Γιάννης Δάνδουρας: Ο Έλληνας επιστήμονας που εντόπισε διαστημικό άνεμο – Κινείται γύρω από τη Γη

Ο Γιάννης Δάνδουρας είναι ερευνητής φυσικός στο Εθνικό Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών της Γαλλίας (CNRS), στο εργαστήριο του Ινστιτούτου Ερευνών Αστροφυσικής και Πλανητολογίας, στην Τουλούζη της Γαλλίας (IRAP) και κύριος ερευνητής του πειράματος CIS στα τέσσερα διαστημικά σκάφη Cluster της ESA.

Όπως αναφέρει το ellines.com, τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα περιλαμβάνουν τη σύζευξη του ηλιακού ανέμου-μαγνητόσφαιρας, τη δυναμική της γήινης μαγνητόσφαιρας και ιδιαίτερα τη δυναμική της εσωτερικής μαγνητόσφαιρας.

Ο Γιάννης Δάνδουρας γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε Φυσική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και στη συνέχεια έκανε μεταπτυχιακό στη Διαστημική Φυσική και πήρε το διδακτορικό του από το Πανεπιστήμιο Paul Sabatier της Τουλούζης, ειδικευόμενος έκτοτε στη μαγνητόσφαιρα της Γης και άλλων πλανητών. Διετέλεσε Μεταδιδακτορικός Ερευνητής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, στο Μπέρκλεϊ και στο Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον στο Σιάτλ.

Είναι μέλος της ομάδας που εξήγησε τα μυστήρια κύματα πλάσματος στις ζώνες ακτινοβολίας Van Allen. Μέχρι πρόσφατα, οι επιστήμονες δεν μπορούσαν να εξηγήσουν πώς έχουν δημιουργηθεί αυτά τα κύματα. Τώρα, μετά από σχεδόν μισό αιώνα, το μυστήριο έχει λυθεί χάρις σε μια ομάδα ερευνητών με επικεφαλής τον Yuri Shprits, από το UCLA College και τον Michael Balikhin του Πανεπιστημίου του Σέφιλντ.

Οι επιστήμονες παρατήρησαν 13 ίσες διαχωρισμένες γραμμές, οι οποίες μετρήθηκαν από δύο δορυφόρους Cluster της Ευρωπαϊκής Διαστημικής Υπηρεσίας, και βρήκαν εξαιρετικά δομημένα φασματογραφήματα κύματος που μοιάζουν με διέλευση πεζών. Το εύρημα αποτελεί σημαντική πρόοδο, επειδή τα σωματίδια υψηλής ενέργειας μπορούν να είναι επιβλαβή για τους δορυφόρους και τους ανθρώπους στο διάστημα. Η έρευνα δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nature Communications.

Επίσης, ο διακεκριμένος Έλληνας επιστήμονας, επιβεβαίωσε για πρώτη φορά πειραματικά την ύπαρξη ενός διαστημικού «ανέμου» από ηλεκτρικά φορτισμένα σωματίδια στην μαγνητόσφαιρα γύρω από τη Γη, κάτι που ως τότε ήταν απλώς μια θεωρητική υπόθεση.

Η ανακάλυψη, που έγινε χάρη στην ανάλυση δεδομένων των τεσσάρων συνεργαζόμενων δορυφόρων της αποστολής “Cluster” του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA), παρουσιάστηκε στο περιοδικό γεωφυσικής “Annales Geophysicae” της Ευρωπαϊκής Ένωσης Γεωεπιστημών (EGU). Πρόκειται για τον λεγόμενο «πλασμασφαιρικό άνεμο», ο οποίος ονομάζεται έτσι επειδή αφαιρεί συνεχώς υλικό από τη σφαίρα πλάσματος, μια περιοχή σχήματος ντόνατ που βρίσκεται πάνω από την ατμόσφαιρα του πλανήτη μας.

«Μετά από μακρόχρονη ανάλυση των δεδομένων, βρήκαμε ένα αργό αλλά σταθερό άνεμο, που απελευθερώνει περίπου ένα κιλό πλάσματος κάθε δευτερόλεπτο προς την εξωτερική μαγνητόσφαιρα, δηλαδή σχεδόν 90 τόνους κάθε μέρα. Ήταν σίγουρα μια από τις πιο όμορφες εκπλήξεις που είχα ποτέ», δήλωσε ο Δάνδουρας.

Σημειώνεται ότι το 1992 οι επιστήμονες είχαν προβλέψει την ύπαρξη διαστημικού ανέμου, ο οποίος προκαλείται από την ανισορροπία των δυνάμεων που κατευθύνουν το πλάσμα, ωστόσο αυτή είναι η πρώτη φορά που εντοπίζεται στην πραγματικότητα ένας τέτοιος άνεμος.

Ο Δρ. Δάνδουρας υπήρξε Πρόεδρος (2008-2011) του Τμήματος Solar-Terrestrial Sciences της Ευρωπαϊκής Ένωσης Γεωεπιστημών (EGU). Έχει δημοσιεύσει περισσότερα από 200 επιστημονικά άρθρα σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά και 40 άρθρα σε συνέδρια και ειδικούς τόμους / βιβλία, και έχει δώσει περισσότερες από 30 ομιλίες σε διεθνή συνέδρια.