Λιπάσματα: Στα ύψη έχουν φτάσει οι τιμές απειλεί την επισιτιστική ασφάλεια στην Ευρώπη

Στα ύψη έχουν φτάσει οι τιμές των λιπασμάτων στην Ευρώπη που εξαρτώνται άμεσα από τις τιμές του φυσικού αερίου, συμβάλλοντας δραστικά στο άλμα του πληθωρισμού γενικότερα και των τροφίμων ειδικότερα, που πλήττει καίρια το πορτοφόλι των αγροτών και των καταναλωτών.

Με το κόστος της παραγωγής λιπασμάτων να διαμορφώνεται από το κόστος του φυσικού αερίου σε ποσοστό περίπου 70%, το καλοκαίρι πολλές ευρωπαϊκές εταιρείες τέτοιων λιπασμάτων αναγκάστηκαν να σταματήσουν πάνω από τη μισή παραγωγή, επειδή έχαναν τεράστια ποσά. Ελπίδα για βελτίωση της κατάστασης δημιουργεί η υποχώρηση των τιμών του φυσικού αερίου που καταγράφεται τις τελευταίες ημέρες, αλλά πρέπει να φανεί εάν αυτή θα είναι διατηρήσιμη και πως έχει επηρεάσει η προηγούμενη περίοδος πολύ υψηλών τιμών τις εταιρείες λιπασμάτων.

Σύμφωνα με στοιχεία της εταιρείας παροχής δεδομένων για την αγορά εμπορευμάτων και πρώτων υλών CRU Group, τον Αύγουστο που οι τιμές του φυσικού αερίου είχαν εκτοξευτεί στα ύψη οι παραγωγοί λιπασμάτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχαναν περίπου 2.000 δολάρια για κάθε τόνο αμμωνίας που παρήγαγαν.

Με την αμμωνία να αποτελεί ένα από τα βασικότερα συστατικά για την παραγωγή λιπασμάτων, τα νούμερα προκαλούν σοκ. Στις αρχές του 2021 ο ένας τόνος αμμωνία κόστιζε στους αγρότες της Δυτικής Ευρώπης περίπου 250 δολάρια ο τόνος. Τον Αύγουστο και το Σεπτέμβριο το κόστος είχε εκτοξευτεί στα 1.250 δολάρια ανά τόνο, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Το τεράστιο κόστος ανάγκασε μεταξύ άλλων πολλές ευρωπαϊκές εταιρείες να αναστείλουν σε ποσοστό 70% ή και τελείως την παραγωγή, ωφελώντας κατά κύριο λόγο αμερικανικές εταιρείες που μπορούν να παράγουν φθηνότερα και πλέον πωλούν στην Ευρώπη. Έτσι, μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία οι ΗΠΑ εκτός από φυσικό αέριο πλέον πουλάνε στους Ευρωπαίους και τεράστιες ποσότητες λιπασμάτων, όπως δείχνουν τα πιο πρόσφατα στοιχεία.

Οι εξαγωγές αζωτούχων λιπασμάτων (nitrogen fertilizers) από τις ΗΠΑ που είναι ο τρίτος μεγαλύτερος παραγωγός στον κόσμο εκτοξεύτηκε στους 370.000 τόνους τον Αύγουστο, ποσό διπλάσιο από πέρσι, σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία από τη στατιστική υπηρεσία της χώρας που συγκεντρώθηκαν από την ένωση του κλάδου λιπασμάτων The Fertilizer Institute (TFI) για λογαριασμό του Reuters. Πρόκειται για τις μεγαλύτερες εξαγωγές από το 2013 που το TFI άρχισε να κρατά τέτοια στοιχεία.

Πληρώνουν όσο-όσο οι Ευρωπαίοι στις ΗΠΑ

Πλέον η ζήτηση είναι τόσο μεγάλη, που αγοραστές από την Ευρώπη προσφέρουν υψηλότερες τιμές από αμερικανούς αγοραστές προκειμένου να πάρουν αυτοί τα φορτία, δείχνουν τα ίδια στοιχεία.

