Η Ελλάδα «παίζει» το χαρτί της Ευρώπης

«Όταν ο άνθρωπος κάνει σχέδια, ο Θεός γελάει», λένε. Φανταστείτε, δε, τι μπορεί να ισχύει για τα σενάρια των δημοσιολογούντων και των πολιτικών αναλυτών, ιδίως γι΄ αυτά που προέβλεπαν εκλογές το Μάιο, αλλαγή εκλογικού νόμου και πολλές άλλες «ιντριγκαδόρικες» κινήσεις στην πολιτική σκηνή.

Και τι σχέδια μπορεί να κάνει κάποιος όταν βγαίνει –ή πάει να βγει- από μια πολυετή οικονομική κρίση, από πανδημία, από ενεργειακή κρίση. Κι εκεί που αχνοφαίνεται η πιθανότητα να γίνει ένας νέος σχεδιασμός…προκύπτει πόλεμος. Σ’ αυτά τα δεδομένα, προσθέστε άλλα δυο αρνητικά, με αποκλειστικά ελληνικά χαρακτηριστικά: ότι είμαστε η χώρα με το μεγαλύτερο χρέος στην ΕΕ και η μοναδική ευρωπαϊκή εκτός επενδυτικής βαθμίδας.

Δύσκολη εξίσωση

H «άσκηση» που καλείται να λύσει η ελληνική κυβέρνηση, με βάση τα παραπάνω δεδομένα, δεν είναι εύκολη. Ο βαθμός δυσκολίας, μάλιστα, πολλαπλασιάζεται αν συνυπολογίσει κάποιος ότι ήδη έχουν διατεθεί πολλά δις τόσο για την ενίσχυση της πανδημίας (43 δις και μειώσεις φόρων, εισφορών) όσο και για την ενεργειακή κρίση (άνω των 2 δις), αλλά παρόλ’ αυτά υπάρχει ανάγκη για περαιτέρω στήριξη (λόγω της παρατεινόμενης κρίσης), ενώ και η ακρίβεια είναι τέτοια που ροκανίζει την αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος που έχει επιτευχθεί.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία ανατρέπει πλέον όλα τα δεδομένα. Δεν είναι μόνο ότι διαλύει τις βεβαιότητες που υπήρχαν στις ισορροπίες ισχύος. Τι χειρότερο είναι ότι θα οδηγήσει σε περαιτέρω επιδείνωση της ευρωπαϊκής οικονομίας και σε επιβράδυνση τις οικονομίες πολλών χωρών-μελών της ΕΕ. Ως εκ τούτου φαντάζει ως απλός «τζόγος» το να προβλέψει κάποιος ποιες πολιτικές εξελίξεις, προς ποια κατεύθυνση και σε ποιο χρονικό σημείο, θα συμβούν.

Εξετάσεις

Η Κυβέρνηση, υπό το φως των νέων και πολύ δυσάρεστων εξελίξεων έχει να δώσει εξετάσεις: σοβαρότητας, συνέπειας, σταθερότητας και ψυχραιμίας. Σοβαρότητα για τις θέσεις, τη στάση και τις προτάσεις. Συνέπεια για τη στρατηγική και το σχέδιο. Σταθερότητα στο πλαίσιο των επιδιώξεων, Ψυχραιμία, στις δηλώσεις τις αποφάσεις τις κινήσεις.

Η απόφαση της Κυβέρνησης είναι να παραμείνει προσηλωμένη στην υπηρέτηση του Διεθνούς Δικαίου και να πιέσει για ενιαία αντιμετώπιση όλων των ανοιχτών ζητημάτων από την ΕΕ. Και τα ανοιχτά ζητήματα είναι αρκετά: ενεργειακό, οικονομία, σύμφωνο σταθερότητας, κοινή ενεργειακή πολιτική, πολιτικές ασφάλειας, εξωτερική πολιτική.

Οι κινήσεις γίνονται, επίσης, σε πολλά επίπεδα: πολιτικό, διπλωματικό, οικονομικό. Είναι κρίσιμη η απόφαση του Έλληνα Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη να επιμείνει στην ευρωπαϊκή οδό και να πιέσει πολιτικά για κοινή γραμμή. Οι λόγοι είναι πολλοί και προφανείς: η Ελλάδα, δεν είναι Γαλλία, Ιταλία ή Γερμανία για να μπορέσει να ασκήσει αυτόνομη ισχυρή πολιτική-χρειάζεται να έχει τη στήριξη και ενίσχυση της Ενωμένης Ευρώπης-απαιτείται μεγαλύτερη ασπίδα. Παράλληλα, όμως η δημιουργία κοινών κανόνων, ή μηχανισμών, φέρνει την Ελλάδα στη θέση των χωρών που αποτελούν μέρος της λύσης κι όχι του προβλήματος.

