19ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης: Από τον Άλφρεντ Χίτσκοκ στους Rolling Stones

Rolling Stones, Placebo, Laibach. Τρεις κορυφαίες ροκ μπάντες σε εκρηκτικές εμφανίσεις θα μας δώσουν μια πρώτη γεύση από τα μουσικά ντοκιμαντέρ που θα δούμε στο πολυαγαπημένο καθιερωμένο τμήμα της Μουσικής, στο 19ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης.

Πλάι στη μουσική, η άλλη μεγάλη μας αγάπη, ο κινηματογράφος πρωταγωνιστεί σε μια νέα ενότητα που εγκαινιάζεται φέτος με τίτλο Σινεμά και μας ξεναγεί σε ρεύματα και αξέχαστες στιγμές της έβδομης τέχνης.

Υποκλινόμαστε λοιπόν στη μαγεία του Άλφρεντ Χίτσκοκ και του Αμπάς Κιαροστάμι και αποκαλύπτουμε τα μυστικά της πιο διάσημης κινηματογραφικής σχολής της Ευρώπης.

Ετοιμαστείτε για δυνατές συγκινήσεις:

ΜΟΥΣΙΚΗ

-Let’s rock & roll: Οι Rolling Stones περιοδεύουν στη Λατινική Αμερική, επισκέπτονται για πρώτη φορά την Κούβα και ροκάρουν μια ολόκληρη ήπειρο στο Οι Rolling Stones ολέ ολέ ολέ!: Ταξιδεύοντας στη Λατινική Αμερική του Πολ Ντάγκντεϊλ (ΗΠΑ-Ηνωμένο Βασίλειο).

-Η ινδιάνικη πλευρά του Τζίμι Χέντριξ: Η απίστευτη επιρροή της ινδιάνικης μουσικής κουλτούρας στη διαδρομή σπουδαίων μουσικών πρωταγωνιστεί στο Rumble, The Indians Who Rocked The World της Κάθριν Μπέινμπριτζ (Καναδάς). Από τον –μισό Τσερόκι- Τζίμι Χέντριξ και τον Link Wray στους Μάρτιν Σκορσέζε, Ίγκι Ποπ, Σλας, Στίβεν Τάιλερ, Τόνι Μπένετ κ.ά.

-Από τη Ρωσία με αγάπη: Λίγο πριν την 20η επέτειό τους, οι Placebo δίνουν συναυλίες σε 10 ρωσικές πόλεις στο Placebo: Alt. Russia του Τσάρλι Τάργκετ-Άνταμς (Ηνωμένο Βασίλειο) και μπαίνουν στα άδυτα της εναλλακτικής καλλιτεχνικής σκηνής της χώρας.

-Απαγορευμένη ζώνη: Τον Αύγουστο του 2015 οι Σλοβένοι Laibach έγιναν η πρώτη ξένη ροκ μπάντα που έπαιξε ποτέ live στη Βόρεια Κορέα. Το ντοκιμαντέρ Ημέρα απελευθέρωσης των Μόρτεν Τράαβικ και Ούγκις Όλτε (Νορβηγία, Λετονία) καταγράφει αυτό το γεγονός ορόσημο, αλλά και δυο κουλτούρες που δεν μοιάζουν να συναντιούνται ποτέ.

-Ερωτικό έγκλημα: Ο φόνος του τρομπετίστα Λι Μόργκαν, ενός από τα σπουδαιότερα ταλέντα της τζαζ στα 33 του χρόνια από τη σύζυγό του, Έλεν, σε ένα κλαμπ της Νέας Υόρκης το 1972, συγκλόνισε τον κόσμο της μουσικής. Όλη η αλήθεια ξετυλίγεται στο Εγώ τον έλεγα Μόργκαν του Κάσπερ Κόλιν (Σουηδία, ΗΠΑ).

ΣΙΝΕΜΑ-Αναλύοντας τον Χίτσκοκ: Η κουρτίνα ανοίγει και μια από τις πιο εμβληματικές σκηνές του παγκόσμιου σινεμά αποκαλύπτεται. Το 78/52 του Αλεξάντρ Ο. Φιλίπ (ΗΠΑ) αναλύει τη θρυλική σκηνή στο ντους από το φιλμ Ψυχώ του Άλφρεντ Χίτσκοκ και διεισδύει στο μυαλό μιας ευφυίας που ενέπνευσε –και τρόμαξε- τον κόσμο όσο λίγοι. Μετά την προβολή του στο Φεστιβάλ του Σάντανς, το ντοκιμαντέρ έρχεται σε διεθνή πρεμιέρα στη Θεσσαλονίκη.

-Η μεγάλη σχολή του σινεμά: Πόσο δύσκολο είναι να μπει κανείς στην πιο διάσημη σχολή κινηματογράφου της Ευρώπης; Αγωνία και ένταση για μια θέση στην θρυλική La Fémis, απ΄ όπου αποφοίτησαν όλοι οι μεγάλοι του κλασικού γαλλικού σινεμά, στο ντοκιμαντέρ Η αποφοίτηση της Κλερ Σιμόν. Από τις εισαγωγικές εξετάσεις, στα απαιτητικά μαθήματα και το πολυπόθητο πτυχίο.

