Στιβ Τζομπς: Η βιογραφία του, η προσωπική του ζωή, ο θάνατός του

“Ήμουν τυχερός – πολύ νωρίς ανακάλυψα τι ήθελα να κάνω στη ζωή. Ο Woz κι εγώ ξεκινήσαμε την Apple στο γκαράζ του σπιτιού των δικών μου, όταν εγώ ήμουν 20 χρόνων. Δουλέψαμε σκληρά και σε 10 χρόνια η Apple είχε αναπτυχθεί από μια δουλειά που την κάνανε δύο άνθρωποι μέσα σε ένα γκαράζ σπιτιού σε μια εταιρεία αξίας 2 δισεκατομμυρίων δολαρίων με περισσότερους από 4.000 υπαλλήλους”. Με τα παραπάνω λόγια ο Στιβ Τζομπς εξηγούσε, στους φοιτητές του Στάνφορντ, πως ξεκίνησε. Τυχερός; Ίσως. Σίγουρα όμως, ο ιδρυτής της Apple ήταν και ικανός. Πολύ ικανός.

Ο Στιβ Τζομπς έφυγε από τη ζωή σαν σήμερα πριν από έξι χρόνια. Στις 5 Οκτωβρίου 2011. Τρία χρόνια μετά τα όσα ο ίδιος έγραφε πως οι αναφορές για τον θάνατό του είναι εξαιρετικά υπερβολικές. Η φημολογία έλεγε πως τον είχε καταβάλλει ο καρκίνος στο πάγκρεας.

Πάλευε με τον καρκίνο οχτώ ολόκληρα χρόνια. Η εικόνα του περίπου δύο μήνες πριν τον θάνατό του ήταν σοκαριστική. Ο 56χρονος ιδρυτής της Apple έδειχνε σκελετωμένος. Ο φακός τον “συνέλαβε” υποβασταζόμενο και αδύναμο έξω από την οικία του στην Καλιφόρνια.

Χωρίς να είναι μηχανικός ηλεκτρονικών υπολογιστών, ούτε προγραμματιστής, χωρίς να καν να έχει πανεπιστημιακό πτυχίο, ο Στιβ Τζομπς εμπνεύστηκε κάτι που έμελλε να γιγαντωθεί σε χρόνο ρεκόρ. Έχει χαρακτηριστεί ως οραματιστής στον χώρο των υπολογιστών και πολλές ιδέες του άλλαξαν τον τρόπο που οι καταναλωτές χρησιμοποιούν την ψηφιακή τεχνολογία. Ήταν από τους πρώτους που συνέλαβαν την ιδέα του οικιακού προσωπικού υπολογιστή. Ο Στηβ Τζομπς “ήταν ο μέγας ευαγγελιστής της ψηφιακής εποχής”.

Ο Στιβ Τζομπς εμπνεύστηκε και δημιούργησε προϊόντα όπως το ipod, το iphone ή το ipad τα οποία δεν είναι απλώς συσκευές, ή gadgets αλλά από πολλούς θεωρούνται κάτι σαν αντικείμενα τέχνης, ενώ ορισμένοι τα βλέπουν σαν σύμβολα status. Oι περισσότεροι τα χρησιμοποιούν σαν εργαλεία τα οποία είναι ταυτισμένα απολύτως με καθημερινές συνήθειες. Προέκταση του χεριού τους.

Η ιδέα της εμπορικής εκμετάλλευσης της δουλειάς του δεύτερου ιδρυτή της Apple, Στήβεν Βόζνιακ, ήταν δική του και η αρχική οικονομική επιτυχία της Apple στα τέλη της δεκαετίας του 1970 με τους υπολογιστές Apple I και II καθώς και μέχρι τα μέσα της επόμενης δεκαετίας, με τον υπολογιστή Macintosh, οφείλονται σε μεγάλο βαθμό στην επιχειρηματική του ικανότητα.

Παρ’όλα αυτά, ο σκληρός τρόπος διαχείρισης καθώς και κάποιες ριζοσπαστικές, οικονομικά ριψοκίνδυνες ιδέες και ο αυταρχικός τρόπος αντιμετώπισης των στελεχών κορυφώθηκαν το 1985 σε μια διαμάχη με τον τότε διευθύνοντα σύμβουλο της εταιρίας και πρώην στέλεχος της Pepsi, John Sculley.  Ο Στιβ Τζομπς απομονώθηκε και αργότερα αποχώρησε από την Apple.

