Ενεργειακά κάλαντα

Με την πειρατική συμφωνία Τουρκίας – Λιβύης ο Ερντογάν επιχείρησε να προλάβει την περαιτέρω εξέλιξη των τριμερών σχημάτων συνεργασίας Ελλάδας και Κύπρου με το Ισραήλ και την Αίγυπτο, να μπλοκάρει την υπογραφή για τον East Med δημιουργώντας τετελεσμένα τουρκικής παρουσίας στη Μεσόγειο και να αναιρέσει το συνολικό πλέγμα συνεργασιών των τεσσάρων χωρών, αντιστρέφοντας την μέχρι τώρα πορεία. Τα αποτελέσματα όμως φαίνεται ότι είναι διαφορετικά και αντίθετα από την επιδίωξη του Τούρκου Προέδρου. Αντί να παγώσει την κινητικότητα, πυροδότησε επίσπευση των διπλωματικών διεργασιών και επιτάχυνση των διαδικασιών. Οι τέσσερις χώρες θορυβήθηκαν, αφυπνίστηκαν και ξεκίνησαν ένα σπριντ επαφών για να ακυρώσουν την τουρκική πειρατεία.

Στις 2 Ιανουαρίου έρχονται στην Αθήνα ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νετανιάχου και ο Κύπριος Πρόεδρος Νίκος Αναστασιάδης οι οποίοι μαζί με τον Έλληνα πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη θα υπογράψουν τη διακρατική συμφωνία για τον East Med. Αυτό δηλαδή που ήθελε να σταματήσει ο Ερντογάν. Για τον East Med, η συζήτηση για τον οποίο έχει ξεκινήσει εδώ και χρόνια, υπήρχαν ενστάσεις και σκεπτικισμός για διάφορα θέματα. Για το αν είναι οικονομικά βιώσιμος, για το αν είναι τεχνικά εφικτός λόγω του θαλασσίου βάθους, για το αν το κόστος κατασκευής είναι απαγορευτικό, για τον αν στα κοιτάσματα υπάρχει αρκετό φυσικό αέριο για να τον τροφοδοτήσει κλπ.

Μέρος της επιχειρηματολογίας κατά του αγωγού εκπορευόταν από λόμπι που προωθούσαν τη χάραξη αγωγού μέσω Τουρκίας, «έσπρωχναν» δηλαδή όχι απλά την αναβάθμιση της αλλά την ανάδειξή της σε ρυθμιστικό παράγοντα στα ενεργειακά, αφού το φυσικό αέριο από τα κοιτάσματα των κρατών της περιοχής θα διοχετευόταν στην Ευρώπη μέσω τουρκικού εδάφους. Οπότε το στρατηγικό πλεονέκτημα των εν λόγω τεσσάρων μεσογειακών κρατών από τα κοιτάσματα, θα μετατρεπόταν σε εργαλείο ομηρίας τους από την Τουρκία.

Όπως ήταν λογικό, η ιδέα του τουρκικού αγωγού δεν προχώρησε αφού εντωμεταξύ ο Ερντογάν είχε φροντίσει να βυθίσει τις σχέσεις με το Ισραήλ στα Τάρταρα. Σημειώνεται ότι τις μελέτες για τον East Med τις έχει χρηματοδοτήσει κατά το ήμισυ η ΕΕ, καθώς το project έχει ως στόχο να μετριάσει την ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης από τη Ρωσία, μέσω των μεσογειακών κοιτασμάτων. Τώρα λοιπόν, με την εκτός ορίων κίνηση της Τουρκίας να υφαρπάξει ολόκληρη τη Μεσόγειο, όλοι τρέχουν να κάνουν αυτά που δεν έκαναν τα προηγούμενα χρόνια. Μετά την υπογραφή της συμφωνίας για τον East Med από τους τρεις, Ελλάδα – Κύπρο – Ισραήλ, θα ακολουθήσει η Ιταλία η οποία τηρούσε επαμφοτερίζουσα στάση και σε κάποια στιγμή φάνηκε να υπαναχωρεί.

Η συνειδητοποίηση από τους Ιταλούς ότι η Τουρκία επιχειρεί να τους εκτοπίσει από τη Λιβύη, παρότι κα οι δύο στήριζαν τον Φαγιέζ αλ Σάραντζ (η Ρώμη λόγω ενεργειακών συμβολαίων της ΕΝΙ με το καθεστώς της Τρίπολης), σήμανε αλλαγή πλεύσης. Όχι μόνο στο θέμα του East Med, αλλά και στο ζήτημα της οριοθέτησης ΑΟΖ με την Ελλάδα. Οι Ιταλοί κωλυσιεργούσαν, παρότι οι δύο χώρες έχουν οριοθετήσει υφαλοκρηπίδα από το 1977 τα όρια της οποίας συμπίπτουν με την ΑΟΖ , διότι η ΑΟΖ ρυθμίζει και θέματα αλιείας οπότε τα ιταλικά αλιευτικά δεν θα μπορούν να ψαρεύουν σε ελληνικά νερά στο Ιόνιο όπως κάνουν μέχρι τώρα. Τώρα που τα πράγματα σοβάρεψαν, τα ψάρια περνούν σε δεύτερο πλάνο και μπαίνουν οι σωστές προτεραιότητες.

Έτσι σε λίγες ημέρες θα υπάρξει συνάντηση Ελλήνων και Ιταλών εμπειρογνωμόνων για να συζητήσουν τα τεχνικά ζητήματα για την ΑΟΖ και θα ακολουθήσει συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών. Στις 8 Ιανουαρίου θα υπάρξει συνάντηση τεχνοκρατών και μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου, για το ίδιο θέμα. Η Αίγυπτος θέλει, πλέον, να οριοθετήσει ΑΟΖ με την Ελλάδα, αλλά η αιγυπτιακή διπλωματική γραφειοκρατία έχει επιφυλάξεις για την αναγνώριση στο Καστελόριζο πλήρους επήρειας στην ΑΟΖ. Το γεγονός όμως ότι η Τουρκία απειλεί και την Αίγυπτο μέσω Λιβύης αν εδραιώσει εκεί στρατιωτική παρουσία, οδηγεί και το Κάιρο σε αναζήτηση τρόπων υπέρβασης του προβλήματος για να ανακόψει την τουρκική επιβουλή. Γι’ αυτό εξάλλου στηρίζει στρατιωτικά τον αντίπαλο του Σάραντζ. Χαλίφα Χαφτάρ. Εν κατακλείδι, ίσως χρωστάμε χάρη στον Ερντογάν διότι με τις κινήσεις του κατάφερε ξεμπλοκάρει καταστάσεις οι οποίες λίμναζαν εδώ και χρόνια και να ωθήσει τις χώρες της περιοχής σε αναγκαστική συνεννόηση. Από την άλλη, αυτός ο Ιανουάριος θα έχει ασυνήθιστα υψηλές θερμοκρασίες για την εποχή.