τα τυχόν προβλήματα και να επισπεύσει τη λύση τους.

Ειδικότερα, έγιναν συσκέψεις των τοπικών Αρχών με τα στελέχη του ΥΠΠΟΑ που την συνόδευαν (τον διευθυντή του Πολιτικού της Γραφείου Βαγγέλη Πολίτη, την Προϊσταμένη Γενικής Διεύθυνσης Αναστήλωσης Μνημείων και Τεχνικών Έργων Ευγενία Γατοπούλου και τον Προϊστάμενο ΕΔΕΠΟΛ Παναγιώτη Νταή), και δρομολογήθηκαν ενέργειες που μπορούν να αναδείξουν την πολιτισμική φυσιογνωμία της Ηπείρου και της Αιτωλοακαρνανίας.

Η Λυδία Κονιόρδου υπογράμμισε την καθοριστική σημασία της παραμέτρου του πολιτισμού για την ανάπτυξη της χώρας και στάθηκε στην αναγκαιότητα της συνεργασίας όλων των φορέων του Δημοσίου με αυτή την στόχευση.

 «Ο πολιτισμός» είπε  η Λυδία Κονιόρδου, «αποτελεί μοχλό ανάπτυξης και γι αυτό χρειάζεται ενίσχυση. Αυτό έχει γίνει φανερό σε ολόκληρη την Ευρώπη. Το ζητούν πια οι πολίτες και οι τοπικές κοινωνίες. Κι επειδή οι εποχές είναι τέτοιες, κανένας φορέας δεν μπορεί να καλύψει όλες τις ανάγκες μόνος του. Χρειάζονται συνεργασίες. Αυτό είναι το μήνυμα που υλοποιούμε από τις αρχές του 2015 στο έργο της στερέωσης, αποκατάστασης, αναστήλωσης και ανάδειξης του Γεφυριού της Πλάκας, και θα συνεχίσουμε να εργαζόμαστε προς αυτή την κατεύθυνση. »

Κατά την επίσκεψη της Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού Λυδίας Κονιόρδου στην ιστορική τοποθεσία του γεφυριού της Πλάκας που σηματοδοτούσε ως το 1912 το σύνορο της Ελλάδας με την Οθωμανική Αυτοκρατορία, υπογραμμίστηκε η κοινή διαπίστωση όλων των συνεργαζόμενων φορέων ότι το έργο είναι πλέον έτοιμο «να τρέξει», καθώς μπαίνει, όπως είπε η Λυδία Κονιόρδου, στη φάση της «πλήρους αποκατάστασής του».

Επτά φορείς ενώνουν τις δυνάμεις τους με βάση τη νέα Προγραμματική Σύμβαση Πολιτισμικής Ανάπτυξης που αναμένεται να αξιολογηθεί τη Δευτέρα 29-5-2017 από το Ελεγκτικό Συνέδριο. Είναι το Υπουργείο Πολιτισμού, το Υπουργείο Οικονομίας και Ανάπτυξης, που θα διαθέσει από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων τα απαραίτητα 5. 600. 000 ευρώ για την υλοποίηση του έργου, το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών που θα είναι στο εξής ο Φορέας Εκτέλεσης του έργου, η Περιφέρεια Ηπείρου, ο Δήμος Βορείων Τζουμέρκων, το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και το Τεχνικό Επιμελητήριο-Τμήμα Ηπείρου, που κατάφεραν το πιο δύσκολο: ξεπέρασαν τις όποιες επιφυλάξεις τους και συμφώνησαν στη κατανομή αρμοδιοτήτων όπου εξέχουσα θέση θα έχει το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο.

Ετούτο το καλοκαίρι θα εκπονηθεί η υδραυλική μελέτη (χάρη στη χορηγία της οικογένειας Λούλη που πριν ενάμιση αιώνα είχε επιχορηγήσει την κατασκευή του Γεφυριού) και θα στερεωθούν τα εναπομείναντα μέρη της γέφυρας χάρη σε μελέτη που επιχορηγεί το Υπουργείο Υποδομών. Η Περιφέρεια Ηπείρου, που είναι ο φορέας υλοποίησης της πρώτης αυτής Προγραμματικής Σύμβασης, έχει αναλάβει την κατασκευή του κεφαλόδεσμου των πασσάλων του ανατολικού βάθρου.

Στη συνέχεια, το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, θα προχωρήσει στην ανάθεση της στατικής μελέτης, στην συγγραφή των τεχνικών προδιαγραφών και στη δημοπράτηση του έργου. Το χρονοδιάγραμμα των εργασιών στο Γεφύρι της Πλάκας εξαρτάται μεταξύ άλλων και από τις καιρικές συνθήκες και τη συμπεριφορά του ποταμού Άραχθου που συχνά γίνεται ιδιαίτερα ορμητικός. Ο ενδιάμεσος χρόνος αξιοποιείται και θα αξιοποιηθεί για την ολοκλήρωση των μελετών.