To 1986 o Στιβ Τζομπς αγόρασε την εταιρεία Pixar, μέχρι τότε αυτόνομο τμήμα της Lucasfilm, εταιρίας που ανήκε στον Τζορτζ Λούκας, ο οποίος είναι παραγωγός σειράς ταινιών όπως Ο Πόλεμος των Άστρων. Η Pixar γρήγορα έγινε η πλέον επιφανής εταιρία στον χώρο των κινουμένων σχεδίων βασισμένων σε γραφικά υπολογιστών. Με την Walt Disney Pictures ως διανομέα δημιούργησε σειρά ταινιών κινουμένων σχεδίων με πρώτη το Toy Story, κάτι που την έκανε γνωστή και απέφερε μεγάλα κέρδη στον Στιβ Τζομπς. Παράλληλα το 1996, η Apple προέβη στην εξαγορά της NeXT σκοπεύοντας να χρησιμοποιήσει το λειτουργικό της σύστημα ως τη βάση για το νέο Mac OS. Η αγορά της NeXT φέρνει τον Τζομπς πίσω στην Apple αρχικά ως interim CEO και αργότερα ως τον CEO και πρόεδρο του ΔΣ, θέση που διατηρούσε μέχρι το θάνατό του.

Όταν η Apple έφτασε κοντά στη χρεοκοπία

Όταν ο Στιβ Τζομπς αποφάσισε να αποχωρήσει από την Apple η εταιρεία – κολοσσός έφτασε ένα βήμα από την χρεοκοπία. Η παρέμβασή του σε όλο το οικοδόμημα ήταν τέτοια, που με την φυγή του πήρε μαζί και όλα όσα η Apple πρέσβευε, με κυριότερο χαρακτηριστικό την αμεσότητα σε ό,τι τεχνολογικά είχε ανάγκη ο κόσμος.

Ποιος την έσωσε; Μα φυσικά ο Στιβ Τζομπς, με την επιστροφή του. Έχει μείνει στην ιστορία η φράση του Michael Dell όταν ανέλαβε ο Jobs την Apple για δεύτερη φορά, πάνω στην ερώτηση τι θα έκανε αυτός αν ήταν στην θέση του Jobs:  “What would I do? I’d shut it down and give the money back to the shareholders.” (Τι θα έκανα; Θα το κλείσω και θα δώσω τα χρήματα πίσω στους μετόχους).

Ωστόσο όχι μόνο οι μέτοχοι παρέμειναν και ποτέ δεν πουλήθηκε η Apple, αλλά μέσα σε μια 10ετία έφτασε η μετοχή της να σπάσει όλα τα ρεκόρ στην ιστορία του χρηματιστηρίου.

Η τακτική της να κρατήσει το σύστημα κλειστό είναι που την έσωσε πολύ νωρίτερα πριν τις δύσκολες μέρες στα μέσα προς τέλη της δεκαετίας του ’90. Ήταν στην δεκαετία του ’80 όπου με την έλευση των φτηνών συμβατών ΙΒΜ PC υπολογιστών άρχισαν να κλείνουν οι εταιρίες υπολογιστών η μία πίσω από την άλλη προσπαθώντας να ανταγωνιστούν τιμολογιακά τους no-name PC (εταιρίες όπως Comodore, Amstrad, Atari, Tandy, Sinclair κλπ.).

Η μόνη που τα κατάφερε να επιβιώσει ήταν Apple επειδή ακριβώς με πρωτοβουλία του Jobs κρατήθηκε το σύστημα κλειστό και αυξήθηκε η ποιότητα και οι τιμές – αντί να γίνει το ανάποδο όπως κάνανε όλοι οι υπόλοιποι.

