Αναπόφευκτο το lockdown, αναπόφευκτες και οι εξελίξεις που θα φέρει

Η έναρξη του νέου lockdown σηματοδότησε σχεδόν ακαριαία και τη συνειδητοποίηση δύο τουλάχιστον πραγμάτων:Ότι κατά πάσα πιθανότητα δεν θα έχει διάρκεια τριών εβδομάδων αλλά περισσότερο και ότι όσο και να διαρκέσει δεν θα είναι το τελευταίο. Τα lockdowns θα ακολουθούν το ένα το άλλο όπως τα sequel των blockbusters στο Χόλυγουντ, «Rocky» 1, 2,3, «Rambo» 1,2,3, ‘Παρασκευή και 13» 1, 2,…16 κλπ. «Corona lockdown» 1,2,3 μέχρι 4 και 5 είναι σιγουράκι και βλέπουμε.

Με βάση τα καθημερινά κρούσματα που ανακοινώνονται και τον ημερήσιο αριθμό θανάτων – ο οποίος ειρήσθω εν παρόδω είναι εξωφρενικός –δεν υπάρχει άλλη επιλογή. Όπως φαίνεται, δεν υπάρχει άλλη επιλογή και αλλού. Οι Βρετανοί κατέβασαν ρολά, οι Γάλλοι επίσης, οι Ολλανδοί και οι Βέλγοι μεταφέρουν τους ασθενείς στη Γερμανία γιατί πλέον δεν επαρκούν οι δικές τους κλίνες. Ακόμα και ο Ορμπάν στην Ουγγαρία ο οποίος είχε σοβαρές ενστάσεις για την υιοθέτηση σκληρών περιοριστικών μέτρων, ανακοίνωσε μερικό lockdown 30 ημερών.

Στην Ελλάδα αλλά και πανευρωπαϊκά η προοπτική οριστικής σύνθλιψης ενός σημαντικού μέρους της μικρομεσαίας και μεσαίας επιχειρηματικότητας μοιάζει αναπόφευκτη μετά την προαναγγελία για μέτρα – ακορντεόν τουλάχιστον μέχρι την άνοιξη, αν όχι μέχρι το καλοκαίρι, όπου το κλείσιμο θα το διαδέχεται μικρό διάστημα εν μέρει ανοίγματος της αγοράς και μετά η οικονομία και γενικά η χώρα θα ξανακλείνουν.

Έστω και αν κυκλοφορήσει εγκαίρως αποτελεσματικό εμβόλιο αυτό δεν θα σημάνει αυτόματα «κανονικότητα» καθώς θα πρέπει να διατεθεί σε επαρκείς ποσότητες και να εμβολιαστεί τουλάχιστον ο μισός πληθυσμός.

Ακόμα και όταν επανέλθει όμως θεωρητικά η «κανονικότητα» δεν θα είναι… κανονική κανονικότητα. Το υγειονομικό σκέλος, μέχρι να μειωθεί ο κίνδυνος σε αποδεκτά επίπεδα, δεν πρόκειται να αποκατασταθεί στην καλύτερη των περιπτώσεων πριν από το τέλος και του επόμενου χρόνου. Το πιθανότερο είναι ότι οι μάσκες θα μας συντροφεύουν και σε μέρος του 2022.

Αυτό που είναι εξαιρετικά αμφίβολο αν θα επανέλθει είναι η οικονομική «κανονικότητα». Κατά τη διάρκεια των Μνημονίων αυτή που κατεξοχήν επλήγη και υπέστη τις μεγαλύτερες απώλειες εισοδήματος, περιουσίας, βιοτικού επιπέδου ακόμα και υγείας ήταν η μεσαία τάξη. Ένα σημαντικό μέρος δεν μπόρεσε να ανακάμψει. Η υπερφορολόγηση, η μείωση θέσεων εργασίας , η πτώση των μισθών, η κατάρρευση των αξιών στα ακίνητα, άφησε ανεπούλωτα τραύματα.

