Περί συμμαχιών – Η συμφωνία ΗΑΕ – Τουρκίας

Η πρόσφατη επίσκεψη το πρίγκιπα διαδόχου του Άμπου Ντάμπι και de facto κυβερνήτη των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, Μοχάμεντ, Μπιν Ζαγιέντ Αλ Ναχιάν, στην Τουρκία και η επενδυτική συμφωνία ύψους $10 δισεκατομμυρίων, πυροδότησε μια αναμενόμενη συζήτηση.

«Μας πούλησαν τα Εμιράτα;», «τι γίνεται με την αμυντική Συμφωνία που υπογράψαμε;», «τα βρήκαν με την Τουρκία;» και διάφορα άλλα, ως ένα βαθμό εύλογα.

Αφενός ακούγεται παράδοξο ο μέχρι χθες Νο1 εχθρός της Τουρκίας τον οποίο η γείτων βρίσκει παντού σε όλα τα διπλωματικά και στρατιωτικά μέτωπα απέναντί της (εκτιμάται ότι οι Εμιρατινοί συμμετείχαν σε κομβικό ρόλο στον βομβαρδισμό της τουρκικής βάσης Αλ Ουατίγια στη Λιβύη), να ρίχνει τώρα σωσίβιο ρευστότητας και ανάπτυξης στην κλυδωνιζόμενη τουρκική οικονομία.

Αφετέρου προκαλεί προβληματισμό ένας σύμμαχος της Ελλάδας η αμυντική Συμφωνία με τον οποίο έχει ως κύριο αποδέκτη την Τουρκία -και ας μην αναφέρεται ανοιχτά- να ρίχνει γέφυρες επαναπροσέγγισης μαζί της.

Οι διεθνείς σχέσεις είναι πολύπλοκες, σπανίως λαμβάνουν οπαδική μορφή άσπρου-μαύρου  και κατά κανόνα κινούνται στις αποχρώσεις του γκρίζου αναλόγως της εκάστοτε διαπλοκής συμφερόντων.

Η Αμυντική Συμφωνία  που υπογράψαμε με τα ΗΑΕ είναι και παραμένει σημαντική για μία σειρά από διπλωματικούς, γεωπολιτικούς, στρατιωτικούς, επιχειρησιακούς, εξοπλιστικούς και οικονομικούς λόγους. Και δεν αναιρείται από την επενδυτική Συμφωνία με την Τουρκία. Τα οφέλη από τη δική μας Συμφωνία παραμένουν και μάλιστα υπάρχουν πτυχές που δεν είναι και δεν πρέπει να είναι ορατές.

Υπενθυμίζεται ότι ενώ γίνεται συζήτηση για την οικονομική  Συμφωνία των ΗΑΕ με την Τουρκία, δυνάμεις των Εμιρατινών συμμετείχαν μαζί με ελληνικές-κυπριακές και αιγυπτιακές στη άσκηση «Μέδουσα 11» η οποία διεξήχθη από την Τετάρτη 17 έως την Δευτέρα 22 Νοεμβρίου 2021 με επίκεντρο την Κρήτη, όπου και μεταστάθμευσαν αεροσκάφη, πλοία και μονάδες ειδικών δυνάμεων των συμμετεχόντων κρατών.

Παράλληλα και σε συνέχεια της άσκησης «Μέδουσα 11» διεξήχθησαν άλλες δύ: Η «AUTUMN FLIGHT BIRD» από Δευτέρα 15 έως Πέμπτη 25 Νοεμβρίου, μεταξύ Ελλάδας και ΗΑΕ στο ΣΥΝΟΛΟ του FIR Αθηνών (αυτό που αμφισβητεί η Τουρκία…) , με την συμμετοχή μαχητικών F-16 και από τις δύο χώρες και η «MINA AEGEUS» από Σάββατο 13 έως Παρασκευή 26 του μηνός, μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου και αυτή στο FIR Αθηνών με την συμμετοχή ελληνικών F-16 και αιγυπτιακών F-16, Mirage-2000 και Rafale. Τα σενάρια των ασκήσεων είχαν πολύ συγκεκριμένο περιεχόμενο και έναν βασικό αποδέκτη στην Ανατολική Μεσόγειο. Την Τουρκία. Η Αμυντική Συμφωνία της Ελλάδας με τα ΗΑΕ όμως δεν λέει πουθενά ότι οι Εμιρατινοί δεν θα τα ξαναμιλήσουν ποτέ με τους Τούρκους ή ότι δεν θα έχουν ξανά οικονομικές σχέσεις ή ότι θα πρέπει να τους βομβαρδίζουν όπου τους βρουν.