Έτσι, από τον ερχόμενο Μάιο (2018) προγραμματίζεται να τοποθετηθούν οι πρώτοι λίθοι. Τότε, όπως σημείωσε και η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού, θα ξεκινήσει η τελική φάση «ώσπου να το δούμε να υψώνεται όπως ήταν».

Το μνημείο θα αποκατασταθεί με πλήρη σεβασμό στην αρχική μορφή του και τη στατική συμπεριφορά του, και με τη χρήση των κατά το δυνατό περισσότερων αυθεντικών λίθων που έχουν περισυλλεγεί, ώστε να εξασφαλιστεί η αυθεντικότητα του στον ύψιστο βαθμό, όπως επιτάσσουν ο αρχαιολογικός νόμος και οι διεθνείς επιστημονικές συμβάσεις.

Το ΥΠΠΟΑ θα συμμετάσχει στην επιστημονική και τεχνική υποστήριξη του έργου, όπως και οι υπόλοιποι συμπράττοντες φορείς. Στην Επιστημονική Επιτροπή το ΥΠΠΟΑ συμμετέχει με δύο μέλη, εισηγείται (μαζί με όλους) τις προδιαγραφές των μελετών και με την ολοκλήρωσή τους καλείται να τις εγκρίνει μετά από γνωμοδότηση του Κεντρικού Συμβουλίου Νεωτέρων Μνημείων. Σύμφωνα όμως με τη νέα Προγραμματική Σύμβαση η ίδια η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού θα συντονίζει την Επιτροπή Παρακολούθησης του έργου, συμβάλλοντας ενεργά στην υλοποίησή του.

Στο πλαίσιο του οδοιπορικού της στην Ήπειρο, η Υπουργός Πολιτισμού Λυδία Κονιόρδου περιηγήθηκε στους αρχαιολογικούς χώρους και στα θέατρα της Δωδώνης («μπορεί να γίνει μια άλλη Επίδαυρος» είπε), της Κασσώπης (πάνω από τα εντυπωσιακά κατάλοιπα μιας πόλης με οργανωμένο πολεοδομικό σχέδιο του 4ου π. Χ αιώνα), και στο Μικρό Θέατρο Αμβρακίας (που κτίστηκε επί Πύρρου στις αρχές του 3ου π. Χ. αιώνα), όπου από το 2015 το ΥΠΠΟΑ με όλες τις αρμόδιες υπηρεσίες του, έχει αρχίσει χωρίς καθυστερήσεις, να υλοποιεί εργασίες συντήρησης και αποκατάστασης στα αρχαία θέατρα, τα οποία έχουν συνδεθεί στο Δίκτυο Πολιτιστικών Διαδρομών Ηπείρου και έχουν ενταχθεί στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα της Περιφέρειας Ηπείρου (ΕΣΠΑ) για το 2014-2020.

Ο συνολικός προϋπολογισμός για το Δίκτυο Αρχαίων Θεάτρων φθάνει τα 40 εκατομμύρια ευρώ και αφορά και τον εκσυγχρονισμό των υποδομών που σχετίζονται με τον περιβάλλοντα χώρο γύρω από τα πέντε θέατρα της «διαδρομής». Ειδικά όμως για την φάση αυτή της αποκατάστασης των θεάτρων που προβλέπεται να ολοκληρωθεί από το 2019 έως το τέλος του 2020, με την υποστήριξη της Διεύθυνσης Αναστήλωσης Αρχαίων Μνημείων του ΥΠΠΟΑ, τα κονδύλια του ΕΣΠΑ ανέρχονται σε 10. 749. 400 ευρώ και θα κατανεμηθούν ως εξής:. Α) Θέατρο της Δωδώνης και άλλα μνημεία του Ιερού της Δωδώνης με την επίβλεψη της Εφορείας Ιωαννίνων (έφορος Κωνσταντίνος Σουέρεφ) προϋπολογισμός 5. 000. 000 ευρώ. Β) Θέατρο της Κασσώπης με την επίβλεψη της Εφορείας Πρέβεζας (Έφορος Ανθή Αγγέλη) προϋπολογισμός 1. 000. 000 ευρώ Γ) Μικρό Θέατρο της Αρχαίας Αμβρακίας με τον αρχαιολογικό του με την επίβλεψη της Εφορείας Άρτας (έφορος Βαρβάρα Παπαδοπούλου) προϋπολογισμός: 749. 400 ευρώ Δ) Μεγάλο Θέατρο της Νικόπολης με την επίβλεψη της Εφορείας Πρέβεζας (Έφορος Ανθή Αγγέλη) προϋπολογισμός 2. 800. 000 ευρώ και Ε) Αρχαίο Θέατρο των Γιτάνων , όπου τα έργα αποκατάστασης έχουν προχωρήσει περισσότερο με την επίβλεψη της Εφορείας Θεσπρωτίας (Έφορος Γιάννης Χουλιαράς) προϋπολογισμός 1. 200. 000 ευρώ.

