Πανεπιστήμιο και η νέα θεολογία της βίας

Τα πρόσφατα επεισόδια στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης επανέφεραν στην επιφάνεια της δημοσιότητας την κυρίαρχη σε μειοψηφικούς ενδοπανεπιστημιακούς κύκλους αντίληψη, ότι η βία είναι η απάντηση για όλα. Η σχετική δημόσια συζήτηση φέρει πάντα το βάρος των κρουσμάτων τυφλής βίας. Η εθελοτυφλία περίσσεψε και παραπέμπει τις προσπάθειες κατά το δυνατόν προσεγγίσεων στο μέλλον. Ουσιαστικά, το ερώτημα αφορά το ποια θέση πρέπει να έχουν οι πολιτικές ή ιδεολογικές διεκδικήσεις στο πανεπιστήμιο και πόσο μακριά πρέπει να παραμείνουν από αυτό οι εγγενείς στην κοινωνική ζωή συγκρούσεις;

Καταστατικά, το πανεπιστήμιο είναι ένα ίδρυμα αφιερωμένο στη συλλογική αναζήτηση της αλήθειας και στην ανάπτυξη της γνώσης. Οι δραστηριότητες που λαμβάνουν χώρα σ’ αυτό υπόκεινται σε κανόνες μεθόδου, αυστηρότητας και επαλήθευσης, που στοχεύουν στην προώθηση αυτής της συλλογικής προσπάθειας αναζήτησης της αλήθειας. Όλα βασίζονται στη διαφάνεια των αποδεικτικών στοιχείων και στην αντιφατική ανταλλαγή επιχειρημάτων. 

Με άλλες λέξεις, το πανεπιστήμιο έχει ως ουσιαστική του αποστολή την πρόοδο της γνώσης μέσω του κριτικού ορθολογισμού.

Επομένως, το πανεπιστήμιο δεν είναι ούτε χώρος πίστης, ούτε αρένα για μονομαχίες μέχρι τελικής πτώσεως. Όταν συζητάμε ένα αντικείμενο, αυτό δεν έχει ποτέ την ιδιότητα ενός δόγματος που πρέπει είτε να αποτελέσει αντικείμενο απόλυτου σεβασμού, είτε αντικείμενο προς άμεση κατεδάφιση. Στο πανεπιστήμιο, ως ερευνητικό χώρο, κυρίαρχο είναι το καθεστώς μιας υπόθεσης προς εξέταση, μιας εσφαλμένης θεωρίας, μιας πρότασης που υποβάλλεται για κατανόηση και για επιβεβαίωση ή όχι.

Ένας τέτοιος θεσμός γνώσης και κριτικής συζήτησης μπορεί να λειτουργήσει μόνο υπό μία προϋπόθεση: να διατηρεί κανείς το δικαίωμα να μιλάει και να γράφει ελεύθερα σ’ αυτόν, χωρίς να φέρει κανέναν άλλο κίνδυνο, πέρα ​​από τις αντιθέσεις που γεννά η ανταλλαγή επιστημονικών επιχειρημάτων. Δεν πρόκειται για ζήτημα ελευθερίας της έκφρασης γενικά: είναι ζήτημα ελευθερίας της έκφρασης, που ενυπάρχει ακόμη και στον κόσμο της επιστήμης και της έρευνας.

Η βία, όμως, τείνει να γίνει η απάντηση για όλα. Η βία έχει εκφετιχιστεί. Έχει καταστεί λατρευτικό μέσον από ορισμένους και ορισμένες.

Το πανεπιστήμιο δεν είναι, όμως, προορισμένο για λατρευτικές εκδηλώσεις. Με αυτήν την έννοια, το πανεπιστήμιο είναι λατρευτικά ουδέτερο, αντίθετο σε αυτήν την νέα θεολογία της βίας. Χώρος διασφάλισης της «ελευθερίας της πίστης» και της «θρησκευτικής ειρήνης» είναι, με αυτήν την έννοια. Κι αυτά δεν είναι λέξεις από εκπρόσωπο του κόμματος της τάξης, όπως χλεύαζε σαρκαστικά ο Μαρξ τους φιλελεύθερους και τους συντηρητικούς της εποχής του, αλλά από υπέρμαχο της «θρησκευτικής ανεκτικότητας».