Το Jenga των οικονομικών αποφάσεων

To 1983, η Leslie Scott παρουσίαζε σε μια έκθεση παιχνιδιών το «Jenga»: παιχνίδι, με το οποίο, χρησιμοποιώντας ξύλινα μικρά τουβλάκια , προσπαθείς να φτιάξεις ένα οικοδόμημα. Αφαιρείς τουβλάκια από τη βάση ή από τη μέση και τα προσθέτεις πιο πάνω επιχειρώντας να φτιάξεις ένα σταθερό ψηλό κτήριο. Παιχνίδι που απαιτεί: προσοχή, υπομονή, παρατηρητικότητα, μυαλό, σχέδιο με στόχο την ισορροπία. Αλλιώς το «οικοδόμημα» καταρρέει.

Ε! Πολιτικό-οικονομικό Jenga θα θυμίζουν οι προσπάθειες της Κυβέρνησης το επόμενο διάστημα: από τη μια για να επιβεβαιώσει τον τίτλο του παιχνιδιού Jenga (που στα Σουαχίλι σημαίνει: «να χτίσεις») και να οικοδομήσει μια στέρεη οικονομική πολιτική. Από την άλλη να φροντίσει κάθε κίνησή της να είναι τόσο μελετημένη που να αντέξει όχι μόνο την επόμενη, αλλά και όλες τις προηγούμενες, προκειμένου να μην καταρρεύσει το οικοδόμημα της οικονομίας.

Τα σενάρια

Με μεγάλη προσοχή τόσο το Μέγαρο Μαξίμου, όσο και η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Οικονομικών εξετάζουν εδώ και πολλές εβδομάδες όλα τα πιθανά και δυνατά σενάρια παρεμβάσεων που θα μπορούσαν να γίνουν. Όμως σχεδόν κάθε εβδομάδα τα δεδομένα αλλάζουν και στις εξισώσεις που έχουν να λύσουν προστίθενται νέοι…παρανομαστές. Την προ-προηγούμενη εβδομάδα υπήρξαν πληροφορίες για πιθανή χαλάρωση του κανόνα χρέους για το 2023, γεγονός το οποίο θα επέτρεπε πιο χαλαρή δημοσιονομική πολιτική για το 2022-23, καθώς τα πλεονάσματα θα ήταν υποχρεωτικά από το 2024.

Κι αν αυτό ήταν το «θετικό» νέο και ξεκίνησαν οι ασκήσεις, αμέσως προέκυψε η αρνητική εξέλιξη: η κρίση στην Ουκρανία, η οποία όχι μόνο «ισορρόπησε» την αισιοδοξία, αλλά έφερε και σύννεφα, τουλάχιστον στους πιο απαισιόδοξους ή πιο επιφυλακτικούς του οικονομικού επιτελείου. Γι’ αυτό και τα σχόλια, οι πληροφορίες, ακόμη και οι δηλώσεις κυβερνητικών στελεχών που μιλάνε για «επιδόματα που μελλοντικά θα δοθούν», προκαλούν πλέον εκνευρισμό και δυσαρέσκεια στο Μαξίμου. Στο δε Υπουργείο Οικονομικών τα αντιμετωπίζουν ως…θέμα εκτός ύλης! Διότι οι προτεραιότητες του σχεδιασμού είναι άλλες…

Εκτός προγράμματος

Στο Μέγαρο Μαξίμου, η «πλειοδοσία», η «παροχολογία» και η…«επιδοματολογία» προκαλεί εκνευρισμό για πολλούς λόγους: είναι εκτός λογικής, εκτός κλίματος, εκτός στρατηγικής και διότι αποπροσανατολίζει τη δημόσια συζήτηση και την οδηγεί σε επικίνδυνα μονοπάτια δημαγωγίας. Το βασικό πρόβλημα είναι ότι τέτοιες συζητήσεις ακυρώνουν το -όπως εκτιμά το Μέγαρο Μαξίμου- σημαντικό έργο και τις σοβαρές παρεμβάσεις που έχουν γίνει τόσο σε επίπεδο ενισχύσεων, όσο και σε επίπεδο μόνιμων μέτρων.

Πηγές του Υπουργείου Οικονομικών ξεκαθαρίζουν στο pagenews.gr, σε ό,τι αφορά στο νέο κύμα πληροφοριών περί… «επιδόματος Πάσχα», το εξής: «ποτέ και σε καμία στιγμή δεν ελέχθη από κανέναν ότι θα δοθεί κάποιο επίδομα. Εκείνο το οποίο έχουμε πει είναι ότι η Κυβέρνηση στάθηκε, στέκεται και θα σταθεί δίπλα στους πολίτες όσο διαρκεί η κρίση. Κι είπαμε πως, αν υπάρχουν περιθώρια κι αναλόγως της εκτέλεσης του προϋπολογισμού και την εξέλιξη του πληθωρισμού, θα μπορούσαν να εξεταστούν τι περιθώρια υπάρχουν. Το βασικό είναι: να υπάρχει δημοσιονομικός χώρος».

