Ποταμός Τάμεσης: Οι κατασκευές που κάνουν για μείωση της ρύπανσης και καλύτερο οικοσύστημα

Αν και ρέει από τη νότια Αγγλία έως τη Βόρεια Θάλασσα -περνώντας μέσα από διάφορες σημαντικές πόλεις, όπως η Οξφόρδη και το Ρέντινγκ- πολλοί τον αποκαλούν «το Λονδρέζικο Ποτάμι». Τόσο συνυφασμένος είναι, δε, με την ιστορία της βρετανικής πρωτεύουσας εδώ και δύο χιλιετίες, που οι κάτοικοί της αναφέρονται σε αυτόν απλά ως «το ποτάμι».

Σε κάθε περίπτωση, ο Τάμεσης των 346 χιλιομέτρων μήκους είναι ο μεγαλύτερος ποταμός της Αγγλίας, ο δεύτερος μεγαλύτερος του Ηνωμένου Βασιλείου και μέχρι πρότινος μακράν από τους πιο βρόμικους στον κόσμο. Η ιστορία της μόλυνσής του είναι μακρά, σχεδόν παράλληλη με την οικιστική επέκταση και την οικονομική ανάπτυξη του Λονδίνου.

Το 1858 -όταν ο Τάμεσης ήταν από τις πιο πολυσύχναστες πλωτές εμπορικές οδούς στον κόσμο- τα λύματα από τη βρετανική πρωτεύουσα τον έφραξαν, προκαλώντας τη «Μεγάλη βρώμα». Ήταν τόσο μεγάλη και έντονη, που το κοινοβούλιο διέκοψε τις εργασίες του και πολλοί κάτοικοι επέλεξαν να εγκαταλείψουν το Λονδίνο.

Η έγκριση της πρότασης του πολιτικού μηχανικού Σερ Τζόζεφ Μπάζαλγκετ για την κατασκευή ενός δικτύου υπονόμων βελτίωσε σημαντικά την κατάσταση. Όμως περίπου έναν αιώνα αργότερα -με την έκρηξη της αστικοποίησης και της βιομηχανικής παραγωγής- τμήματα του ποταμού κηρύχθηκαν «βιολογικά νεκρά».

Χρειάστηκε να περάσουν έκτοτε περίπου άλλα 60 χρόνια και να γίνουν συντονισμένες προσπάθειες μέχρι ο Τάμεσης με τα καφέ νερά να καθαρίσει. Σήμερα αποτελεί το οικοσύστημα για πάνω από 125 διαφορετικά είδη ψαριών -μεταξύ αυτών τρία είδη καρχαριών και δελφίνια- δεκάδες χιλιάδες είδη πτηνών, καθώς και αρκετά είδη θηλαστικών, ανάμεσά τους χιλιάδες φώκιες.

Another beautiful day 😍 pic.twitter.com/yKKTwYnnyg

— On The Thames (@ThamesPics) March 18, 2022

Θεωρείται από τους πιο καθαρούς ποταμούς που διασχίζουν πόλη. Όχι όμως και καθαρός… Ένα τμήμα του στην Οξφόρδη πρόκειται εντός των επόμενων ημέρων να χαρακτηριστεί ασφαλές για κολύμπι.

Παρ’ όλα αυτά, οι απειλές για τον εμβληματικό ποταμό παραμένουν. Από τη ρύπανση, έως την κλιματική αλλαγή…

Οφέλη και προσκλήσεις

Η τελευταία έκθεση για την «Κατάσταση του Τάμεση» της Ζωολογικής Εταιρείας του Λονδίνου (ZSL) άφηνε παράγματι μια γλυκόπικρη γεύση. Ναι μεν διαπίστωσε σημαντική ενίσχυση πληθυσμών διαφόρων ζωικών ειδών στα νερά του ποταμού, όπως δύο ειδών φώκιας και της αβοκέτας, ενός προστατευόμενο είδους αποδημητικού πτηνού.

Προειδοποιούσε ωστόσο για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, με την αύξηση της μέσης θερμοκρασίας των υδάτων και την άνοδο της στάθμης τους, επηρεάζοντας την άγρια ​​ζωή στις εκβολές. Υπογράμμισε την αύξηση στη συγκέντρωση νιτρικών αλάτων.

