Σχέδιο θερινής θωράκισης της οικονομίας

Λένε ότι «η καλύτερη άμυνα είναι η επίθεση». Στην Κυβέρνηση και το οικονομικό επιτελείο όμως…μάλλον ψηφίζουν μια άλλη παροιμία: «των φρονίμων τα παιδιά…».

Ήδη, όπως επισημαίνουν κυβερνητικά στελέχη, τα μέτρα που ελήφθησαν, τόσο κατά τη διάρκεια της πανδημίας, όσο και της ενεργειακής κρίσης ήταν σε μεγάλο βαθμό εκτός προϋπολογισμού και η εφαρμογή τους καθίσταται εφικτή, ακριβώς, λόγω των βελτιωμένων οικονομικών μεγεθών. Όμως, ο αστάθμητος παράγοντας είναι παραμονεύει. Κι ενώ σ’ όλες οι χώρες –μετά τη χθεσινή εξέλιξη με το διάγγελμα Πούτιν- συνεδριάζουν τα Ανωτατα Συμβούλια Αμυνας και εξωτερικών, στην Ελλάδα συνεδριάζει μεν το αντίστοιχο όργανο, αλλά με τη συμμετοχή και του υπουργού Ενέργειας. Διότι όλα κρέμονται σε μια κλωστή. Κι εκεί που μια ημέρα κάποιος διαπιστώνει «ευκαιρία για δημοσιονομικό χώρο», βλέπει την επομένη τα δεδομένα να ανταρέπονται…

«Δημοσιονομικός χώρος δημιουργήθηκε! Ναι! Αλλά δεν είναι απεριόριστος και έχει εξαντληθεί» λένε παράγοντες του υπουργείου Οικονομικών, αναφερόμενοι στο 2021. Θυμίζουν ότι το απόθεμα που είχε δημιουργηθεί σχεδόν εξαντλήθηκε στη μείωση του ΕΝΦΙΑ -μεγαλύτερη από τις προεκλογικές εξαγγελίες της ΝΔ- καθώς και στα πακέτα βοήθειας σε αγρότες και κτηνοτρόφους (μείωση του Φ.Π.Α. λιπασμάτων και ζωοτροφών από το 13% στο 6%, επιστροφή του Ε.Φ.Κ. πετρελαίου κίνησης σε νέους αγρότες, επιδότηση 7% επί του κύκλου εργασιών, στους κτηνοτρόφους από τον Ιανουάριο έως τον Μάρτιο του 2022 κ.α).

Οι δυο «σταθμοί»

Η εξάντληση του -μέχρι στιγμής- δημοσιονομικού χώρου που δημιουργήθηκε είναι ο ένας από τους λόγους που το οικονομικό επιτελείο της Κυβέρνησης είναι επιφυλακτικό ως προς οποιαδήποτε άλλη νέα και εκτός προγράμματος παρέμβαση αυτό το διάστημα. Και τούτο διότι αναμένουν τα δυο κρίσιμα ορόσημα, τόσο για την πορεία εκτέλεσης του προϋπολογισμού, όσο και για τους πιο μακροπρόθεσμους σχεδιασμούς τους:

– Πρώτο ορόσημο: τέλη Φεβρουαρίου, όταν θα υπάρχουν τα τελικά στοιχεία του 2021.

– Δεύτερο ορόσημο: ο Απρίλιος του 2022 όταν θα πρέπει η Κυβέρνηση να καταθέσει στις Βρυξέλλες, αφενός στοιχεία για την εκτέλεση του προϋπολογισμού, αφετέρου εκτιμήσεις για τον επόμενο.

Τα δυο αυτά χρονικά σημεία θεωρούνται, για προφανείς λόγους, κομβικής σημασίας για το σχεδιασμό της Κυβέρνησης και θα αποτελέσουν τις δυο σταθερές πάνω στις οποίες θα αναπτυχθεί το κυβερνητικό οικονομικό αφήγημα στην πορεία προς τις κάλπες, αλλά και θα δείξουν το δρόμο για πιθανές νέες παρεμβάσεις. Βεβαίως, εκείνο που δεν αλλάζει είναι η εκπεφρασμένη διάθεση και επιδίωξη του Πρωθυπουργού, ανάλογα με τα όποια περιθώρια υπάρξουν, να ενισχυθούν αναλογικά οι περισσότερο ευάλωτες κοινωνικές ομάδες.

Ανησυχίες και αβεβαιότητες

Πέρα όμως από τα δεδομένα, υπάρχουν και κάποιες παραδοχές βάσει των οποίων το υπουργείο Οικονομικών κάνει τις ασκήσεις εργασίας για το επόμενο διάστημα. Έτσι, ναι μεν παραδέχονται ότι το 6% του πληθωρισμού είναι μεγάλο -συγκρινόμενο δε με το αντίστοιχο -2% το περσινό- και υπολογίζουν ότι θα συνεχιστεί το φαινόμενο. Πλην όμως εκτιμούν ότι δεν θα έχει την ίδια ένταση. Σε κάθε περίπτωση όμως πρέπει από τώρα να είναι έτοιμοι για πιθανές παρεμβάσεις στο μέλλον…

