Θα καταφέρουμε να τρεφόμαστε μέχρι το 2050 μόνο με συνθετικό κρέας;

«Θα έχουμε 10 δισεκατομμύρια στόματα να ταΐσουμε μέχρι το 2050. Γι’ αυτό εμείς έχουμε ήδη αρχίσει να μαγειρεύουμε!». Μ’ αυτό το σύνθημα ανακοίνωσαν, το 2015, την ίδρυση μιας νέας εταιρείας ο καρδιολόγος Ούμα Βαλέτι (καθηγητής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Στάνφορντ) και οι επιχειρηματίες Νίκολας Τζενοβέζε και Γουίλιαμ Κλεμ. Η εταιρεία τους είναι η Upside Foods, ασχολείται με την παραγωγή συνθετικού κρέατος και μόλις εξασφάλισε από την Αμερικανική Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) την απαραίτητη έγκριση ώστε να κυκλοφορήσει στην αγορά, για ανθρώπινη κατανάλωση, κρέας κοτόπουλου που έχει δημιουργηθεί με εργαστηριακές μεθόδους – και με πρώτη ύλη κύτταρα από ζωντανά ζώα. Αυτή δεν είναι, όμως, η πρώτη μεγάλη νίκη της. Η επιτυχία της τριάδας της Upside Foods είναι ότι από το ξεκίνημά τους κατάφεραν να έχουν τη στήριξη πολλών ισχυρών –ανάμεσά τους ο Μπιλ Γκέιτς και ο Ρίτσαρντ Μπράνσον– και να συγκεντρώσουν χρηματοδότηση που ξεπερνάει τα 600 εκατ. δολάρια.

Οι συμμετέχοντες στη Διεθνή Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Κλίμα, στο Σαρμ Ελ Σέιχ της Αιγύπτου, πριν από λίγες μέρες, είχαν την ευκαιρία να δοκιμάσουν το νέο προϊόν και το βρήκαν νόστιμο. Ομως το θέμα έχει πολλές πτυχές πέρα από τη γαστριμαργική του διάσταση. Η ηθική πλευρά είναι πολύ σημαντική. Οι συνθήκες ζωής των πουλερικών στις περισσότερες πτηνοτροφικές μονάδες είναι τραγικές: ο χώρος που κάθε κότα έχει στη διάθεσή της δεν ξεπερνάει τα 0,04 τετραγωνικά μέτρα, κάτι λιγότερο από μια σελίδα Α4 εκτυπωτή δηλαδή. Το νέο προϊόν θα φθάνει στο πιάτο των καταναλωτών με τρόπο αναίμακτο, όπως βεβαιώνουν οι δημιουργοί του. Πολύ σημαντικό αυτό, αν σκεφτούμε ότι μέχρι τα μέσα αυτού του αιώνα υπολογίζεται ότι περίπου 150 δισ. ζώα θα οδηγούνται στα σφαγεία για να τραφεί ο παγκόσμιος πληθυσμός.

Πόσο ασφαλής είναι, όμως, η κατανάλωση τέτοιου, εργαστηριακού κρέατος; Ο Αντώνης Δαρζέντας είναι παιδίατρος και νεογνολόγος. Τι θα απαντούσε σε μια μητέρα που θα τον ρωτούσε αν πρέπει να μαγειρέψει… κοτόσουπα (το απόλυτο comfort food) με τεχνητό κρέας για το άρρωστο παιδί της; «Θα της έλεγα να το κάνει, χωρίς να έχει απολύτως κανέναν ενδοιασμό ή φόβο. Πρόκειται για παραγωγή κρέατος βάσει ενός “φωτοτυπικού” εργαστηριακού μηχανισμού, άρα πρόκειται για κοτόπουλο πανομοιότυπο με αυτό που ήδη καταναλώνουμε. Με πρωτεΐνες που έχουν την ίδια διατροφική αξία, ίσως και μεγαλύτερη. Αλλωστε, στη φύση συχνά γίνονται λάθη – στο εργαστήριο σχεδόν ποτέ. Το θεωρώ ασφαλές, λοιπόν. Και ξέρετε κάτι; Η πρόβλεψή μου είναι ότι το πολύ σε εκατό χρόνια η κρεοφαγία θα έχει εκλείψει. Οι άνθρωποι του μέλλοντος θα ακούν ότι οι πρόγονοί τους έτρωγαν ζώα και θα φρίττουν, όπως φρίττουμε σήμερα εμείς διαβάζοντας ιστορίες για σκλαβοπάζαρα και διακίνηση δούλων».

