Στο «σφυρί» αδημοσίευτο προσχέδιο του Μπετόβεν

Ένα άγνωστο και αδημοσίευτο προσχέδιο για το πιο διάσημο έργο του Λούντβιχ βαν Μπετόβεν, το Κοντσέρτο «Emperor», με αρχική εκτίμηση 150,000 – 200,000 λίρες θα παρουσιάσει στις 20 Οκτωβρίου ο Οίκος δημοπρασιών Sotheby’s.

Ο Simon Maguire, Director και Senior Specialist στο τμήμα Books & Manuscripts ανέφερε σχετικά: «Αυτή είναι μια σπάνια ευκαιρία για να αποκτήσει κανείς ένα αδημοσίευτο προσχέδιο ενός από τα σημαντικότερα έργα του Μπετόβεν».

Εμφανιζόμενο για πρώτη φορά στη «Βιβλιοθήκη ενός Άγγλου Βιβλιόφιλου, Μέρος VI» (The Library of an English Bibliophile, Part VI), αυτό το προσχέδιο αποτελεί ένα από τα πλέον πρώιμα του σπουδαίου αυτού έργου.

Το Πέμπτο Κονσέρτο για Πιάνο του Μπετόβεν σε Μι Ύφεση Μείζονα, έργο 73, είναι αφιερωμένο στον Αρχιδούκα Ροδόλφο της Αυστρίας (1788-1831), αδερφό του Φραγκίσκου Β΄, Αυτοκράτορα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, και σπουδαίου φίλου, προστάτη και μαθητή του Μπετόβεν. Ο Αρχιδούκας ξεκίνησε να παίρνει μαθήματα από τον Μπετόβεν σε ηλικία 15 ή 16 ετών και ήταν ο μοναδικός μαθητής στον οποίο ο Μπετόβεν δίδαξε σύνθεση. Ο διάσημος συνθέτης αφιέρωσε συνολικά δεκατέσσερα έργα του στον Αρχιδούκα, περισσότερα από οποιονδήποτε άλλο προστάτη του.

Το Πέμπτο Κονσέρτο για Πιάνο είναι πλέον γνωστό απλά ως «Αυτοκρατορικό» (Emperor) -ο μύθος λέει ότι είχε χαρακτηριστεί από κάποιον αξιωματικό του Ναπολέοντα ως «ο αυτοκράτορας ενός κονσέρτου» χάρη στο μεγαλείο και τη φιλοδοξία του. Αποτελεί ένα επαναστατικό έργο, στο οποίο ο μεγάλος μουσουργός με τόλμη επαναπροσδιορίζει τον όρο Κονσέρτο για Πιάνο, αποδομώντας την παλαιότερη φόρμα του, έτσι όπως αυτή κυριαρχούσε στον 18ο αιώνα. Αναμφισβήτητα, είναι η πλέον πρωτοποριακή προσέγγιση του συνθέτη στο είδος αυτό.

Στο «Αυτοκρατορικό», η καινοτομία του Μπετόβεν αλλά και ο ριζοσπαστικός του επαναπροσδιορισμός της σχέσης ανάμεσα στο σόλο και το ορχηστικό ακομπανιαμέντο εισήγαγε ένα νέο είδος μουσικής. Η κλίμακα του έργου ήταν πρωτοφανής για τον Μπετόβεν. Η πρώτη κίνηση έχει μεγαλύτερη διάρκεια από οποιοδήποτε άλλο προηγούμενο κοντσέρτο του. Ο διάσημος συνθέτης χρησιμοποίησε όλη την έκταση του πιάνου και της ορχήστρας, συμπεριλαμβανομένων κλειδιών όπως το Ντο ύφεση και το Σι Μείζονα, καθώς και τις υψηλότερες και χαμηλότερες νότες του πιάνο.

Σε αυτό το προσχέδιο αποτυπώνεται όλη η διεργασία του Μπετόβεν, με το κοντσέρτο να εξελίσσεται μπροστά στα μάτια μας – αποσπασματικά κομμάτια στην κορυφή της σελίδας θα συμπεριλαμβάνονταν αργότερα σε δυο διαφορετικές κινήσεις και μέχρι το τέλος της σελίδας, η πρώτη κίνηση έχει ήδη επεξεργαστεί περαιτέρω από τον συνθέτη. Το χειρόγραφο αυτό δίνει μια αίσθηση της πειραματικής προσέγγισης του μουσουργού καθώς το μεγαλύτερο μέρος του τελικά δεν ενσωματώθηκε στην τελική εκδοχή του έργου.

Τα περισσότερα προσχέδια που αφορούν το Πέμπτο Κοντσέρτο για Πιάνο που έχουν διασωθεί βρίσκονται σε δύο σημειωματάρια στην Κρατική Βιβλιοθήκη (Deutsche Staatsbibliothek), στο Βερολίνο. Μερικά ακόμα προσχέδια σε διαφορετικές τοποθεσίες συνδέονται με τα σημειωματάρια αυτά, με πιο γνωστό ένα χειρόγραφο στην Pierpont Morgan Library της Νέας Υόρκης. Σημάδι από νερό στο παρόν χειρόγραφο, όμως, δεν επιτρέπει ταύτιση με κανένα από τα δύο σημειωματάρια.