-Αμπάς Κιαροστάμι x 2: Η τελευταία ταινία του σπουδαίου ιρανού σκηνοθέτη Αμπάς Κιαροστάμι, το μικρού μήκους ντοκιμαντέρ Πήγαινέ με σπίτι, θα προβληθεί στο 19ο ΦΝΘ. Επίσης, θα προβληθεί το ντοκιμαντέρ 76 λεπτά και 15 δευτερόλεπτα με τον Αμπάς Κιαροστάμι, ένα συγκινητικό πορτρέτο του έργου και της ζωής του σκηνοθέτη από τον επί 25 χρόνια συνεργάτη και φίλο του Σεϊφολά Σαμαντιάν.

Ας μιλήσουμε για ντοκιμαντέρ

 «Μερικές φορές πρέπει να καταφύγεις στα ψέματα για να πεις την αλήθεια»

Ρόμπερτ Φλάερτι

«Στη μυθοπλασία ο σκηνοθέτης είναι Θεός. Στο ντοκιμαντέρ ο Θεός είναι ο σκηνοθέτης»

 Άλφρεντ Χίτσκοκ

Τι είναι ντοκιμαντέρ;

Όσο γυρίζονται ντοκιμαντέρ, η ερώτηση επανέρχεται. Και κάθε φορά η απάντηση αλλάζει. Η συζήτηση για το ντοκιμαντέρ σε παγκόσμιο επίπεδο έχει αναζωπυρωθεί. Το είδος αναπτύσσεται, υποείδη ξεπροβάλλουν διαρκώς και οι ειδικοί συγκλίνουν στο ότι είναι τρομακτικά δύσκολο να περιορίσει κανείς σε ταμπέλες μια κινηματογραφική δύναμη που διευρύνεται και εξελίσσεται με ταχύτητα αντίστοιχη της πραγματικότητας που την τροφοδοτεί.

Αποκαλυπτικό, εθνογραφικό, δημοσιογραφικό, ιστορικό, πολιτικό, καλλιτεχνικό, ποιητικό, δημιουργικό, πειραματικό, κοινωνικό, ανθρωποκεντρικό, σύνθεση ειδών. Τι είναι ντοκιμαντέρ σήμερα; Οι απαντήσεις άπειρες και προκύπτουν από τις ίδιες τις ταινίες. Λίγο πριν ανοίξει η αυλαία του 19ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης (3 – 12 Μαρτίου 2017), αφήνουμε ορισμένα από τα πιο δυνατά ντοκιμαντέρ της φετινής διοργάνωσης να δώσουν απαντήσεις.

Αλλάζοντας το είδος. Όταν τα κινούμενα σχέδια ζωντανεύουν την Ιστορία:

Tower του Κιθ Μέιτλαντ (ΗΠΑ)

Ο σκηνοθέτης αναπαριστά με συναρπαστικό, πρωτότυπο τρόπο ένα από τα πρώτα περιστατικά μαζικής δολοφονίας στις ΗΠΑ χρησιμοποιώντας κινούμενα σχέδια τα οποία εναλλάσσει με πραγματικά ντοκουμέντα. Τον Αύγουστο του 1966 ένας οπλισμένος άντρας οχυρώθηκε στο ψηλότερο σημείο του πανεπιστημίου του Τέξας στο Όστιν και άρχισε να σκορπά τον θάνατο. Πυροβόλησε 16 ανθρώπους και τραυμάτισε 33. Το animation παγώνει στον χρόνο τα πρόσωπα -θύματα και αυτόπτες μάρτυρες- ενώ φορτίζει συναισθηματικά μια ιστορία τρόμου, αλλά και ανθρώπινης γενναιοδωρίας.

Τα ντοκιμαντέρ που θέλουν να αλλάξουν τον κόσμο… και σε ένα βαθμό το καταφέρνουν:

The Chocolate Case της Μπένθε Φόρερ (Ολλανδία)

Αποκαλυπτικό, δημοσιογραφικό, ακτιβιστικό, το The Chocolate Case ρίχνει φως στην παιδική δουλεία στην παγκόσμια σοκολατοβιομηχανία. Μια ομάδα ολλανδών δημοσιογράφων ξεκινά έναν αγώνα για να αποκαλύψει πως το πιο ηδονικό έδεσμα του πλανήτη κρύβει συχνά τη γεύση του διεστραμμένου ανθρώπινου νου. Παιδιά-σκλάβοι στην Αφρική εξαναγκάζονται να μαζεύουν τους πολύτιμους κόκκους από τα κακαόδεντρα προκειμένου να παραχθεί ένα προϊόν που κατά γενική ομολογία προκαλεί την ευτυχία. Στον δυτικό κόσμο.