Και χαρακτήρισε μεγάλη απειλή την υπερχείλιση λυμάτων στον παλιρροϊκό Τάμεση στις έντονες καταιγίδες: απόρροια του ότι το αποχετευτικό σύστημα του Λονδίνου κατασκευάστηκε σε μεγάλο βαθμό τον 19ο αιώνα, όταν ο πληθυσμός του ήταν κατά πολύ λιγότερος.

Επί του παρόντος, ένας νέος «Σούπερ Υπόνομος» μήκους 25 χιλιομέτρων κατασκευάζεται κάτω από το Λονδίνο για τη διαχείριση του αυξημένου αυτού φορτίου. Γνωστή επισήμως ως σήραγγα Tideway, θα μπορεί να συγκεντρώνει σχεδόν το σύνολο των διαρροών ακατέργαστων λυμάτων από το βικτωριανό αποχετευτικό σύστημα της βρετανικής πρωτεύουσας.

Μόλις τις προάλλες ολοκληρώθηκε ένα σημαντικό μέρος του έργου κατασκευής, με τις αρχές να γιορτάζουν το γεγονός με μια μουσική παράσταση σε βάθος 70 μέτρων κάτω από την επιφάνεια της Γης.

Το έργο αναμένεται να αποπερατωθεί το 2025. Όμως ειδικοί προειδοποιούν ότι αυτό από μόνο του δεν αρκεί.

«Ανοιχτοί λογαριασμοί»

Παρά τις βελτιωτικές παρεμβάσεις για την ποιότητα του νερού του Τάμεση, λεπτά σωματίδια ιζήματος από τους παραποτάμους του εγκαθίστανται στην κοίτη του ποταμού. Αυτά ήταν και παραμένουν εξαιρετικά μολυσμένα με βαρέα μέταλλα δημιουργώντας ένα τοξικό υδάτινο περιβάλλον, επισημαίνει σε άρθρο της στο The Conversation η Βερόνικα Έντμοντς-Μπράουν, ανώτερη λέκτορας Υδάτινης Οικολογίας στο Πανεπιστήμιο του Χέρτφορντσαϊρ.

Τα περισσότερα ασπόνδυλα δεν μπορούν να επιβιώσουν ή να αναπαραχθούν σε αυτό, εξηγεί, αφήνοντας τις βδέλλες και τις προνύμφες μυγών να κυριαρχούν στην πανίδα του ποταμού. Άλλοι επικίνδυνοι ρύποι προέρχονται από τα υψηλά επίπεδα μικροπλαστικών και από υδατοδιαλυτά φάρμακα, που δεν μπορούν να φιλτραριστούν από την επεξεργασία των λυμάτων.

Φυσικά, ο Τάμεσης δεν αποτελεί εξαίρεση.Η κατάσταση των ποταμών της Βρετανίας, και ιδιαίτερα της Αγγλίας, είναι προβληματική εδώ και χρόνια. Υπολογίζεται ότι μόλις το 14% των αγγλικών ποταμών βρίσκονται σε «καλή οικολογική κατάσταση» σύμφωνα με την ευρωπαϊκή Οδηγία-Πλαίσιο για τα Νερά, η οποία διατηρήθηκε μετά το Brexit.

Κύριες πηγές ρύπανσης θεωρούνται η γεωργία -με τη χρήση φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων- αλλά και οι εταιρείες ύδρευσης, που απορρίπτουν τόνους ακατέργαστων λυμάτων σε ποτάμια και παράκτια ύδατα.

Ως εκ τούτου, οι οικολογικές οργανώσεις χαρακτηρίζουν… μια τρύπα στο νερό τα τελευταία επίσημα στοιχεία που δείχνουν ότι αυτές οι απορρίψεις σημείωσαν ελαφή μείωση σε ετήσια βάση. Πέρυσι, έφτασαν τις 372.533 φορές και σε διάρκεια τις 2,7 εκατομμύρια ώρες, από 3,1 εκατομμύρια ώρες που ήταν το 2020!