Κανείς δεν έχασε τρώγοντας και συζητώντας

Tarabya, λέγεται στα τουρκικά. «Τα Θεραπειά», λέμε εμείς. Σε κάθε περίπτωση εκείνο που δεν αλλάζει είναι το γεγονός ότι πρόκειται για γειτονιά στο ευρωπαϊκό τμήμα του Βοσπόρου, εκεί όπου βρίσκεται η «Βίλα Χουμπέρ». Πρόκειται για αρχιτεκτονικό κομψοτέχνημα του 19ου αιώνα, το οποίο πλέον είναι η επίσημη εξοχική προεδρική κατοικία, όπου την Κυριακή το μεσημέρι θα παραθέσει γεύμα ο Ταγίπ Ερντογάν στον Κυριάκο Μητσοτάκη.

 Οι…μύθοι!

Πάντως η γειτονιά στην οποία βρίσκεται αυτό το μοναδικού ύφους ανάκτορο είναι τυλιγμένη από μύθους και θρύλους: αρχικά λεγόταν «Φαρμακέα», καθώς σύμφωνα με το…μυθο η Μήδεια έριξε φαρμάκι-δηλητήριο… Αργότερα ο Πατριάρχης Αττικός (στις αρχές του 5^ου αιώνα) άλλαξε το όνομα… Και στην πολιορκία της Κωνσταντινούπολης, το 1453, οι Οθωμανοί βασάνισαν μέχρι θανάτου τους ελάχιστους βυζαντινούς υπερασπιστές του οχυρού…

Μην μας τρομάζουν όμως τα ιστορικά στοιχεία! Διότι εδώ και δεκαετίες η περιοχή είναι πολυτελές προάστιο και τοποθεσία αρκετών ξένων διπλωματικών αποστολών. Κατά το παρελθόν, μάλιστα, υπήρξε γειτονιά Ρωμιών. Ο δε Σουλτάνος Σελίμ -τον 16^ο αιώνα- ζήτησε να του φτιάξουν ένα παλάτι το οποίο ονόμασε «ευχαρίστηση» στα Ελληνικά κι ίσως από εκεί να πήρε το όνομά της η περιοχή.

Τι κρύβει η συνάντηση

Άραγε θα είναι ευχάριστο το γεύμα Μητσοτάκη-Ερντογάν;  Ή το ψάρι που απολαμβάνουν οι πλούσιοι της περιοχής…θα έχει κόκκαλα; Το πιθανότερο είναι δεν θα συμβεί τίποτε από τα δύο. Μάλιστα, είναι σφόδρα πιθανό να μην συμβεί τίποτε απολύτως!

«Οι προσδοκίες μου είναι μετρημένες και ρεαλιστικές» λέει ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης στους συνομιλητές του. Και όπως εξηγούν στο Μέγαρο Μαξίμου: «ο Πρωθυπουργός θα προσέλθει στην συνάντηση με τον Τούρκο Πρόεδρο με θετική διάθεση, επικεντρώνοντας στην ουσία και όχι στη ρητορική, χωρίς ψευδαισθήσεις και φυσικά χωρίς διαφοροποιήσεις από τις σταθερές και καθαρά διατυπωμένες θέσεις της Ελλάδος, οι οποίες εδράζονται στο Διεθνές Δίκαιο».

Άσκοπο;

Θα αναρωτηθεί κάποιος, ευλόγως: άρα πολύ κακό για το τίποτα; Τι έχουμε να κερδίσουμε από μια συνάντηση, από την οποία…δεν αναμένουμε κάτι; Στην Κυβέρνηση αυταπάτες δεν υπάρχουν, ούτε υπάρχουν πολλοί που κρύβονται πίσω από το δάχτυλό τους. Παρακολουθούν, ιδίως το τελευταίο διάστημα, την κινητικότητα που αναπτύσσει σε διεθνές επίπεδο η Τουρκία, όπως βλέπουν και μια αργή μεν, αλλά σταδιακή μεταστροφή…προς δυσμάς!!

Και ίσως τελικά, απ όλους τους μύθους και τους θρύλους της γειτονιάς που θα γίνει η συνάντηση, να αποδειχθεί ότι το μόνο που προσεγγίζει την πραγματικότητα είναι η γεωγραφία του τόπου συνάντησης: στην ευρωπαϊκή πλευρά του Βοσπόρου. Ήτοι: ο Ερντογάν, κατά πάσα πιθανότητα θα εμφανιστεί με το ευρωπαϊκό του κοστούμι, αυτήν την φορά. Άλλωστε, έχει παρέλθει αρκετό διάστημα από την τελευταία φορά που διατυπώθηκε από ανώτατα τουρκικά χείλη το βασικό επιχείρημα περί «αποστρατικοποίησης» των νησιών. Γιατί; Διότι όλως περιέργως, όσο δεν ακούγεται το επιχείρημα από τον Ερντογάν, άλλο τόσο διατυπώνεται από τον Πούτιν για την Ουκρανία. Κι ο Ερντογάν μπορεί να είναι πολλά-αλλά ανόητο, δεν τον λες. Ξέρει ότι δεν μπορεί να αρθρώνει (αυτήν την ώρα) την ίδια ρητορική. Και είναι προς το συμφέρον του (συγκυριακά;) να εμφανίζεται ότι στρέφει το λαιμό του περισσότερο προς τη Δύση.

