Αστάθμητοι παράγοντες και συνειδητές “out of the box” επιλογές – Όταν το σκηνικό διαταράσσεται

Ένα από τα πιο σημαντικά διδάγματα της Ιστορίας είναι ότι οι εξελίξεις δεν είναι πάντα γραμμικές. Υπάρχουν στροφές, ανατροπές, αστάθμητοι παράγοντες, slip factors όπως λένε οι Αγγλοσάξωνες που μπορούν να ανατρέψουν καταστάσεις, σταθερές, συσχετισμούς πυλώνες ισχύος, συμμαχίες, αυτοκρατορίες. Η εμφάνιση του κορωνοϊού – ανεξαρτήτως της προέλευσής του και παρακάμπτοντας τη συζήτηση για τον αν πρόκειται για μετάλλαξη ιού ή για βιολογικό όπλο – είναι μία τέτοια περίπτωση. Το πλήγμα που υπέστη πχ η Ιταλία είναι πολύ πιθανό ότι θα κλονίσει συνολικά τη θέση της στη διεθνή κατάταξη, με τις επιπτώσεις να εστιάζονται, πέραν της τραγωδίας με τους εκατοντάδες νεκρούς, στην οικονομία της.

Το ίδιο είναι πιθανό να ισχύσει και για άλλες χώρες αν χτυπηθούν με ανάλογη ένταση.

Η κυριότερη αρνητική συνέπεια από τον κορωνοϊό είναι η διατάραξη της ζήτησης παγκοσμίως και οριζοντίως σε όλους του τομείς. Από τις μεταφορές και τον τουρισμό μέχρι την εστίαση και τις υπηρεσίες. Αυτή είναι συνταγή βαριάς ύφεσης η οποία αν συνδυαστεί με το εύφλεκτο υπόστρωμα της υποβόσκουσας και προαναγγελθείσας διεθνούς οικονομικής κρίσης λόγω δομικών αδιεξόδων του παγκόσμιου, διασυνδεδεμένου συστήματος, τότε μπορεί να προκληθεί η τέλεια καταιγίδα. Τύπου 1929…

Μη γραμμικές αλλαγές οι οποίες αλλάζουν αίφνης και άρδην θεωρούμενα ως παγιωμένα ή δυσμετάβλητα σκηνικά μπορεί να προκύψουν και από επιλογές δρώντων, κρατών ή άλλων, οι οποίες μεταβάλλουν τα δεδομένα διότι είναι απρόβλεπτες, δηλαδή εκτός της αναμενόμενης συμπεριφοράς τους. Με αποτέλεσμα να αλλάζει και το περιβάλλον γύρω τους και η συμπεριφορά των επηρεαζομένων.

Αυτή η αλληλεπίδραση βρίσκει εφαρμογή κατ’ εξοχήν στο γεωπολιτικό πεδίο εξ ου και ο σχετικά νέος κλάδος της κβαντικής γεωπολιτικής (quantum geopolitics).

Η αλλαγή στάσης της ελληνικής κυβέρνησης στο μεταναστευτικό, η οποία ήταν μη αναμενόμενη και από την Τουρκία και από τους Ευρωπαίους εταίρους, προκάλεσε αλυσιδωτή αντίδραση. Η Τουρκία αιφνιδιασμένη που η απόπειρα μαζικής εισβολής παράνομων μεταναστών απέτυχε διότι αντιμετωπίστηκε σθεναρά και αποτελεσματικά, «απρόβλεπτα», προέβη σε μία σειρά σπασμωδικών κινήσεων οι οποίες την εξέθεσαν περαιτέρω.

Οι Ευρωπαίοι με τη σειρά τους αναγκάστηκαν να μεταβάλουν τη στάση τους έναντι της Ελλάδας και της Τουρκίας, ερχόμενοι αντιμέτωποι με τα νέα δεδομένα. Στήριξαν την πρώτη και καταδίκασαν τη δεύτερη αποδεχόμενοι μάλιστα τους όρους που έθεσε η ελληνική πλευρά προκειμένου να υπάρξει νέα Συμφωνία ΕΕ – Τουρκίας για το μεταναστευτικό.

Οι χώρες του Βίζεγκραντ  οι οποίες είχαν αρνητική τοποθέτηση έναντι της Ελλάδας όταν τα σύνορα ήταν ξέφραγο αμπέλι, άλλαξαν συμπεριφορά μόλις άλλαξε και η χώρα μας πολιτική και είναι οι πρώτες που έστειλαν ανθρώπινο δυναμικό, οχήματα και εξοπλισμό για να συνδράμουν στη φύλαξη των συνόρων, χαρακτηρίζοντας μάλιστα το τουρκικό σχέδιο «επίθεση κατά της Ευρώπης»

Ο Ερντογάν έκανε επίσης στροφή στη συνέχιση της εισβολής από θαλάσσης μόλις αντιμετώπισε φράγμα και στα θαλάσσια σύνορα.

Η ανακοίνωση που έκανε ως δήθεν κίνηση προστασίας των μεταναστών, ότι η Τουρκία απαγορεύει τον απόπλου λέμβων με πρόσφυγες και μετανάστες από τα παράλια προς τα νησιά διότι «κινδυνεύουν από τους Έλληνες», οφείλεται στο ότι αυτοί που έστελνε τις τελευταίες ημέρες δεν κατάφερναν να περάσουν. Το Πολεμικό Ναυτικό και το Λιμενικό έκαναν περισσότερες από 350 απωθήσεις. Αυτό που λέει ο λαός «όσα  δεν φτάνει η αλεπού τα κάνει κρεμαστάρια» στην απόλυτη αποτύπωση του.

Υπενθυμίζεται δε ότι η ελληνική κυβέρνηση προχώρησε στην πρώτη φάση αλλαγής πολιτικής στο μεταναστευτικό μετά τη δυναμική και μη αναμενόμενη αντίδραση των κατοίκων στα νησιά, οι οποίοι συνεπλάκησαν με τα ΜΑΤ. Την οποία αντίδραση των νησιωτών ακολούθησε η επίσης μη αναμενόμενη επίθεση με proxies της Τουρκία στον Έβρο, αναγκάζοντας την Ελλάδα να ολοκληρώσει τη στροφή προς την ορθή αντιμετώπιση της κατάστασης.

Τα γεγονότα του τελευταίου διαστήματος προσφέρονται για εξαγωγή συμπερασμάτων.

Τυχαία γεγονότα ή συνειδητές εκτός αναμενόμενου πλαισίου (out if the box) επιλογές, (ή συνδυασμός των δύο), μπορούν να μεταβάλουν δραματικά την εξέλιξη γεγονότων και να διαταράξουν μέχρι ανατροπής  δρομολογημένες καταστάσεις. Η Ιστορία, παλαιά, πρόσφατη και τρέχουσα, βρίθει τέτοιων περιπτώσεων. Η Ελλάδα εκούσα άκουσα πρωταγωνιστεί τώρα σε μία από αυτές. Ας συνεχίσουμε να κινούμαστε εκτός προβλέψιμης συμπεριφοράς. Καλό μας κάνει.