Facebook: 16 χρόνια από τη “γέννησή” του

Ένας αλλιώτικος κόσμος  με κανόνες που κάποιοι τηρούν. Ένας κόσμος μυστικοπαθής, ενίοτε σκοτεινός. Ένας κόσμος που παρουσιάστηκε πριν από δεκαέξι χρόνια και ένωσε δισεκατομμύρια ανθρώπους από όλα τα μήκη και πλάτη της γης. Το Facebook ήρθε έμεινε και κατέκτησε την καθημερινότητά μας. Χώρισε αλλά και ένωσε ανθρώπους, δημιούργησε πολιτικούς και κινήματα. Επηρέασε και επηρεάζει την κοινή γνώμη.

Αποκάλυψε χιλιάδες μυστικά ενώ στους κόλπους του έκρυψε άλλα τόσα. Όλα ξεκίνησαν σε ένα φοιτητικό δωμάτιο του Χάρβαρντ όταν στις 4 Φεβρουαρίου του 2004 ο άγνωστος Μάρκ Ζούκερμπεργκ ανέβαζε on line το TheFacebook που τότε ήταν σε εμβρυικό στάδιο. Σκοπός του Μάρκ τότε ήταν να φτιάξει μια ιστοσελίδα για να… ενώσει τους συμφοιτητές του. Ένα μήνα μετά η ιδέα πήγε στο Στάνφορντ, στο Κολούμπια, στο Γέιλ και μέχρι το 2005 έφτασε τα 800 εκπαιδευτικά ιδρύματα.

Η πραγματική εκτίναξη του Facebook ήρθε περίπου στις αρχές του 2010 όταν σπάει το φράγμα των 500 εκατομμυρίων χρηστών. Έναν χρόνο πριν είχε ενταχθεί το κουμπί του like στα posts. Είχαμε πια περάσει από την ύπαρξη ενός συνεχώς ανερχόμενου site σε έναν διαδικτυακό κολοσσό. Δύο χρόνια μετά, τον Οκτώβριο του 2012 έφτασε στο 1 δισεκατομμύριο χρήστες.

Και στα 35 του χρόνια, ο Μαρκ Ζούκερμπεργκ έχει περιουσία ύψους 62 δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Όμως, αυτό το απίστευτο «success story» βάλλεται εδώ και κάποια χρόνια από ένα ασταμάτητο κύμα σκανδάλων και αποκαλύψεων για τις μεθόδους του μέσου κοινωνικής δικτύωσης, τα έσοδα του οποίου προέρχονται από την διαφήμιση. Η λίστα των επικρίσεων είναι μεγάλη: ανησυχίες για την παραπληροφόρηση που ανθεί στην πλατφόρμα, για τη μαζική συλλογή προσωπικών στοιχείων και την εκμετάλλευσή τους.

«Πρόκειται εδώ για μία πολύ ισχυρή εταιρεία, που έχει δημιουργήσει προστιθέμενη αξία από την οποία εξαρτώνται πολλοί άνθρωποι», τονίζει ο συγγραφέας και αναλυτής Τζος Μπέρνοφ. «Και αυτό συνοδεύεται από τεράστια ευθύνη».

Facebook: Αντιμέτωπο με την ωριμότητα

Στις αρχές του 2018οι χρήστες του facebook μάθαιναν για το σκάνδαλο που έγινε γνωστό ως ‘Cambridge Analytica’, όταν αποκαλύφθηκε ότι τα προσωπικά δεδομένα εκατομμυρίων χρηστών παρέχονταν -χωρίς τη συγκατάθεσή τους- για σκοπούς πολιτικών διαφημίσεων. Το όνομα του σκανδάλου προήλθε από την ομώνυμη εταιρεία που είχε ως κύριο σκοπό το data mining. To Facebook και ο Μάρκ Ζούκερμπεργκ κατηγορήθηκαν γιατί λειτούργησαν ως πηγή της εξόρυξης δεδομένων.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο και αντιμετωπίζοντας βαριές κατηγορίες, ο Μάρκ Ζούκερμπεργκ παρουσιάστηκε μπροστά στο Κογκρέσσο αλλά και στη Γερουσία, για κατάθεση. Η διαρροή πληροφοριών σε τρίτους ήταν το σκάνδαλο που απογείωσε την καχυποψία που υπήρχε ήδη σε μεγάλο αριθμό των πελατών του Facebook ως προς την ασφάλεια των δεδομένων τους και αυτό είναι πλήγμα που θα βαραίνει την εταιρεία για πολλά χρόνια ακόμα.