Ανοιχτοί δίαυλοι

Σε κάθε περίπτωση ο άξονας της Κυβερνητικής γραμμής είναι απολύτως σαφής: «Ο Πρωθυπουργός έχει δηλώσει πολλές φορές ότι είναι πάντοτε ανοιχτός σε  συνάντηση με τον Τούρκο Πρόεδρο. Πολύ περισσότερο κάτω από τις νέες συνθήκες που δημιουργεί η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Σε αυτή τη δύσκολη συγκυρία για τον κόσμο, οι δύο χώρες, παρά τις διαφορές μας, αντιμετωπίζουμε κοινές προκλήσεις σε μια σειρά από ζητήματα, που πρέπει να αντιμετωπιστούν στη λογική του να λύσουμε προβλήματα και όχι να προσθέσουμε και άλλα».

Μπορεί αυτή η συνάντηση να γίνεται στο περιθώριο, ή για την ακρίβεια με την ευκαιρία της παρουσίας του Έλληνα Πρωθυπουργού στην Κωνσταντινούπολη για την Κυριακή της Ορθοδοξίας και να μην αποτελεί το φυσικό και επόμενο βήμα μιας ομαλής και επιτυχημένης διπλωματικής διαδικασίας. Όμως, δεν παύει να είναι μια συνάντηση, που γίνεται μετά από ενάμιση χρόνο «σιγής ασυρμάτου» σε ανώτατο επίπεδο (ηγεσιών), αλλά και αμείωτης ανταλλαγής απόψεων σε επίπεδο διερευνητικών συνομιλιών. Βεβαίως και αμείωτης τουρκικής έντασης στο Αιγαίο…

Οι δυο σαφείς θέσεις

Δεν υπάρχει ούτε ένας που να έχει την αυταπάτη ότι μια τέτοια συνάντηση θα οδηγήσει σε εξελίξεις ή έστω ανοίξει το δρόμο για επίλυση των ζητημάτων ανάμεσα στις δυο χώρες. Άλλωστε, από την κυβέρνηση σημειώνουν δυο πράγματα:

1. Οι τελευταίες δηλώσεις Τούρκων αξιωματούχων αφορούν χιλιοειπωμένα πράγματα από την πλευρά της Άγκυρας, που έχουν απαντηθεί από την ελληνική πλευρά και προφανώς δεν μπορούν να αποτελέσουν βάση συζήτησης.
2. Η εκκρεμότητα που υπάρχει ανάμεσα στις δύο χώρες αφορά στην οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών. Και τίποτε άλλο

Ο Πρωθυπουργός συνομιλώντας με υπουργούς του ήταν ξεκάθαρος: «Πάγια θέση μου είναι ότι τα “παράθυρα” του διαλόγου μένουν πάντα ανοιχτά όπως κλειστές μένουν και οι “πόρτες” μας απέναντι σε οποιαδήποτε απειλή. Ταξιδεύω στην Τουρκία με διάθεση παραγωγική, πολύ περισσότερο όταν τις δυο χώρες μας απασχολούν ήδη ευρύτερα περιφερειακά θέματα».

Κρίσιμη συγκυρία

Στην Κυβέρνηση, πιστεύουν ότι υπάρχει και η «θετική ατζέντα» των συνομιλιών, ιδίως δε αυτήν τη συγκυρία: ενεργειακή ασφάλεια, τουρισμός, αλλά και «συνεργασία» ως εταίροι στο ΝΑΤΟ. Κι αν όχι συνεργασία, έστω αλληλοκατανόηση.

Για να είμαστε απολύτως ειλικρινείς: η Ελλάδα έχει δώσει μαθήματα ηρεμίας και συνέπειας. Προσφάτως έκανε και επίδειξη διπλωματικής ισχύος με τη σύναψη συμφωνιών και συγκρότηση συμμαχιών. Η Τουρκία τώρα δίνει εξετάσεις ηρεμίας και συνετής διαχείρισης.  Η Ελλάδα δεν έχει τίποτε να χάσει συζητώντας, η Τουρκία έχει πολλά να χάσει αν εξακολουθήσει να ασκείται στο πεδίο των γεωπολιτικών κρίσεων, των εντάσεων και των αδιέξοδων αναθεωρητικών εξάρσεων.

Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι ο σταθερός προσανατολισμός σχεδόν όλων των Ελληνικών Κυβερνήσεων είναι η ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας. Όμως υπό όρους, υπό προϋποθέσεις και με αδιαπραγμάτευτο σεβασμό στο Διεθνές Δίκαιο…