Σινεμά παρατήρησης στα καλύτερά του:

Austerlitz, του Σεργκέι Λοζνίτσα (Γερμανία)

Ο σπουδαίος ουκρανός δημιουργός, στήνει την κάμερά του σε ένα πρώην ναζιστικό στρατόπεδο και καταγράφει την εμπορευματοποίηση της φρίκης. Παρατηρεί χωρίς να επεμβαίνει, χρησιμοποιώντας τον φυσικό ήχο και τις αγαπημένες του σκιές για να σχολιάσει τη διαχρονική ανοησία του ανθρώπου. Χώροι μαρτυρίων και θανάτου μετατρέπονται σε τουριστικό αξιοθέατο, γεννώντας θυμό στο θεατή και άπειρα ερωτήματα σχετικά με τα όρια της αφέλειας, της ηθικής και της διαχείρισης της επώδυνης μνήμης.

Ντοκουμέντο-ένας θησαυρός στη διάθεση του ντοκιμαντέρ:

Dawson City: Frozen Time του Μπιλ Μόρισον (ΗΠΑ)

Η εμπνευσμένη χρήση αρχειακού υλικού στο ντοκιμαντέρ οδηγεί σε συναρπαστικές αφηγήσεις. Όπως στο Dawson City: Frozen Time. Η ιστορία του σελιλόντ, ένας θησαυρός ταινιών του 1910 και 1920 που έρχεται στο φως από τις ανασκαφές στην περιοχή Γιούκον (κοντά στον Καναδά) και η χρυσοθηρία στην Αλάσκα, μπορεί να μοιάζουν ασύνδετα, όμως συνδυάζονται ιδανικά και αφηγούνται μια υπέροχη, αληθινή ιστορία. Χωρίς λόγια, ένα ταξίδι στο χρόνο και όσα κρατά κρυμμένα.

Φωνή στις μειονότητες.

Transitioning: Transgender Children των Ροσέρ Ολιβέρ και Λουίς Μοντσεράτ (Ισπανία)

«Με λένε Ντέιβιντ. Είμαι 6 χρονών. Όταν γεννήθηκα νόμιζαν ότι είμαι κορίτσι, αλλά οι γιατροί έκαναν λάθος, ήμουν αγόρι». Πολύ συχνά οι προκαταλήψεις είναι το οχυρό της κοινωνίας απέναντι στη διαφορετικότητα. Όταν το διαφορετικό έρχεται με τη μορφή ενός μικρού παιδιού που παλεύει για την ταυτότητά του, ζητά γι ακόμη μια φορά να ρίξουμε το οχυρό και να κατανοήσουμε. Καλωσορίσατε στις ιστορίες διεμφυλικών παιδιών, εφήβων και νέων που ανοίγουν την καρδιά τους στην κάμερα.

Με το σασπένς ενός θρίλερ μυθοπλασίας

Santoalla των Άντριου Μπέκερ και Ντάνιελ Μέρερ (ΗΠΑ)

Μια εξαφάνιση γεννά υποψίες στο απομακρυσμένο χωριό Σαντοάγια, στην περιοχή της Γαλικίας, βορειοδυτικά της Ισπανίας. Μια γυναίκα αναζητά να βρει τι συνέβη στον σύντροφό της. Η αστυνομία ερευνά. Η ζωή συνεχίζεται. Μέχρι τη στιγμή που η αλήθεια έρχεται στο φως. Με το σασπένς μιας μυθοπλασίας το Santoalla, ξετυλίγει μια αστυνομική ιστορία και πίσω αυτή την πιο δραματική πλευρά του ανθρώπου.

Η φωτεινή πλευρά της ζωής.

Sacred Water του Ολιβιέ Ζουρντέν (Βέλγιο)

Ο γυναικείος οργασμός πρωταγωνιστεί στο Sacred Water. Μια ανατρεπτική ματιά στη –στιγματισμένη από τον εμφύλιο και τη γενοκτονία- Ρουάντα, όπου το πολύτιμο ‘ιερό νερό’ (όπως το αποκαλούν) της γυναικείας σεξουαλικότητας αποτελεί στην παράδοση της χώρας το Ιερό Δισκοπότηρο για τον αντρικό πληθυσμό. Ένα ντοκιμαντέρ – γιορτή, γεμάτο ζωντάνια, χιούμορ, μουσική, χρώματα, έρωτα, μια πανηγυρική όψη του να είσαι άνθρωπος.

Από τη μυθοπλασία στο ντοκιμαντέρ. Προκαλώντας τον θεατή:

Safari του Ούλριχ Ζάιντλ (Αυστρία)

Καλοζωισμένοι δυτικοί διοργανώνουν εκδρομές για σαφάρι στη Ναμίμπια. Ψυχαγωγούνται, σκοτώνουν άγρια ζώα, φωτογραφίζονται με τα τομάρια και επιστρέφουν τροπαιούχοι στο σπίτι τους, κρεμώντας τα βαλσαμωμένα κεφάλια πάνω από το τζάκι. Στον Ζάιντλ αρέσουν οι προκλητικές εικόνες. Στη μυθοπλασία, αλλά και στο ντοκιμαντέρ. Η διαφορά είναι πως εδώ είναι αληθινές και εξοργίζουν, καθώς καταγράφουν μια σκληρή, ενίοτε αποκρουστική πλευρά του ανθρώπου. Αποκρουστική και απολύτως αληθινή.