Ο ΣΥΡΙΖΑ ως “υπεραριστερά”

Το χθεσινό κυβερνητικό πρόγραμμα του Α. Τσίπρα ήταν η αναμενόμενη ταφόπλακα για όσα σηματοδοτούσε προγραμματικά η ριζοσπαστική αριστερά στην Ελλάδα. Ο μετα – ΣΥΡΙΖΑ εδιπλώνεται πλέον μπροστά στα μάτια μας.

Ο αριστερός ριζοσπαστισμός συγκροτήθηκε κομμάτι – κομμάτι, στην αριστερά και στις παρυφές ακροαριστερών ομάδων και οργανώσεων, ως αριστερή πολιτική απάντηση στα χρόνια της διεθνούς χρηματοπιστωτικής κρίσης. Σοσιαλιστές, τροτσκιστές, μαοικοί, αριστεροί ευρωκομμουνιστές, ριζοσπαστικές εκδοχές της οικολογίας βρήκαν την κοινή τους στέγη στην Κουμουνδούρου, αρθρώνοντας έναν ταξικό λόγο απέναντι στην εγχώρια – κατά φαντασίαν ή όχι, λίγο ενδιαφέρει εδώ – αστική τάξη, τα (υπαρκτά) ανώτερα οικονομικά μεσοστρώματα και τα λογιζόμενα ως «πρόθυμα» κομματικά τους υποκείμενα: τη «δεξιά» ΝΔ, το «κεντρώο» ΠΑΣΟΚ.

Ο μαρξισμός έμοιαζε να παίρνει την ιστορική του ρεβάνς απέναντι στον φιλελεύθερο χώρο. Τρεις δεκαετίες μετά την κατάρρευση του σοβιετικού ολοκληρωτισμού, ο μαρξισμός και οι ταξικές αναλυτικές κατηγορίες του επέστρεφαν δυναμικά, για να συνθλίψουν τους πολιτικούς αντιπάλους τους, να καταργήσουν τις νεοφιλελεύθερες συνταγές με ένα νόμο και ένα άρθρο, να φέρουν την εργατική τάξη και τον κόσμο της εργασίας συνολικά στην καρδιά των πολιτικών εξελίξεων, μα, κυρίως, στο επίκεντρο της λήψης πολιτικής απόφασης.

Ακολούθησαν η εκλογική εκτόξευση και η άσκηση κυβερνητικής εξουσίας, με τις γνωστές θεαματικές υπαναχωρήσεις από θεμελιακές δεσμεύσεις.

Η τριετής παραμονή στα έδρανα της αξιωματικής αντιπολίτευσης ήταν, αναμφίβολα, η «χρυσή ευκαιρία» που αναζητεί ένας κομματικός χώρος για πολιτική περισυλλογή και οργάνωση της πολιτικής αντεπίθεσης εναντίον της Νέας Δημοκρατίας.

Άλλωστε, τα ζητήματα, που προέκυψαν σε αυτά τα τρία χρόνια νεοδημοκρατικής διακυβέρνησης, ήταν και πολλά και σημαντικά: πανδημική κρίση, επιβάρυνση των σχέσεων μας με τον ανήσυχο επεκτατισμό του Ερντογανισμού, πόλεμος του δικτάτορα του Κρεμλίνου κατά του ουκρανικού λαού και ο σύστοιχος διαγραφόμενος διαχωρισμός του πλανήτη σε δυτικό μπλοκ και υπό διαμόρφωση ανατολικό σύστημα ασφαλείας και οικονομικής αυτάρκειας, ενεργειακές και οικονομικές κρίσεις, οικονομικές μεταρρυθμίσεις που έγιναν ή δεν έγιναν από την κυβέρνηση Μητσοτάκη, ζητήματα προστασίας ατομικών δικαιωμάτων και δημοσίων ελευθεριών από πιθανολογούμενες αυθαιρεσίες της κρατικής εξουσίας.

Όλα αυτά δεν οριοθετούν ένα, αλλά αρκετά «πεδία δόξης λαμπρά» για τον ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος ξέκοψε και επισήμως με τον αριστερό ριζοσπαστισμό και πέρασε σε μια μετωπική αντιπολίτευση, με μαζικά πληβειακά – λαϊκά  χαρακτηριστικά.

Έτσι, όσο και να ψάξει κάποιος στη χθεσινή, πληθωρική προγραμματική fiesta του Α. Τσίπρα δεν θα βρει την εργατική τάξη ως αναλυτικό εργαλείο ερμηνείας του κοινωνικοοικονομικού κόσμου και των  κυβερνητικών – πολιτικών προτάσεων. Ο ΣΥΡΙΖΑ έπαψε και οριστικά να είναι ριζοσπαστική αριστερά, όπως είχε συστηθεί στους πολίτες πριν από μερικά χρόνια.

Με αυτόν τον τρόπο, ο Τσίπρας επέτυχε δυο νίκες, μια προσωπική και μια συλλογική.

Η προσωπική είναι η οδός της πνευματικής και πολιτικής οκνηρίας. Σε αυτόν τον δρόμο έχει ήδη διαπρέψει και ουδείς μπορεί βάσιμα να του το αμφισβητήσει. Ακόμη και στο ίδιο το κόμμα, του οποίου ακόμα προεδρεύει, του αναγνωρίζεται από εσωκομματικούς φίλους.

Το μείζον όφελος: Η κάθετη διαιρετική δομή ανάμεσα στην άμορφη και πολύπαθη πλέμπα και σε μια χούφτα αργυρώνητων ελιτιστών διευρύνει θεαματικά το εκλογικό ακροατήριό του.

Σε αυτά τα πλαίσια, ο πολιτικός λόγος, που φιλοδοξεί να εκφέρει, είναι ο λόγος του αρχηγού της μάζας, του προέδρου του πόπολου, ο οποίος ελεεινολογεί με αχαρακτήριστους χαρακτηρισμούς τους πολιτικούς του αντιπάλους, αλλά προϋποθέτει και κομματικές συνεργασίες για να σαρκωθεί.

Και για τις συμμαχίες που, πιθανότατα, θέλει να χτίσει με το σοσιαλδημοκρατικό ΠΑΣΟΚ – ΚΙΝΑΛ του Ν. Ανδρουλάκη είχε προϊδεάσει από τον Ιούνιο, όταν υποστήριζε πως «σε ό,τι αφορά την προοπτική μιας προοδευτικής κυβέρνησης, κυρίως εξαιτίας της επιλογής του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ να μην ανοίξει τα χαρτιά του, τα προγραμματικά του χαρτιά, για λόγους προεκλογικής σκοπιμότητας, αυτό το σέβομαι, κάποια στιγμή όμως θα αναγκαστεί να τα ανοίξει».

Μόνο που, ενδεικτικά, κανένα κόμμα της σύγχρονης, ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας δεν ζητεί την «επανακρατικοποίηση της Δημόσιας Εταιρείας Ηλεκτρισμού». Κι αυτό θα μπορούσε να το έχει μάθει ο πρόεδρος της αξιωματικής αντιπολίτευσης πριν προβεί στην εμβληματικότερη των προγραμματικών δεσμεύσεών του.