Οι τρείς θετικοί δείκτες

Στην Κυβέρνηση, πριν πάνε στην εξειδίκευση οποιουδήποτε νέου σεναρίου, επισημαίνουν τρείς παράγοντες που, θεωρούν ότι δείχνουν πως η οικονομία επανεκκινεί κι άρα όσα μέτρα ελήφθησαν και ήταν προς τη σωστή κατεύθυνση και έχουν αρχίσει να αποδίδουν. Σημειώνουν λοιπόν πώς:

– Το 2021 κατεγράφη έναρξη νέων επιχειρήσεων, ενώ ο τζίρος αυξήθηκε 15 δις σε σχέση με το 2019-που τότε δεν υπήρχαν μέτρα στήριξης! «Να ένας λόγος που αυξήθηκαν παραπάνω από 40 δις οι καταθέσεις» εκτιμούν στην Κυβέρνηση

– Το διαθέσιμο εισόδημα, λόγω μείωσης φόρων και εισφορών αυξήθηκε. «Βεβαίως κατανοούμε ότι σημαντικό μέρος αυτού του εισοδήματος ροκανίζεται από τον πληθωρισμό» σπεύδουν να σημειώσουν κυβερνητικά στελέχη.

– Μειώθηκε η ανεργία. Από 17,2% τον Ιούλιο του 2019 έχει φθάσει στο 12,8% το Δεκέμβριο του 2021 που είναι το χαμηλότερο σημείο από τον Ιούλιο του 2010. Την ίδια ώρα οι απασχολούμενοι τον Ιούνιο του 2021 ήταν πάνω από 4 εκατ. Για πρώτη φορά μετά τον Αύγουστο του 2011.

Τα κυβερνητικά στελέχη θεωρούν ότι στη δημόσια συζήτηση πρέπει να επισημαίνονται τα πιο πάνω, καθώς είναι η βάση για κάθε απόφαση που λαμβάνεται σε οικονομικό επίπεδο. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, ναι μεν αναγνωρίζουν την πίεση που υφίστανται τα νοικοκυριά, πλην όμως σημειώνουν ότι καταγράφονται κινήσεις που -κατά την άποψή τους- αποκλιμακώνουν τις πιέσεις, οι οποίες αποδίδονται στη διπλή διεθνή κρίση: πανδημίας και ενεργειακή.

Και πάντως, ως σημαντική παρέμβαση, λένε και ξαναλένε στην Κυβέρνηση, ότι θα είναι η δεύτερη αύξηση του κατώτατου μισθού, η οποία έχει προσδιοριστεί για την 1η Μαΐου και έχει προαναγγελθεί ως «γενναία».

Τα δυο σταυροδρόμια

Κάθε άλλη νέα παρέμβαση -κι όχι ανανέωση των ήδη υφιστάμενων που αν και εκτός προϋπολογισμού, θεωρούνται δεδομένες όσο διαρκεί η κρίση- στην παρούσα φάση θεωρείται, επιεικώς ως πρόωρη. Κι αυτό διότι πέραν των όποιων περιθωρίων του προϋπολογισμού, που δεν είναι απεριόριστα, υπάρχουν δυο κρίσιμα χρονικά ορόσημα που θα καθορίσουν τις εισηγήσεις του οικονομικού επιτελείου και οι οποίες με τη σειρά τους θα οδηγήσουν σε βραχυπρόθεσμες κυβερνητικές αποφάσεις, αλλά και σε μακροπρόθεσμους σχεδιασμούς. Έτσι, αναμένεται το τέλος Φεβρουαρίου, που θα δείξει πως κινείται δημοσιονομικά η χώρα και πως κινήθηκαν τα μεγέθη το 2021, αφού ήδη θα έχει κλείσει ο δεύτερος μήνας του 2022.

Δεύτερο και κρισιμότερο ορόσημο είναι ο Απρίλιος του 2022 όταν και όλα οι κυβερνήσεις θα πρέπει να υποβάλουν στις Βρυξέλλες τις εκτιμήσεις τους και τα σχέδιά τους για τον προϋπολογισμό του επόμενου έτους. Κι εκεί μην ξεχνάμε ότι η Κυβέρνηση θα ήθελε να θέσει στόχο ελλείμματος 1,4 για να μπορέσει του χρόνου να καταγράψει πρωτογενές πλεόνασμα.

Και μιας και αρχίσαμε με το…αποκαλούμενο επίδομα Πάσχα, να σημειώσουμε ότι ο Πάσχα πέφτει 24 Απριλίου. Άρα μετά τα δυο κρίσιμα ορόσημα και πριν από τη σημαδιακή 1η Μαΐου της αύξησης του κατώτατου μισθού. Η αλληλουχία των γεγονότων πάντα κάτι δείχνει, είτε προς τη μια, είτε προς την άλλη πλευρά…