Η Αντιγόνη Δήμα, ερευνήτρια Λειτουργικής Γονιδιωματικής Ανθρώπου στο Ερευνητικό Κέντρο Βιοϊατρικών Επιστημών «Αλέξανδρος Φλέμινγκ», συμφωνεί, θέτοντας και την περιβαλλοντική παράμετρο του ζητήματος. «Από την κτηνοτροφία προέρχεται σχεδόν το 18% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου –κυρίως διοξειδίου του άνθρακα, μεθανίου και υποξειδίου του αζώτου– που προκαλούνται από ανθρωπογενείς δραστηριότητες. Η παραγωγή τεχνητού κρέατος in-vitro είναι κίνηση προς τη σωστή κατεύθυνση. Θα το έβαζα στην κουζίνα μου, λοιπόν, θα το μαγείρευα για την οικογένειά μου, αφού προηγουμένως μελετούσα περισσότερο πώς ακριβώς παράγεται, βέβαια. Επιστήμονας είμαι άλλωστε, πώς θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά;» λέει γελώντας.

Η Αλεξία Παπαγιάννη, βιολόγος και ιδρυτικό μέλος του καταφυγίου ζώων «Φάρμα Βρούβα», είναι βίγκαν εδώ και μια δεκαετία. «Ο μαζικός επώδυνος θάνατος των ζώων για το “καλό” των ανθρώπων μού προκαλεί φρίκη. Το ελάχιστο που μπορώ να κάνω είναι να μη χρηματοδοτώ το μαρτύριο και τον πόνο τους αγοράζοντας το κρέας τους και τα προϊόντα από το γάλα τους», εξηγεί. Και μολονότι δεν θα ήθελε να δοκιμάσει συνθετικό κρέας η ίδια («Ειλικρινά, δεν μου λείπει καθόλου!»), θεωρεί θετική εξέλιξη την παραγωγή του – υπό προϋποθέσεις. «Ίσως είναι μια καλή λύση για τους λεγόμενους flexiterians, τους συμπολίτες μας, δηλαδή, που θέλουν να τρώνε περιστασιακά λίγο κρέας αλλά χωρίς την κακοποίηση που συνεπάγεται η κτηνοτροφία. Ας κρατάμε μικρό καλάθι, όμως. Από την εμπειρία μας έως τώρα ξέρουμε ότι η τεχνολογία δεν έχει δώσει πολλές καλές λύσεις για το περιβάλλον. Και σε ποιους θα απευθύνεται αυτό το κρέας; Πόσο θα κοστίζει; Θα παράγεται μόνο από τεράστιες εταιρείες σε μεγάλες χώρες κοντά στα κέντρα λήψης αποφάσεων; Αν είναι έτσι, θα πρόκειται για μια τρύπα στο νερό…».

Τι έφαγε ο Μπράνσον

Τον περασμένο Νοέμβριο ο Ρίτσαρντ Μπράνσον περνούσε το κατώφλι του ολοκαίνουργιου, εμβαδού 5.000 τ.μ., εργοστασίου της Upside Foods, στο Εμερβιλ της Καλιφόρνιας. Ξεναγήθηκε στις εγκαταστάσεις, μπήκε στα εργαστήρια και συνέφαγε με τον Ούμα Βαλέτι. Το μενού περιελάμβανε κοτόπουλο πικάτα –συνθετικό, εννοείται– με βουτυράτη σάλτσα λεμονιού και λαχανικά. Ο επικεφαλής του ομίλου επιχειρήσεων Virgin το βρήκε λαχταριστό. «Και, επιπλέον, τρώγοντάς το δεν “ακούω” τις αγωνιώδεις φωνές των πουλερικών που υποφέρουν και σφάζονται σε όλο τον κόσμο για να γεμίσει το πιάτο μας. Ετσι θα σώσουμε τον πλανήτη. Θα αλλάξουμε νοοτροπίες, αυτό είναι που μετράει. Τι τρώμε συνδέεται με το ποιοι είμαστε. Από τον πατέρα μου έμαθα να σέβομαι όλα τα πλάσματα. Θέλω, όταν θα έρθει η ώρα να φύγω από τη ζωή, να αφήσω τον πλανήτη μας καλύτερο για τα εγγόνια μου. Κι αυτό το ταξίδι, της παραγωγής συνθετικού κρέατος, είναι πραγματικά συναρπαστικό. Οσο και το ταξίδι στο Διάστημα!», δήλωσε.