Η πίεση επιτάθηκε και από τις τεχνολογικές εξελίξεις και την (αναμενόμενη) μετάλλαξη της οικονομίας καθώς σημαντικό τμήμα της συγκεκριμένης κοινωνικής ομάδας δεν μπόρεσε να παρακολουθήσει τις αλλαγές. Ένα άλλο τμήμα της ελληνικής κοινωνίας, σε συντριπτική πλειοψηφία νέοι με καλές σπουδές και υψηλή εξειδίκευση έφυγε στο εξωτερικό αφήνοντας στρατηγικών διαστάσεων οικονομικό, δημογραφικό και μορφωτικό κενό.

Παρόλα αυτά, βοηθούσης και της προσαρμοστικότητας των Ελλήνων οι επιζήσαντες από την λαίλαπα των Μνημονίων, όσοι μπόρεσαν να παραμείνουν με κάποιο τρόπο οικονομικά ενεργοί, συνέχισαν την προσπάθεια οικονομικής επιβίωσης.

Αυτό που έχει ενσκήψει τώρα όμως θα αφήσει ελάχιστα περιθώρια για νέο οικονομικό comeback σε όσους κατάφεραν να επανέλθουν την πρώτη φορά αλλά και επιχειρηματικής επιβίωσης σε όσους δεν επλήγησαν σε μεγάλο βαθμό τα προηγούμενα χρόνια. Καμία οικονομία μικρομεσαίων, όπως είναι ο κορμός της ελληνικής, δεν μπορεί να διατηρηθεί εν ζωή σε συνθήκες ανοιγο-κλεισίματος επί δύο χρόνια και με ορισμένους τομείς απολύτως κλειστούς χωρίς καν διαλείμματα λειτουργίας. Κανείς δεν μπορεί να προγραμματίσει επιχειρηματικά τίποτα έτσι, κανείς δεν μπορεί να αποπληρώσει υποχρεώσεις, κανείς δεν μπορεί να συντηρήσει μαγαζί όταν είναι κλειστός τον μισό χρόνο και όταν ανοίγει οι πελάτες δεν έχουν χρήματα γιατί ήταν και αυτοί ή οι επιχειρήσεις που εργάζονται κλειστοί.

Οι εξαιρέσεις, super market, φούρνοι και συναφή καταστήματα και το ηλεκτρονικό εμπόριο δεν μπορούν να σώσουν συνολικά την παρτίδα. Αυτό συμβαίνει πανευρωπαϊκά. Το δράμα αφορά συνολικά στην Ευρώπη, όμως στην Ελλάδα αυτό εκδηλώνεται με πολλαπλάσια ένταση διότι η χώρα έρχεται από μία άλλη, υπερδεκαετή, οικονομική καταστροφή.

Τόσο βίαιες και εκτεταμένες αλλαγές δεν μένουν δίχως αντίκρισμα στο κοινωνικό και πολιτικό πεδίο. Μεταφράζονται με τρόπο που ξαφνιάζει πολλούς ενώ δεν θα έπρεπε.

Στην Ελλάδα πήραμε μία γεύση με την καταβαράθρωση του ΠΑΣΟΚ, την ήττα της ΝΔ και την ανάδειξη του ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία, ένα δυστύχημα το οποίο η χώρα θα πληρώνει για πάρα πολύ καιρό. Η νωπή τραυματική αυτή εμπειρία λειτουργεί και θα λειτουργεί για ένα διάστημα ως αναστολέας ανάλογων επιλογών και θα πιστώνει με πολιτικό χρόνο τη σημερνή κυβέρνηση η οποία, ανεξαρτήτως επιμέρους αστοχιών, δεν μπορεί να κάνει κάτι άλλο. Αυτό όμως δεν έχει απεριόριστη διάρκεια. Κάποια στιγμή η απόγνωση ενδέχεται να εκδηλωθεί με τρόπο που σήμερα κανείς δεν μπορεί να φανταστεί. Ειδικά αν συνδυαστεί με ξαφνικές εξελίξεις στα εθνικά ή στο μεταναστευτικό το οποίο αποτελεί βόμβα στα σωθικά της Ελλάδας και πηγή σωρευτικής δυσαρέσκειας και οργής, παρά την μακράν καλύτερη σημερινή διαχείριση. Έχει φροντίσει και ο Αλέξης Τσίπρας να αφήσει μία νάρκη μπροστά που λέγεται «απλή αναλογική» . Το έχουμε πει πολλές φορές. Τα πράγματα, ιδιαίτερα στην πολιτική , δεν εξελίσσονται πάντα ευθύγραμμα.