Διπλωματική σκακιέρα

Την ίδια ώρα κι εφόσον η Ελλάδα είναι συνεπής στις ευρωπαϊκές υποχρεώσεις και προσανατολισμό της, δεν μπορεί παρά να αναμένει –αν και όταν χρειαστεί- να σταθεί αντίστοιχα και πυγμή και καθαρό λόγο στο πλευρό της η Ευρωπαϊκή Ένωση. Κι αυτό μπορεί να φανεί ιδιαιτέρως χρήσιμο το επόμενο διάστημα, ιδίως στα Εθνικά, καθώς μπορεί το βλέμμα όλων να είναι στο Ουκρανικό, όμως το μυαλό πολλών κυβερνητικών στελεχών είναι στην Τουρκία. Υπάρχουν αναλυτές των διεθνών εξελίξεων που προτείνουν στην Κυβέρνηση να…αναγνώσει και να μεταφράσει στους Ευρωπαίους εταίρους το «εγχειρίδιο Πούτιν»!

Σύμφωνα με διεθνολόγους, ο Πούτιν ακολούθησε επί σειρά ετών μια συγκεκριμένη στρατηγική και ρητορική, την οποία δείχνει να εφαρμόζει και ο Ταγίπ Ερντογάν: απειλές, ένταση, προειδοποιήσεις, προκλήσεις, τελεσίγραφα, απαξίωση Διεθνών Συνθηκών. «Αν κάποιος εξηγήσει στους Ευρωπαίους ότι , όσα έκανε βήμα-βήμα ο Πούτιν, τα κάνει ο Ερντογάν, τότε θα δουν ότι πρόκειται για μια υπόθεση που πρέπει να ασχοληθούν σοβαρά», λένε.

Οικονομικές αποφάσεις

Όμως, υπάρχει και το πεδίο της οικονομίας και της ενεργείας, στο οποίο η ελληνική κυβέρνηση ζητά ενιαία στρατηγική. Από την περασμένη εβδομάδα η πρόταση Κυριάκου Μητσοτάκη για κοινή αντιμετώπιση στον τομέα της ενέργειας, συμπεριελήφθη στο κείμενο συμπερασμάτων της έκτακτης Συνόδου. Ακόμη και η σημερινή Σύνοδος των Υπουργών Ενέργειας της ΕΕ ήταν πρόταση του Έλληνα Πρωθυπουργού. Η εκτίμηση που υπάρχει στην ελληνική κυβέρνηση είναι ότι η όσο το δυνατό ταχύτερη και πιο ενιαία στρατηγική της ΕΕ,

αφενός θα περιορίσει τις ευρωπαϊκές απώλειες, αφετέρου θα μπορέσει να αμβλύνει τις συνέπειες για τη χώρα μας.

Η «στάση αναμονής», μέχρι να φανεί προς τα πού θα κινηθεί η ΕΕ, δεν μπορεί να είναι διαρκείας. Σίγουρα, αυτό δεν θα βοηθήσει τους σχεδιασμούς της ελληνικής κυβέρνησης. Άλλωστε στο εγγύς μέλλον πρέπει να κατατεθούν τα προσχέδια για το 2023 κι ακόμη δεν έχει ξεκαθαρίσει τι θα γίνει με τους δημοσιονομικούς κανόνες, τη χαλάρωση, τα πρωτογενή πλεονάσματα. Παράλληλα, η Κυβέρνηση έχει στο πρόγραμμα, αφενός την ανακοίνωση της δεύτερης και σημαντικής αύξησης του κατώτατου μισθού, αφετέρου να σχεδιάσει τη μονιμοποίηση των μέτρων ελάφρυνσης που έχουν ανακοινωθεί για το 2022.

Το σίγουρο είναι ότι οι αποφάσεις της ΕΕ θα οδηγήσουν σε αναθεώρηση πολλών σχεδίων στην εσωτερική οικονομική και πολιτική σκηνή. Κι αυτή η αναθεώρηση μπορεί να οδηγήσει…οπουδήποτε. Αλλά! Προηγούνται οι ευρωπαϊκές αποφάσεις…