Την ίδια ώρα, πλην του πληθωρισμού, υπάρχει άλλος ένας παράγοντας αβεβαιότητας: η ενεργειακή κρίση. Μέχρι στιγμής το Ταμείο Ενεργειακής μετάβασης -του υπουργείου ενέργειας- έχει διαθέσει πάνω από 750 εκατομμύρια ευρώ. Το οικονομικό επιτελείο δεν μπορεί να μην επεξεργαστεί το σενάριο να χρειαστούν και πρόσθετα μέτρα. Άρα οφείλει το Υπουργείο Οικονομικών να αναζητήσει διαθέσιμος πόρους για το δεύτερο εξάμηνο του 2022. Πόρους, οι οποίοι δεν είναι προϋπολογισμένοι… Και που σίγουρα, με βάση τα επιτόκια δανεισμού, δεν μπορεί να αναζητηθούν με ευκολία στα δάνεια…

Τα πιο πάνω δεδομένα και αβεβαιότητες θα πρέπει να τα δούμε και υπό το πρίσμα της ευρύτερης στρατηγικής του Υπουργείου Οικονομικών. Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες ο υπουργός Χρήστος Σταικούρας έχει θέσει διπλό στόχο: φέτος έλλειμμα 1,4 και του χρόνου πρωτογενές πλεόνασμα.

Οι δυο κρίσιμοι παράγοντες

Ο στόχος δεν είναι καθόλου εύκολος. Όχι μόνο λόγω των πιέσεων, που ασκούνται αυτό το διάστημα για περαιτέρω μέτρα ενίσχυσης, παροχή επιδομάτων κλπ. Βασικός αποσταθεροποιητικός παράγοντας είναι οι εξελίξεις με την Ουκρανία, καθώς οποιαδήποτε

δυσμενής εξέλιξη σ αυτό το πεδίο θα έβαζε «φωτιά» στα Ελληνικά δημοσιονομικά και πιθανότατα θα οδηγούσε σε πλήρη αναπροσαρμογή σχεδίων, στόχων και προϋπολογισμού! Άλλωστε, πέρα από τις κοινές για όλη την Ευρώπη απειλές, η Ελλάδα αντιμετωπίζει δυο επιπλέον σοβαρούς κινδύνους: το υψηλότερο έλλειμμα, αλλά και τα υψηλότατα επιτόκια δανεισμού…

Κι αν οι εξελίξεις στην Ουκρανία μπορεί να φέρουν σύννεφα, υπάρχει και ο Τουρισμός που μπορεί να ανατρέψει την εικόνα. Τα πρώτα στοιχεία δείχνουν ότι ο τουρισμός θα κινηθεί στα επίπεδα του 80% του 2019. Υπάρχουν οι αισιόδοξοι που προβλέπουν ότι αυτό το ποσοστό μπορεί να φθάσει και να ξεπεράσει το…100%. Πρακτικά τι σημαίνει αυτό; Ακόμη και 2 δις επιπλέον!

Οι επιδιώξεις

Είναι προφανές ότι, αν το Ουκρανικό μείνει ως έχει ή αποκλιμακωθεί και ο τουρισμός πάει όπως προβλέπεται -αν όχι δε καλύτερα- τότε μπορεί να δημιουργηθεί ένας νέος ευρύτατος δημοσιονομικός χώρος που θα επιτρέψει στην Κυβέρνηση να αναπτύξει διαφορετική στρατηγική.

Δεν πρέπει κάποιος να σπεύσει να μεταφράσει αυτό το δημοσιονομικό χώρο σε «νέες παροχές»! Αφενός διότι θα προκύψει στο ιδανικό σενάριο και υπό προϋποθέσεις. Αφετέρου διότι επιδίωξη του οικονομικού επιτελείου είναι να «θωρακίσει» το κυβερνητικό αφήγημα: «μόνιμα μέτρα». Τι σημαίνει αυτό; Οι μέχρι τώρα παρεμβάσεις που έχει κάνει η Κυβέρνηση έχουν δώσει ανάσα στην οικονομία και κυρίως έχουν αυξήσει -όπως λέει η κυβέρνηση- το διαθέσιμο εισόδημα των πολιτών. Κι αυτό επετεύχθη με μείωση φόρων και εισφορών. Αυτά λοιπόν, θέλει το οικονομικό επιτελείο να «θωρακιστούν» και να περάσουν ως μόνιμες πλέον ρυθμίσεις.

Ο στόχος είναι να βρεθεί δημοσιονομικός χώρος και τρόπος έτσι ώστε:

– Να μονιμοποιηθεί η κατάργηση της εισφοράς αλληλεγγύης και να συμπεριληφθούν σ αυτήν τόσο οι δημόσιοι υπάλληλοι όσο και οι συνταξιούχοι που σήμερα εξαιρούνται από το ‘πάγωμα».

– Να διατηρηθούν οι μειωμένοι συντελεστές στις ασφαλιστικές εισφορές που ισχύουν από πέρσι

– Να διατηρηθεί ο μειωμένος ΦΠΑ σε κάποια προϊόντα (από 24% σε 13%) που έχει παραταθεί έως τον ερχόμενο Ιούνιο.

Για να συμβούν όλα τα παραπάνω, η Κυβέρνηση και το οικονομικό επιτελείο πρέπει να βρουν την ισορροπία ανάμεσα στα όρια του προϋπολογισμού και τις πιεστικές ανάγκες του κόσμου, ενώ την ίδια ώρα οφείλουν να δημιουργήσουν συνθήκες για δημιουργία ευρύ δημοσιονομικού χώρου. Πρόκειται για… «άσκηση» που απαιτεί υπομονή, λελογισμένα ρίσκα, αλλά και θετικές ειδήσεις από πολλούς τομείς…