Το 1998 λανσαρίστηκαν οι πολύχρωμοι και αξιόπιστοι iMac και τα iBook. Στον χώρο των πολυμέσων ο iMac ήταν ανώτερος από το IBM PC και εταιρείες όπως η Adobe και Macromedia συνείσφεραν στην επιτυχία του παρέχοντας προγράμματα πολυμέσων γι αυτόν. Αν και οι χρήστες των Mac θέλουν παραδοσιακά να παραμένουν αποστασιοποιημένοι από τα ΙΒΜ PC και τα Microsoft Windows, o Στιβ δεν ακολούθησε αυτή τη γραμμή.

Ιδιαίτερα σημαντική, επιχειρηματικά, ήταν η κίνηση της Apple στον χώρο της μουσικής. Ο Τζομπς, αντιλαμβανόμενος την επανάσταση του Ίντερνετ και της ψηφιακής μουσικής, δημιούργησε το 2001 το iPod. Δύο χρόνια αργότερα, το 2003, και με δεδομένη την επιτυχία του iPod, η Apple μπήκε δυναμικά στον χώρο της διανομής μουσικής μέσω του διαδικτύου και του iTunes Music Store (iTMS). Παρά τις διαψεύσεις σχετικά με την ανάπτυξη κινητού τηλεφώνου από τον Στιβ Τζόμπς, στις αρχές του 2007 η Apple μπήκε στην αγορά των κινητών τηλεφώνων με την παρουσίαση του iPhone, μιας συσκευής που γρήγορα κατέκτησε μεγάλο μέρος της αγοράς κινητών τηλεφώνων στις ΗΠΑ και σε αρκετές Ευρωπαϊκές χώρες και από τότε είναι στις πρώτες δυο θέσεις πωλήσεω “smartphone” παγκοσμίως.

Τον Ιανουάριο του 2010 ο Τζομπς παρουσίασε το iPad. Κατά το Δεκέμβριο της ίδιας χρονιάς του απονεμήθηκε ο τίτλος του «προσώπου της χρονιάς» από τη βρετανική οικονομική εφημερίδα Financial Times.

Στις 24 Αυγούστου 2011, ανακοίνωσε την παραίτησή του από την Apple. Στην επιστολή της παραίτησής του, συνέστησε να τον διαδεχθεί ο επόμενος στην ιεραρχία, Τιμ Κουκ. Όπως ζήτησε ο ίδιος, διορίστηκε πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου.

Η προσωπική ζωή του Jobs είχε και αυτή σκαμπανεβάσματα, αφού στα 23 του χρόνια αρχικά δεν αναγνώρισε ένα παιδί που απέκτησε με την τότε φίλη του Chrisann Brennan, διορθώνοντας την απόφασή του αυτή αρκετό καιρό αργότερα. Ο Jobs κατέληξε να παντρευτεί την Laurene Powell, με Βουδιστικό γάμο, το 1991. Απέκτησε τρία παιδιά, τον Reed, την Erin και την Eve.

Ο Steve είχε, βέβαια, ήδη αρχίσει να «οργώνει» τον κόσμο, ψάχνοντας τους πιο ταλαντούχους μηχανικούς υπολογιστών, designers και προγραμματιστές, οι οποίοι θα έκαναν το όραμά του πραγματικότητα. Ένα από αυτούς ήταν ο πρώην διευθύνων σύμβουλος της Pepsi, John Sculley.

Ο Στιβ Τζομπς δεν υπήρξε ποτέ φιλάνθρωπος, κάτι για το οποίο τον είχαν κατηγορήσει αρκετές φορές τα ΜΜΕ. Σε αντίθεση με τον… αντίζηλό του, Μπιλ Γκέιτς, που προχωρούσε συνεχώς σε δωρεές, ο Στιβ Τζομπς δεν υπήρξε το ίδιο γενναιόδωρος. Μάλιστα, όταν το 1997 επέστρεψε στα ηνία της Apple, διέκοψε εντελώς τις δωρεές.

Παράλληλα, ήταν ένα πολύ σκληρό αφεντικό, όπως τον είχε χαρακτηρίσει δημοσίευμα του Forbes. “Άδικο, κακότροπο, βασανιστικό”, έγραψε κάποτε το περιοδικό. Τον κατέταξε σε ένα από τα σκληρότερα αφεντικά που έχουν περάσει ποτέ από τον επιχειρηματικό κόσμο. Μάλιστα ο Τζομπς δεν δίσταζε να απολύσει άτομα χωρίς να πληρώσει αποζημιώσεις, όπως στην περίπτωση των περικοπών στην Pixar ή να “πουλήσει” τον φίλο του και συνιδρυτή της Apple, Στιβ Βόζνιακ, όταν ξεκινούσαν μαζί δουλεύοντας για την Atari, για να εισπράξει το bonus ενός project μόνο για τον εαυτό του.

