Περί αποτροπής

Η «αποτροπή» ως έννοια συνήθως περιορίζεται σε συζητήσεις για την ισχύ των ενόπλων δυνάμεων ενός κράτους ως τη μόνη συνιστώσα που καθορίζει την αποτελεσματικότητα και την αξιοπιστία της. Οι ένοπλες δυνάμεις μίας χώρας είναι όντως ο κορμός της αποτροπής τις περισσότερες φορές, αλλά δεν είναι η μόνη παράμετρος. Υπάρχουν πολλές ακόμα οι οποίες κατά μόνας ή συνδυαστικά και αναλόγως της περίπτωσης των αντιπαρατιθεμένων μπορεί να διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο. Από τα πληθυσμιακά μεγέθη μέχρι τη μορφολογία του εδάφους του αμυνόμενου και από τις συμμαχίες μέχρι την οικονομία -καθώς και πάρα πολλές διαστάσεις ακόμα – υπάρχει μία πρακτικά ανεξάντλητη μεταβλητή «γεωμετρία» αποτρεπτικών συνδυασμών.

Υπάρχουν όμως ορισμένοι τομείς σε μία παλέτα αποτροπής που έχουν μεγαλύτερο ειδικό βάρος και λειτουργούν πολλαπλασιαστικά για τους υπολοίπους: Το φρόνημα και η αποφασιστικότητα είναι αναγκαίες συνθήκες για την αξιοποίηση κάθε άλλης αποτρεπτικής έκφανσης. Όσα όπλα και να έχεις η αποτρεπτική τους προβολή είναι ανάλογη με την αποφασιστικότητά σου να τα χρησιμοποιήσεις. Είναι ισχυρότερη η αποτρεπτική εικόνα ενός κράτους που έχει συγκεκριμένο οπλοστάσιο και είναι σαφές ότι πολιτική ηγεσία και κοινωνία είναι αποφασισμένες να το χρησιμοποιήσουν μέχρι τέλους αν απειληθεί η ασφάλειά του, από ένα άλλο κράτος που μπορεί να έχει πιο σύγχρονα και περισσότερα οπλικά συστήματα αλλά λαός και ηγεσία εκπέμπουν φοβικά και αμφίσημα μηνύματα.

Η πραγματική γόμωση των όπλων είναι η βούληση.

Μπορεί κάποιος να φανταστεί το Ισραήλ διστακτικό και αναποφάσιστο απέναντι στις απειλές που δέχεται; Όχι. Διότι απλά δεν θα υπήρχε. Το Ισραήλ έχει πληθυσμό ανάλογο με της Ελλάδας, πολύ μικρότερη έκταση και επί μακρόν αντιμετωπίζει πολυάριθμους κα ισχυρούς εχθρούς. Είναι τα όπλα του που τού εξασφαλίζουν αποτροπή και άρα την επιβίωσή του ή το ότι είναι αποφασισμένο να επιβιώσει άρα έχει αναπτύξει την αποτροπή πρωτίστως ως αντίληψη; Είναι το δεύτερο. Το οπλοστάσιο που ανέπτυξε, η αμυντική βιομηχανία που οικοδόμησε, η πολεμική τεχνολογία που εξέλιξε, είναι απόρροια της αποτρεπτικής λειτουργίας που ενσωμάτωσε ως κράτος, έθνος και κοινωνία διότι αποφάσισε ότι θέλει να επιβιώσει. Όλοι γνωρίζουν και θεωρούν δεδομένο ότι το Ισραήλ αντιδρά ακαριαία στις απειλές. Δεν αναλύει κανείς αν το Ισραήλ θα αντιδράσει στην περίπτωση που προκληθεί. Θεωρείται δεδομένο. Αυτό λέγεται αποτροπή. Σε μεγάλο βαθμό αποτροπή είναι η αντίληψη που έχει ο άλλος για εσένα. Η εκτίμηση του για τη βούληση και τη δυνατότητά σου να αντιδράσεις αν σε προκαλέσει.

Πόση αποτροπή εκπέμπει η Ελλάδα;

Εδώ ερχόμαστε στα δικά μας. Πόση αποτροπή εκπέμπει η Ελλάδα; Πως την αντιλαμβάνονται αντίπαλοι και φίλοι; Ποια είναι η εκτίμησή τους για την αντίδραση της χώρας μας σε ενδεχόμενη σοβαρή πρόκληση στην ασφάλειά της; Πόσο αποτροπή ενέχουν δηλώσεις ότι ένα τουρκικό ερευνητικό πλοίο που μπήκε στην ελληνική υφαλοκρηπίδα το παρέσυρε ο καιρός; Πόσο αποτρεπτικά είναι τα μηνύματα «φιλίας και συνεργασίας» προς έναν γείτονα ο οποίος απειλεί και παραβιάζει καθημερινά και με κάθε τρόπο την εθνική κυριαρχία και δηλώνει ευθέως ότι στόχος είναι η κατάληψη της μισής τουλάχιστον επικράτειας; Τα ερωτήματα δεν είναι διόλου ρητορικά και η απάντηση εύκολη.

Αν κάποιος θέλει να στείλει μήνυμα αποτροπής μιλά όπως ο Α/ΓΕΕΘΑ Κωνσταντίνος Φλώρος. «Όποιος πατήσει το ποδάρι του σε ελληνικό έδαφος πρώτα θα τον κάψουμε και μετά θα πάμε να δούμε ποιος ήταν. Όποιος συγκρουστεί με τις ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις θα πρέπει να ξέρει ότι θα φύγει με βαρύ κόστος(..) Είμαστε πανέτοιμοι κι ας μην έχουμε αυτά που θα θέλαμε από οπλικά συστήματα κι ας μην έχουν προχωρήσει όπως θα θέλαμε αναβαθμίσεις και συντηρήσεις. (…) Έχουν γίνει και Συμβούλια Αρχηγών και καθένας ξέρει τι επακριβώς θα κάνουμε αναλόγως του σεναρίου που θα εξελιχθεί.» Αν είσαι πολιτικός μπορεί να μην χρησιμοποιήσεις αυτό το λεξιλόγιο ακριβώς, αλλά το πνεύμα της αποτροπής είναι αυτό.

Και το πνεύμα πρέπει να μεταφράζεται σε έργο. Ώστε ο Αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων να μην αναγκάζεται να λέει ότι δεν έχουμε αυτά που θα θέλαμε από οπλικά συστήματα και ότι δεν έχουν προχωρήσει όπως θα θέλαμε αναβαθμίσεις  και συντηρήσεις. Θα έπρεπε να είναι σε θέση να πει το αντίθετο. Αν θέλεις αποτροπή δεν έχεις εννέα μήνες θητεία σαν να είσαι το Βέλγιο. Δεν βγαίνεις στα κανάλια να λες «και τι θέλετε να κάνουμε, πόλεμο;». Γενικά δεν λες πολλά από αυτά που λένε οι δικοί μας και κάνεις πολλά από αυτά που δεν κάνουν. Εκτός και αν δεν θέλεις αποτροπή και έχεις άλλα πράγματα στο μυαλό σου.