ΥΠΕΝ: Ολοκληρώνονται οι μελέτες για να ξεμπλοκάρει η οικοδομική δραστηριότητα σε περιοχές εκτός πόλεως

Δύο αποφάσεις, οι οποίες δημοσιεύθηκαν στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης την περασμένη Παρασκευή θέτουν τις βάσεις προκειμένου να ολοκληρωθούν εντός τριετίας (Ιούνιος 2025) οι απαιτούμενες μελέτες και να ξεμπλοκάρει η οικοδομική δραστηριότητα σε περιοχές εκτός σχεδίου πόλεως ή εκτός ορίων οικισμών, αλλά και στους οικισμούς του Πηλίου.

Ειδικότερα, δυόμιση χρόνια μετά την απόφαση – κόλαφο του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) με την οποία «πάγωσαν» οικοδομικές δραστηριότητες σε οικισμούς του Πηλίου, ο υπουργός και ο υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας κ.κ. Κώστας Σκρέκας και Νίκος Ταγαράς υπέγραψαν τελικά την απόφαση με την οποία καθορίζουν τις λεπτομέρειες για την εκπόνηση των μελετών οριοθέτησης οικισμών προ του 1923 ή κάτω των 2.000 κατοίκων και ορίζουν ως αναθέτουσα αρχή το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας (ΤΕΕ). Επίσης, υπέγραψαν αντίστοιχη απόφαση για μελέτες που αφορούν στην καταγραφή και την αναγνώριση οδών στο πλαίσιο των Προγραμμάτων Πολεοδομικού Σχεδιασμού, η οποία ανοίγει τον δρόμο για την εκμετάλλευση οικοπέδων εκτός σχεδίου.

Εκτός σχεδίου δόμηση και αναγνωρισμένες οδοί

Για να χτίσει κάποιος σε εκτός σχεδίου περιοχή θα πρέπει το οικόπεδο να έχει «πρόσωπο» σε αναγνωρισμένη οδό. Με άλλα λόγια, ένας ιδιώτης που θέλει να χτίσει πρέπει η ιδιοκτησία του να «βλέπει» σε δρόμο νομίμως υφιστάμενο, δηλαδή δεν μπορεί να ανοίξει μια οδό όπως τον βολεύει. Σύμφωνα με τη νομολογία του ΣτΕ, το οδικό δίκτυο δεν αποτελεί τοπική υπόθεση και οφείλει να προκύπτει από συνολικό σχεδιασμό.

Σήμερα, πολλοί δρόμοι που έχουν κατασκευαστεί από τους δήμους (ή από ιδιώτες που τους έχουν παραχωρήσει στους δήμους κατά κυριότητα) είναι ασφαλτοστρωμένοι, διαθέτουν δίκτυα κοινής ωφέλειας αλλά δεν έχουν αναγνωριστεί ως κοινόχρηστοι. Οι συγκεκριμένοι δρόμοι σύμφωνα με το ΣτΕ θεωρούνται ιδιωτικοί και τα οικόπεδα που βρίσκονται κατά μήκος τους δεν μπορούν να οικοδομηθούν.

Με τη νέα απόφαση του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) καθορίζονται οι αναγκαίες λεπτομέρειες για την εκπόνηση των μελετών καταγραφής και αναγνώρισης οδών και ορίζεται το ΤΕΕ ως αναθέτουσα Αρχή. Σε αυτές τις μελέτες, οι οποίες θα πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί εντός τριετίας, θα καταγράφεται το υπάρχον οδικό δίκτυο ανά δημοτική ενότητα, ή και περισσότερες, προκειμένου στη συνέχεια να αναγνωριστούν και να χαρακτηριστούν ως «κοινόχρηστο δημοτικό οδικό δίκτυο» ξεκαθαρίζοντας το τοπίο στην εκτός σχεδίου δόμηση.

Ως προς τη διαδικασία, το ΥΠΕΝ θα συντάσσει τα τεύχη των διαγωνισμών για την ανάθεση των μελετών, έπειτα θα γνωμοδοτεί το Κεντρικό Συμβούλιο Πολεοδομικών Θεμάτων και Αμφισβητήσεων (ΚΕ.ΣΥ.ΠΟ.Θ.Α.) και στη συνέχεια τα τεύχη θα διαβιβάζονται στο ΤΕΕ, για την εκκίνηση της διαγωνιστικής διαδικασίας. Η χρηματοδότηση των μελετών θα καλύπτεται από πόρους του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) και θα πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί έως την 30ή Ιουνίου 2025.

Μελέτες και για το Πήλιο

Παράλληλα, με χρηματοδότηση επίσης από το ΠΔΕ και αναθέτουσα αρχή το ΤΕΕ θα προχωρήσουν και οι μελέτες οριοθέτησης οικισμών προ του 1923 ή κάτω των 2.000 κατοίκων στο Πήλιο, σύμφωνα με αντίστοιχη απόφαση των κ.κ. Σκρέκα και Ταγαρά. Είναι αξιοσημείωτο ότι το ΣτΕ με την απόφαση 1268/2019 είχε ακυρώσει τις αναρμοδίως εκδοθείσες οριοθετήσεις οικισμών του Πηλίου και είχε ζητήσει από τη Διοίκηση ορθή οριοθέτηση και ρύθμιση του πολεοδομικού τους καθεστώτος με Προεδρικό Διάταγμα (ΠΔ).

Στους οικισμούς του Πηλίου, όπως και σε όλα τα χωριά της χώρας, οι επεκτάσεις (ή οι …διορθώσεις) των ορίων τους γίνονταν για δεκαετίες με αποφάσεις Νομαρχών, συχνά στη βάση πελατειακών σχέσεων, ή και πραγματικών αναγκών και όχι με ΠΔ. Σύμφωνα με το σκεπτικό της απόφασης, οι οριοθετήσεις έγιναν συλλήβδην, δίχως να ληφθεί υπόψη η κατηγορία του κάθε οικισμού και διευρύνθηκαν υπέρμετρα τα όριά τους, με συνέπεια να συμπεριληφθούν σε αυτά μεγάλες εκτάσεις αγροτικής γης, οι οποίες εν συνεχεία κατατμήθηκαν σε οικόπεδα για να καλύψουν οικιστικές και τουριστικές ανάγκες, με συνέπεια τη δημιουργία, έξω από το συνεκτικό τμήμα των χωριών, ιδιαίτερης φόρτισης.

Αραιοδομημένα τμήματα, πέριξ του συνεκτικού ιστού των οικισμών, που δεν αποτελούν μέρος του διαμορφωμένου πολεοδομικού ιστού, δεν μπορούν να περιληφθούν εντός των ορίων οικισμού προ του 1923, ενώ, σύμφωνα με τους ανώτατους δικαστές, δεν επιτρέπεται επανακαθορισμός των ορίων με βάση νέα πραγματική κατάσταση, η οποία προέκυψε μετά τον αρχικό καθορισμό τους. Έτσι, από το 2019 κι έπειτα δεν μπορούν να εκδοθούν οικοδομικές άδειες στα αμφισβητούμενα τμήματα των οικισμών, ή να γίνουν αναθεωρήσεις αδειών ούτε για επισκευές, ενώ έχουν «παγώσει» και συμβολαιογραφικές πράξεις καθώς οι μηχανικοί αδυνατούν να εκδώσουν βεβαιώσεις νομιμότητας, όρων δόμησης, αρτιότητας κλπ.