Πρόκειται ουσιαστικά για κατάσταση η οποία δημιουργεί τις προϋποθέσεις η ενεργειακή κρίση της Ευρώπης να εξελιχθεί και σε κρίση τροφίμων με ανυπολόγιστες συνέπειες για τα νοικοκυριά και την κοινωνία γενικότερα.

Πώς επηρεάζεται το κόστος

Σύμφωνα με την ένωση Fertilizers Europe, το φυσικό αέριο χρησιμοποιείται ως βασικό συστατικό για την παραγωγή αμμωνίας, που αποτελεί κύριο στοιχείο όλων των αζωτούχων λιπασμάτων.

Ως ο μεγαλύτερος καταναλωτής φυσικού αερίου στον κλάδο της βιομηχανίας, ο κλάδος αζωτούχων λιπασμάτων της ΕΕ επηρεάζεται κατά κύριο λόγο από τις τιμές του φυσικού αερίου, αναφέρει η Fertilizers Europe. Δεδομένου ότι συνήθως το 60% έως το 80% του κόστους παραγωγής λιπασμάτων συνδέεται με το φυσικό αέριο, «είναι ζωτικής σημασίας η ΕΕ να αντιμετωπίσει τα προβλήματα ανταγωνισμού του κλάδου και να επιτρέψει την ελεύθερη ροή φυσικού αερίου σε ανταγωνιστικές τιμές στις ευρωπαϊκές αγορές», σημειώνεται.

Σε ανακοίνωσή της στα μέσα Σεπτεμβρίου η Fertilizers Europe χτυπά καμπανάκι για την κατάσταση. «Με το 70% της παραγωγής αμμωνίας στην Ευρώπη να έχει σταματήσει από τον Αύγουστο, ο κλάδος αναζητά άμεσα μέτρα ανακούφισης που είναι απαραίτητα για την αποκατάσταση της παραγωγής. Η αναγνώριση της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ότι η αγορά φυσικού αερίου δεν λειτουργεί πλέον, ζητώντας επείγουσα παρέμβαση, είναι μια ευπρόσδεκτη εξέλιξη. Ο προτεινόμενος μηχανισμός συνεισφοράς αλληλεγγύης μπορεί να προσφέρει ανακούφιση στις ενεργοβόρες βιομηχανίες, εάν εφαρμοστεί άμεσα. Πρέπει να ληφθούν περαιτέρω μέτρα όσον αφορά την αγορά φυσικού αερίου της ΕΕ για να διασφαλιστεί ο ασφαλής εφοδιασμός σε οικονομικά προσιτή ενέργεια και να μειωθεί ο μακροπρόθεσμος αντίκτυπος στην επισιτιστική ασφάλεια, τη βιομηχανική βάση και τις αλυσίδες αξίας.

»Από τον Αύγουστο, η ευρωπαϊκή βιομηχανία λιπασμάτων αντιμετωπίζει μια άνευ προηγουμένου κρίση με εξαιρετικά υψηλές τιμές φυσικού αερίου που αναγκάζουν περίπου το 70% της ευρωπαϊκής παραγωγής αμμωνίας να διακοπεί. Έκτοτε, ο κλάδος καλεί την ΕΕ και τα κράτη μέλη να λάβουν επείγοντα διορθωτικά μέτρα», αναφέρεται στην ανακοίνωση.

Στις αρχές του μήνα που διανύουμε ο ίδιος φορέας χαιρέτισε συζήτησης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να προτείνουν ενιαία στρατηγική της ΕΕ για τα λιπάσματα ως εξασφάλιση ευρωπαϊκής στρατηγικής αυτονομίας, για την τόνωση του εγχώριου κλάδου λιπασμάτων την πράσινη ανάπτυξη, την προώθηση της οικονομικής σταθερότητας για τους ευρωπαίους αγρότες και την επισιτιστική ασφάλεια.