Οι τελευταίες λέξεις του Στιβ Τζομπς πριν πεθάνει

Από τα πολλά αφιερώματα που έχουν γίνει στον συνιδρυτή της Apple, εκείνο που κεντρίζει το ενδιαφέρον είναι ο ιδιαίτερος φόρος τιμής που του αποτίει η αδελφή του Μόνα Σίμπσον.

Η Μόνα διάβασε τον δικό της επικήδειο στην κηδεία του Τζομπς στις 16 Οκτωβρίου του 2011, και στις 30 του ίδιου μήνα οι «New York Times» τον δημοσίευσαν αυτούσιο. Μεταξύ άλλων η Μόνα ανέφερε σε αυτό:

“Αυτό που έμαθα από τον θάνατο του αδελφού μου ήταν ότι ο χαρακτήρας είναι το ουσιώδες: Αυτό που ήταν, ήταν το πώς πέθανε.

Την Τρίτη το πρωί, με φώναξε για να μου ζητήσει να πάω γρήγορα στο Πάλο Αλτο. Ο τόνος του ήταν στοργικός, αγαπητός, τρυφερός, αλλά έμοιαζε με κάποιου που οι αποσκευές ήταν ήδη δεμένες στο πίσω μέρος του οχήματος, που ήταν ήδη στην αρχή ενός ταξιδιού, ακόμη και αν λυπόταν, αν λυπόταν βαθιά και πραγματικά που μας άφηνε.

Ξεκίνησε τον αποχαιρετισμό του και τον σταμάτησα. Του είπα: “Περίμενε. Ερχομαι. Είμαι στο ταξί για το αεροδρόμιο. Θα έρθω εκεί”. “Σου τα λέω γιατί φοβάμαι ότι δεν θα προλάβεις, γλυκιά μου”.

Όταν έφτασα, εκείνος και η Λορίν του έκαναν μαζί τζόκινγκ σαν σύντροφοι που ζούσαν και δούλευαν μαζί όλη τους τη ζωή. Κοιτούσε στα μάτια τα παιδιά του, σαν εκείνος να μην μπορούσε να ξεκλειδώσει το βλέμμα του.

Μέχρι τις 2 το μεσημέρι, η γυναίκα του τον ξύπνησε για να μιλήσει με τους φίλους του από την Apple. Μετά από λίγο ήταν ξεκάθαρο πως δεν θα μπορούσε να ξυπνήσει για εμάς.

Η αναπνοή του άλλαξε. Εγινε αυστηρή, ηθελημένη, σκόπιμη. Μπορώ να τον νιώσω να μετρά τα βήματά του ξανά, και να πιέσει τον εαυτό του να πάει παραπέρα. Να τι έμαθα: δούλευε πάνω και σε αυτό. Ο θάνατος δεν συνέβη στον Στιβ, ο ίδιος τον κέρδισε.

Μου είχε πει, όταν έλεγε αντίο και μου έλεγε ότι λυπόταν τόσο πολύ που δεν θα μπορούσε να μείνει να γεράσουμε μαζί, όπως σχεδιάζαμε, ότι πήγαινε σε καλύτερο μέρος. Ο γιατρός Φίσερ του έδινε 50% πιθανότητες να βγάλει τη νύχτα.

Την έβγαλε τη νύχτα, με τη Λορίν δίπλα του στο κρεβάτι να τινάζεται όταν υπήρχε μία μεγαλύτερη παύση μεταξύ των αναπνοών του. Εκείνη κι εγώ κοιτάζαμε η μια την άλλη, μετά έπαιρνε μια βαθιά ανάσα και ξεκινούσε πάλι.

Αυτό έπρεπε να γίνει. Ακόμη και τώρα, είχε ένα αυστηρό προφίλ, ένα πανέμορφο προφίλ, το προφίλ ενός απολυταρχικού, ενός ρομαντικού. Η αναπνοή του έδειξε ένα επίπονο ταξίδι, ένα απότομο μονοπάτι, υψόμετρο. Εμοιαζε να σκαρφαλώνει.