“Έπειτα από τα προβλήματα του 2018, το Facebook δεν επαινείται πλέον για τις καινοτομίες του. Τα παραμικρά γεγονότα και κινήσεις παρακολουθούνται και επικρίνονται”, σημειώνει η Ντέμπρα Αχο Ουίλιαμσον, αναλύτρια στην eMarketer. «Στα 16  του χρόνια, το Facebook πρέπει να αντιμετωπίσει την ωριμότητα, δεν είναι πλέον αρχάριος».

Η Facebook έχει εξελιχθεί σε μία αυτοκρατορία που κατέχει ορισμένες από τις δημοφιλέστερες δωρεάν εφαρμογές στον κόσμο: το Instagram που έκανε την επανάσταση στην φωτογραφία και στην σχέση με την εικόνα ή το Messenger και το WhatsApp για την επικοινωνία. Κάθε μία από τις εφαρμογές αυτές έχει περισσότερο από ένα δισεκατομμύριο χρήστες. Επιτρέπουν την διατήρηση ενός κοινού νέων που γυρίζει την πλάτη στο Facebook, που ήδη θεωρείται στις νεαρές ηλικίες δίκτυο «για τους γονείς».

Εδώ και ένα χρόνο ο Μαρκ Ζάκερμπεργκ και η Σέριλ Σάντμπεργκ, η πανίσχυρη δεύτερη στην ιεραρχία του ομίλου και εμπνευστής του σουπερ-αποτελεσματικού οικονομικού μοντέλου, έχουν ξεκινήσει μία εκστρατεία μεταμέλειας, υποσχόμενοι να γίνουν αποτελεσματικοί και ταχύτατοι στην αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης και της διασποράς μηνυμάτων μίσους.

Η εταιρία δαπανά δισεκατομμύρια δολάρια για να εξυγιάνει την πλατφόρμα, με την εφαρμογή αυτοματοποιημένων συστημάτων, αλλά και με την επιστράτευση 30.000 ατόμων που ασχολούνται με τα θέματα της ασφάλειας, του απορρήτου…

Ο Μαρκ Ζούκερμπεργκ δέχθηκε προσωπικές επιθέσεις, ορισμένες φορές δριμύτατες.

Ακολουθεί μία πολύ καλά ρονταρισμένη γραμμή άμυνας: το Facebook είναι εδώ για να βοηθά τους ανθρώπους να έρθουν κοντά, άρα μπορούμε να του έχουμε εμπιστοσύνη… Και, παρά τις κριτικές για την διαχείριση των προσωπικών δεδομένων, ούτε λόγος αλλαγής μοντέλου: η εφαρμογή παρέχεται δωρεάν χάρις στην διαφήμιση, την στοχευμένη διαφήμιση μέσω των προσωπικών δεδομένων που έχουν περισυλλεγεί και αναλυθεί από τους αλγόριθμους της Facebook.

Ο Τζος Μπέρνοφ είναι επιφυλακτικός: «Ο καπιταλισμός μάς έχει μάθει να διπλασιάζουμε την επιφυλακή όταν εταιρείες που έχουν τεράστια ισχύ μάς λένε ότι κάνουν το καλύτερο που μπορούν για μας». Σε ένδειξη καλής θέλησης, ο Μαρκ Ζάκερμπεργκ προσφέρθηκε να συμμετάσχει σε δημόσιες συζητήσεις για το μέλλον του Ιντερνετ και για τους τρόπους με τους οποίους αυτό θα υπηρετήσει την κοινωνία…

«Θέλω να συμμετάσχω δημόσια, πέραν αυτού που μέχρι σήμερα μου επέτρεπε η δική μου comfort zone και θα συμμετάσχω σε αυτές τις συζητήσεις στο μέλλον, για τους συμβιβασμούς που πρέπει να κάνουμε και για την κατεύθυνση που πρέπει να πάρουμε», εξήγησε στις αρχές του προηγούμενου έτους.