Η δεύτερη ανάγνωση μίας αμερικανικής δήλωσης

Για δεύτερη φορά σε λίγες ημέρες οι ΗΠΑ παρενέβησαν με δηλώσεις τους στο θέμα της τουρκικής πειρατικής δραστηριότητας στη Μεσόγειο. Η πρώτη ήταν από τον υφυπουργό Εξωτερικών, αρμόδιο για θέματα Ενέργειας Φράνσις Φάνον. Η δεύτερη από το Στέητ Ντιπάρτμεντ γραπτώς για το ίδιο θέμα. Στην Ελλάδα υπήρξαν πανηγυρισμοί, ως συνήθως όταν υπάρχει μία δήλωση με θετικά στοιχεία. Το θέμα είναι ότι επειδή οι Αμερικανοί είναι πολύ προσεκτικοί στις δηλώσεις τους και δεν υπάρχει ούτε μία λέξη που να μπαίνει τυχαία, η ερμηνεία τους χρειάζεται προσοχή.

Η δήλωση έχει αναμφισβήτητα θετικά στοιχεία. Αλλά έχει και «κεντημένες» αναφορές τις οποίες θα είναι λάθος να τις προσπεράσει κάποιος και να μείνει μόνο στα ηχηρά που μας αρέσουν. Ας δούμε τη δεύτερη δήλωση, που είναι πιο περιεκτική. «Ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες γενικά δεν λαμβάνουν θέση σχετικά με τις θαλάσσιες διενέξεις άλλων κρατών, θεωρούμε ότι οι ενέργειες της Τουρκίας είναι αντιπαραγωγικές και προκλητικές.

Ως ζήτημα μακροχρόνιας πολιτικής, ενθαρρύνουμε τα κράτη να επιλύουν τις διαφορές τους ειρηνικά σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο. Εν αναμονή της οριοθέτησης των ανεπίλυτων θαλάσσιων συνόρων, καλούμε όλες τις πλευρές να επιδείξουν αυτοσυγκράτηση και να καταβάλουν κάθε προσπάθεια να μην θέσουν σε κίνδυνο ή να εμποδίσουν την επίτευξη τελικής συμφωνίας για τα θαλάσσια σύνορα.

Σημειώνουμε ότι η Ελλάδα έχει επίσης θαλάσσιες αξιώσεις στην περιοχή που αναφέρεται το μνημόνιο της Τουρκίας και της Λιβύης. Ως προς αυτό, υπογραμμίζουμε ότι το μνημόνιο συμφωνίας δεν μπορεί, από νομικής άποψης ζήτημα, να επηρεάσει τα δικαιώματα ή τις υποχρεώσεις τρίτων κρατών, όπως η Ελλάδα.

Σημειώνουμε επίσης ότι, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, όπως αντικατοπτρίζεται στο δίκαιο της Σύμβασης για τη Θάλασσα, τα νησιά έχουν ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα στον ίδιο βαθμό με οποιαδήποτε άλλη χερσαία επικράτεια.»

Ότι «οι ενέργειες της Τουρκίας είναι αντιπαραγωγικές και προκλητικές» οπωσδήποτε είναι τοποθέτηση η οποία μας εξυπηρετεί. Πουθενά βέβαια δεν λέει ότι είναι παράνομες. Στη συνέχεια σημειώνει ότι «εν αναμονή της οριοθέτησης των ανεπίλυτων θαλάσσιων συνόρων (σ.σ. εννοεί διαφορών για τα σύνορα), καλούμε όλες τις πλευρές να επιδείξουν αυτοσυγκράτηση και να καταβάλουν κάθε προσπάθεια να μην θέσουν σε κίνδυνο ή να εμποδίσουν την επίτευξη τελικής συμφωνίας για τα θαλάσσια σύνορα».

Αυτοσυγκράτηση

Όπως εύκολα διαπιστώνει κάποιος οι Αμερικανοί καλούν «όλες τις πλευρές να επιδείξουν αυτοσυγκράτηση» και όχι μόνο την Τουρκία λες και η Ελλάδα κάνει κάτι από το οποίο πρέπει να «αυτοσυγκρατηθεί». Η αλήθεια είναι η χώρα μας ότι ούτε καν τα προβλεπόμενα από το Διεθνές Δίκαιο δεν εφαρμόζει παρότι το επικαλείται. Η πραγματικότητα είναι ότι η δήλωση βάζει την Ελλάδα στο ίδιο τσουβάλι με την Τουρκία αφού καλεί και αυτήν μαζί με τη γείτονα «να μην θέσουν σε κίνδυνο ή να εμποδίσουν την επίτευξη τελικής συμφωνίας».

Αμέσως μετά αναφέρει ότι «η Ελλάδα έχει επίσης θαλάσσιες αξιώσεις στην περιοχή που αναφέρεται το μνημόνιο της Τουρκίας και της Λιβύης». Η Ελλάδα λοιπόν έχει «αξιώσεις» και όχι απορρέοντα από το Δίκαιο της Θάλασσας δικαιώματα. Ακολουθούν δύο αδιαμφισβήτητα θετικές αναφορές, ότι το μνημόνιο Άγκυρας – Τρίπολης «δεν μπορεί, από νομικής άποψης να επηρεάσει τα δικαιώματα ή τις υποχρεώσεις τρίτων κρατών, όπως η Ελλάδα» και ότι « σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, όπως αντικατοπτρίζεται στο δίκαιο της Σύμβασης για τη Θάλασσα, τα νησιά έχουν ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα στον ίδιο βαθμό με οποιαδήποτε άλλη χερσαία επικράτεια». Οι δύο αυτές τοποθετήσεις είναι κομβικές διότι αντικρούουν τα βασικά επιχειρήματα του Ερντογάν περί μη δικαιώματος των νησιών σε θαλάσσιες ζώνες (πάγια τουρκική θέση) και ότι το ψευδο-μνημόνιο ακυρώνει νομικά συνολικά τας ελληνικές θαλάσσιες ζώνες στην περιοχή.

Οι αναφορές αυτές όμως θα πρέπει να «διαβαστούν» σε συνάρτηση με τις προηγούμενες/ Δηλαδή αναγνωρίζουν την ύπαρξη ελληνικών θαλάσσιων ζωνών, αλλά έχει προηγηθεί η παρότρυνση και στις δύο πλευρές να μην θέσουν με κινήσεις σε κίνδυνο τις,,, μεταξύ τους (μελλοντικές;) διαπραγματεύσεις. Με δεδομένο ότι η Τουρκία την έκανε την κίνηση – και τι κίνηση – η υπόδειξη αφορά μάλλον εμάς. Συνοψίζοντας, η δήλωση έχει πολλά θετικά στοιχεία αλλά είναι διατυπωμένη με τέτοιο τρόπο που το βασικό μήνυμα που περνά είναι πολύ συγκεκριμένο: «Διαπραγματευτείτε και βρείτε τα,»