Αλλά με αυτή τη θέληση, αυτή την ηθική δουλειά, αυτή τη δύναμη, υπήρχε ακόμη αυτή η γλυκιά ικανότητα του Στιβ για την έκπληξη, αυτή η πίστη του καλλιτέχνη στο ιδανικό, που θα είναι ακόμη πιο όμορφο αργότερα.

Οι τελευταίες λέξεις του Στιβ, ώρες νωρίτερα, ήταν μονοσύλλαβες, και τις επανέλαβε τρεις φορές. Πριν από την “αναχώρησή” του, κοίταξε την αδελφή του την Πάτι (θετή αδελφή του), μετά για πολλή ώρα τα παιδιά του, μετά τη σύντροφο της ζωής του Λορίν, και μετά πάνω από τους ώμους τους.

Οι τελευταίες λέξεις του Στιβ ήταν: “Ω ουάου, Ω ουάου, Ω ουάου”.

Ξέρετε ότι…

– σύμφωνα με ανεπίσημη βιογραφία του ο Τζομπς θεωρούσε ότι τρώγοντας μόνο φρούτα και λαχανικά, φρόντιζε το σώμα του για να μην εκκρίνει τοξίνες. Οπότε και δεν έκανε μπάνιο γεγονός που ανάγκασε το αφεντικό του στην Atari να του δώσει τη νυχτερινή βάρδια για να μην υποφέρουν οι υπόλοιποι…

– σε δημοσίευμα του FastCompany αναφέρεται ότι ο Τζομπς ήθελε να δημιουργήσει ένα μικρό avatar που θα εμφανιζόταν στην οθόνη του Macintosh σου μετά από 1000 επανεκκινήσεις. Θα εμφανιζόταν στιγμιαία, τόσο όσο να κάνει τον χρήστη να απορήσει αν έβλεπε καλά ή το μυαλό του έπαιζε τερτίπια.

– ο Στιβ Τζομπς έχει θαφτεί κάπου που δεν γνωρίζει κανείς. Ή έστω κανείς πέρα από τους δικούς του ανθρώπους. Η ταφόπλακα του Στιβ Τζομπς δεν γράφει κάτι. Μινιμαλιστής ακόμη και μετά το θάνατο του; Όχι, απλά ο Τζομπς δεν θέλησε να επισκέπτονται φανατικοί της Apple την τελευταία του κατοικία στο κοιμητήριο του Palo Alto.

– ο Στιβ Τζομπς έλεγε πως οι προϊστάμενοι δεν πρέπει να νοιάζονται για τη συμπάθεια των υπαλλήλων τους και πίστευε ότι η ευγένεια είναι ματαιοδοξία. “Δεν νοιάζεσαι πως νιώθουν. Απλά είσαι φιλάρεσκος και θέλεις να σε συμπαθούν”, είχε πει.

– Ο Τζομπς δεν δεχόταν την αργοπορία στη δουλειά. Όταν μάλιστα μια από τις προσωπικές του βοηθούς άργησε να εμφανιστεί στο γραφείο με τη δικαιολογία ότι το αμάξι της δεν ξεκινούσε γιατί ήταν παλιό, ο Τζομπς επέστρεψε την επομένη με ένα κλειδί Jaguar. “Eίναι δικό σου, μην αργήσεις ποτέ ξανά” φέρεται να της είπε.

– ο Τζομπς αρνήθηκε μεταμόσχευση συκωτιού από τον Τιμ Κουκ. Ο τωρινός CEO της Apple θέλησε να δώσει ένα κομμάτι από το συκώτι του προκειμένου να κάνει μεταμόσχευση, κάτι που ο Τζομπς αρνήθηκε κατηγορηματικά. Σύμφωνα με τον αστικό μύθο, το έκανε γιατί είχε ήδη φροντίσει να πειράξει το σύστημα καταχώρησης για μεταμοσχεύσεις στο νοσοκομειακό ίδρυμα που τον φρόντισε για να κάνει την επέμβαση νωρίτερα από άλλους.