Το οδοιπορικό της Λυδίας Κονιόρδου συνεχίστηκε σήμερα σε σημαντικά θέατρα και μνημεία στην Αιτωλοακαρνανία, με ξεναγό την Έφορο Ολυμπία Βικάτου.

Τα μνημεία αυτά δεν έχουν ακόμα ενταχτεί από την Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδς σε κανένα τρέχον πρόγραμμα συγχρηματοδότησης. Πρόκειται για το αρχαίο θέατρο του 4ου π. Χ. αιώνα στη Στράτο (όπου η Λυδία Κονιόρδου δοκίμασε την ακουστική του τραγουδώντας στο κέντρο της ορχήστρας του ένα ηπειρώτικο τραγούδι), τον αρχαίο ναύσταθμο και το θέατρο του 4ου και 3ου αι. π. Χ. των Οινιάδων, το θέατρο της Πλευρώνας που κτίσθηκε το 235 π. Χ (και το οποίο σύμφωνα με την Έφορο επισκέπτεται για πρώτη φορά Υπουργός Πολιτισμού), καθώς και το περίφημο «τετράγωνο θέατρο» Ελληνιστικής εποχής της Καλυδώνας, που μπορούσε να υποδεχτεί 6. 400 θεατές. Για όλα αυτά τα μνημεία υπάρχουν ώριμες μελέτες τις οποίες οι υπηρεσίες του ΥΠΠΟΑ επικαιροποιούν ώστε όταν παρουσιαστεί η δυνατότητα, να προχωρήσει από την Περιφέρεια η ένταξή τους σε χρηματοδοτικά προγράμματα.

Η Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας προτίθεται προς το παρόν να εντάξει στο ΕΣΠΑ 2014-2020 κτήρια της περιόδου των Νεώτερων Χρόνων με φορέα υλοποίησης την Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Δυτικής Ελλάδας . Συγκεκριμένα θα χρηματοδοτηθεί: η αποκατάσταση του κτιρίου με την επωνυμία «Ξενοκράτειο» στην περιοχή Μεσσολογγίου-Αιτωλικού και η μετατροπή του σε Μουσείο (προϋπολογισμός 3. 700. 000 ευρώ) Επίσης η αποκατάσταση του Θεάτρου «Απόλλων» στην Πάτρα με προϋπολογισμό 5. 000. 000 ευρώ. Αυτόν τον καιρό ολοκληρώνονται οι φάκελοι των προτάσεων των σχετικών έργων, προκειμένου να υπάρχει ετοιμότητα υποβολής, όταν εκδοθεί η σχετική πρόσκληση από την Περιφέρεια.

Στο πλαίσιο της περιήγησής της η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού αφιέρωσε αρκετό χρόνο για να περιηγηθεί τα αρχαιοελληνικά και βυζαντινά μνημεία που είναι ενταγμένα στον πολεοδομικό ιστό της Άρτας.

Μαζί με την Υπουργό Όλγα Γεροβασίλη, και τις τοπικές αρχές, η Λυδία Κονιόρδου επισκέφθηκε την αρχαία Νεκρόπολη που βρίσκεται στο κέντρο της πόλης, καθώς και τον ιερό ναό της Παναγίας Παρηγορήτισσας, από τα σημαντικότερα μνημεία του Δεσποτάτου της Ηπείρου, που θεμελιώθηκε το 1285. Θεωρείται εφάμιλλο του Όσιου Λουκά, της Μονής Δαφνίου, ή της Αγίας Σοφίας στη Μονεμβασιά και είναι μοναδικό στον κόσμο για το σύστημα στήριξης του κεντρικού τρούλου του.

Παρά το ότι έχουν γίνει κατά καιρούς μικρές σωστικές επεμβάσεις και θα πραγματοποιηθούν σύντομα και επισκευές, ο ναός της Παρηγορήτισσας έχει ανάγκη από μια πιο συστηματική επέμβαση για την προστασία και την ανάδειξή του. Γι’ αυτό, εκτός από τις άμεσες εργασίες επικεράμωσης που θα γίνουν με χρηματοδότηση της Περιφέρειας Ηπείρου, η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού εξήγγειλε ότι είναι στις άμεσες προτεραιότητες του ΥΠΠΟΑ η ένταξη του συγκεκριμένου έργου στα συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα. Προς τούτο, για την ωρίμανση του έργου και για την ένταξή του, το ΥΠΠΟΑ στοχεύει στην προσπάθεια εκπόνησης της σχετικής μελέτης που υπολογίζεται ότι θα κοστίσει 300. 000 ευρώ.

Στο βιβλίο επισκεπτών της Παρηγορήτισσας, η Λυδία Κονιόρδου έγραψε: «Είναι μεγάλο το δέος και βαθιά η συγκίνηση στο μοναδικό αυτό μνημείο. Δεν θα το ξεχάσω»