Αφορά στο τι κάνουμε εμείς με τους Εμιρατινούς  και είναι πάρα πολλά αυτά που μπορούμε να κάνουμε. Σε μεγάλο βαθμό είναι στο χέρι μας είναι να δομήσουμε με τέτοιον τρόπο τη σχέση ώστε η αλληλεξάρτηση των κοινών συμφερόντων να τη θωρακίζει από κλυδωνισμούς και ταλαντεύσεις σε περίπτωση μελλοντικής αλλαγής συσχετισμών και σχέσεων των ΗΑΕ με αντιπάλους και ανταγωνιστές μας. Αυτό ισχύει και για τις Συμφωνίες, συμμαχίες και συνεργασίες που έχουμε με άλλα κράτη. Δεν εξαρτώνται τα πάντα από εμάς, αλλά εξαρτώνται πολλά. Όσο περισσότερο κάνουμε εμείς αυτό που πρέπει, τόσο μειώνονται τα περιθώρια να κάνουν οι άλλοι κάτι που δεν θέλουμε.

Και βέβαια έχουμε πάντα στο νου μας ότι κανείς δεν πρόκειται να πολεμήσει για κανέναν, αν ο καθένας δεν πολεμήσει για τον εαυτό του. Οι Συμφωνίες δεν είναι για να διεξάγει κάποιος άλλος τον δικό μας πόλεμο. Έχουν κυρίως αποτρεπτικό χαρακτήρα, να μην γίνει πόλεμος, και αν γίνει, εφόσον κάνουμε εμείς αυτό που πρέπει να κάνει και ο άλλος αυτό που προβλέπει η Συμφωνία.

Από πολύ νωρίς ο στρατηγικός αναλυτής, διεθνολόγος, ειδικός σε θέματα Άμυνας και Ασφάλειας και φίλος Κωνσταντίνος Λαμπρόπουλος είχε περιγράψει σε συνεντεύξεις μας τη «διαμερισματοποίηση» (compartmentization) της εξωτερικής πολιτικής. Οι σχέσεις μεταξύ κρατών μπορεί να μην είναι καθολικά φιλικές ή εχθρικές. Να υπάρχει συνεργασία σε τομείς που τα συμφέροντα συγκλίνουν και ανταγωνισμός σε άλλα πεδία που οι επιδιώξεις είναι αντικρουόμενες. Ένα καλό επίκαιρο παράδειγμα είναι οι σχέσεις Ρωσίας – Τουρκίας.

Οι Εμιρατινοί μπορεί να εκτιμούν ότι η τουρκική οικονομία, με την πτώση της λίρας, είναι ελκυστική για επενδύσεις και να αποφάσισαν να δραστηριοποιηθούν. Την ίδια ώρα όμως τα F-16 των ΗΑΕ πετούσαν μαζί με τα ελληνικά και τα αιγυπτιακά καλύπτοντας απολύτως τις δικές μας θέσεις για Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο και στέλνοντας σαφές μήνυμα στην Τουρκία.

Όλα αυτά ας τα έχουμε υπόψιν μας διότι είναι ο κανόνας. Ως πρώτο βήμα ας σταματήσουμε να ετεροπροσδιοριζόμαστε φοβικά και ας φροντίσουμε να αξιοποιήσουμε στο έπακρο το γεωπολιτικό παράθυρο ευκαιρίας όσο είναι ανοιχτό, «γεμίζοντας» τα κοστούμια της καινούργιας γεωπολιτικής γκαρνταρόμπας μας.