Μπορεί η κυβέρνηση να ξεφύγει από τις νεοφιλελεύθερες ιδεοληψίες της;

Μία πρόχειρη αναδρομή στους τελευταίους τρεις αιώνες οικονομικής ιστορίας του καπιταλισμού δείχνει ότι καμία μεγάλη κρίση, όποια κι αν ήταν η αιτία της δεν αντιμετωπίστηκε από την ελεύθερη αγορά.

Η αόρατη χειρ του Adam Smith μπορεί να λειτουργεί σε ομαλές συνθήκες, αντιδρά όμως με πανικό που έχει πολλαπλασιαστικές αρνητικές συνέπειες για τις κοινωνίες και τις οικονομίες σε συνθήκες κρίσης. Πιο απλά καθώς μία κρίση είναι ούτως ή άλλως δύσκολο να αντιμετωπιστεί, εάν η διαχείρισή της αφεθεί στις δυνάμεις της αγοράς θα εξελιχθεί σε πλήρη καταστροφή. Φυσικά η αόρατη χειρ ούτε σε ομαλές συνθήκες μπορεί να καλύψει τις απαιτήσεις για δημόσια ή κοινοφελή αγαθά, για Παιδεία, Υγεία, έρευνα κλπ.

Γι αυτό άλλωστε και case study στις οικονομικές σπουδές αποτελεί η μεγάλη κρίση του 1930 στις ΗΠΑ όταν το κράτος παρενέβη για να σώσει την κοινωνία από την αόρατη χείρα που είχε προκαλέσει την ύφεση και από 10% του αμερικανικού ΑΕΠ το 1929 οι δημόσιες δαπάνες διπλασιάστηκαν μέσα στην επόμενη δεκαετία και έκτοτε βαίνουν αυξανόμενες μέχρι το 34% το 2010. Ακόμη και ο μύθος της νεοφιλελεύθερης έκρηξης της δεκαετίας του 1980 του Ρήγκαν, για τις ΗΠΑ τουλάχιστον έχει πίσω του τον διπλασιασμό του δημόσιου χρέους. Στοιχειώδεις αλήθειες που έχει υπόψη του κάθε απόφοιτος οικονομικής σχολής, αλλά που είναι ξένες για τους ταλιμπάν του νεοφιλελευθερισμού, ημεδαπούς και ξένους.

Μετά από μία εικοσαετία νεοφιλελεύθερης πολιτικής μείωσης των δημοσίων δαπανών για το κοινωνικό κράτος η κρίση του κορονοϊού βρίσκει αποδεκατισμένα τα συστήματα Υγείας των περισσοτέρων ευρωπαϊκών χωρών που τώρα μετρούν νεκρούς λόγω των ελλείψεων. Η αντίστοιχη μεγέθυνση της ιδιωτικής υγείας φυσικά δεν μπορεί να δώσει λύση αφού είναι στοχευμένη στο κέρδος και όχι στην κοινωνική προσφορά.

Η ενίσχυση των συστημάτων Υγείας των χωρών της ΕΕ είναι το μικρότερο πρόβλημα που δημιουργεί η κρίση του κορονοϊού. Οι ευρωπαϊκές οικονομίες που πλήττονται θα χρειαστούν ισχυρή παρέμβαση από τα κράτη και από τον κεντρικό μηχανισμό της ΕΕ για να μην καταρρεύσουν. Ήδη η Ιταλία είναι έτοιμη να “σκάσει”, όπως λένε οι οικονομολόγοι, παρομοίως και η Ισπανία η οποία ανακοίνωσε δημόσια παρέμβαση ύψους 10% του ΑΕΠ της. Ακολουθεί η Γαλλία που ανακοίνωσε ότι εξετάζει κρατικοποιήσεις μεγάλων επιχειρήσεων όπως άλλωστε και η Ιταλία που προανήγγειλε κρατικοποίηση της Alitalia. Φυσικά η Γερμανία αντιδρά και τα περιθώρια των κρατών που έχουν εγκαταλείψει την δημοσιονομική και νομισματική πολιτική είναι περιορισμένα. Σε συνδυασμό με την κατάρρευση της Σένγκεν η κρίση του κορονοϊού είναι πολύ πιθανό να οδηγήσει σε περαιτέρω αποδόμηση ή και διάλυση της ΕΕ -αλλά ακόμη είναι νωρίς για τέτοια συμπεράσματα.

Η ελληνική κυβέρνηση αντιδρά διστακτικά και αντιφατικά. Αφού επανέλαβε βιαστικά τους όρκους της στις νεοφιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις, δηλώνει αντιφατικά στήριξη στο δημόσιο σύστημα Υγείας και παίρνει μέτρα 2 δις ευρώ, δηλαδή μόλις 1% του ΑΕΠ. Φυσικά με τους περιορισμούς που έχει επιβάλει, αν δεν ανακοίνωνε και τα μέτρα στήριξης μέχρι το τέλος Απριλίου θα είχε περιορίσει τα θύματα του κορονοϊού αλλά θα μέτραγε νεκρούς από πείνα και από φτώχεια.

Το συμπέρασμα είναι ότι η κυβέρνηση διαθέτει ένστικτο πολιτικής επιβίωσης. Όπως εγκατέλειψε την πολιτική στο Μακεδονικό και στην συνέχεια στο μεταναστευτικό για να κερδίσει πολιτικούς πόντους, το ίδιο θα θελήσει να κάνει και στην οικονομία. Το ερώτημα δεν είναι αν θα εγκαταλείψει τις νεοφιλελεύθερες αντιλήψεις της αλλά αν μπορεί να εφαρμόσει μία άλλη πολιτική.

ΥΓ. Έχει ενδιαφέρον να διαβάζεις τους νεοφιλελεύθερους -που από άγνοια αρνούνται τον χαρακτηρισμό-, ο θεός να τους κάνει διανοητές, να καταφεύγουν στην Κούβα για να υπερασπιστούν εξ αντιδιαστολής τις απόψεις τους και να καταλήγουν ότι όλα τα κεντροδεξιά κόμματα της Ευρώπης πιστεύουν στον ρυθμιστικό ρόλο του κράτους. Κωλοτούμπες.