Η ΝΔ σε νεοφιλελεύθερη μετάλλαξη

Με την χθεσινή του ομιλία στο 13ο Συνέδριο της ΝΔ, ο Κυριάκος Μητσοτάκης επισφράγισε τη νεοφιλελεύθερη μετάλλαξη του κόμματος.  Ή για την ακρίβεια την στόχευσή του, καθώς χρειάζονται περισσότερα από την πρόθεση της ηγεσίας για να μεταλλαχθεί και προοπτικά να συρρικνωθεί η συντηρητική πατριωτική παράταξη της ελληνικής δεξιάς σε νεοφιλελεύθερο κόμμα.

Ο κ. Μητσοτάκης απέφυγε φυσικά την χρήση του όρου νεοφιλελευθερισμός ή οικονομικός φιλελευθερισμός, αφού οι όροι αυτοί αποπνέουν δυσοσμία από τις κατά εποχές ανά τον κόσμο εφαρμογές τους που οδήγησαν στην καταστροφή των κοινωνιών ή στην καλύτερη περίπτωση στην υποβάθμιση της ζωής της πλειονότητας των πολιτών τους.

Επέλεξε να μιλήσει για “την σύζευξη του πολιτικού φιλελευθερισμού και της κοινωνικής αλληλεγγύης”, ωστόσο  περιέγραψε ένα νεοφιλελεύθερο πλαίσιο για την οικονομία, εναποθέτοντας την προστασία των οικονομικά αδυνάτων στην γενική και αόριστη κοινωνική αλληλεγγύη. Βεβαίως στην ομιλία του δεν υπήρχαν οι φράσεις κοινωνικό κράτος ή κοινωνικά δικαιώματα -έχουν αλλεργία σε αυτές τις έννοιες οι νεοφιλελεύθεροι-, ως θεσμικό πλέγμα προστασίας των ευάλωτων ομάδων από τον κοινωνικό αποκλεισμό.

Στην στάθμιση των αξιών προέταξε την ατομική (οικονομική) ελευθερία έναντι της ισότητας, ενώ άφησε χωρίς προσδιορισμό την δικαιοσύνη στην διανομή του νέου πλούτου.  Αλλά και έναντι της ατομικής και πολιτικής ελευθερίας που είναι ο πυρήνας του πολιτικού φιλελευθερισμού, προέταξε την ασφάλεια μέσω του ισχυρού κράτους – το πώς το εννοεί φάνηκε πρόσφατα με την κατάφωρη παραβίαση όλου του πλέγματος των ατομικών ελευθεριών από υπό οικοδόμηση αστυνομικό κράτος.

Δίχως εθνική αναφορά

Από τον εννοιολογικό πυρήνα της πολιτικής ταυτότητας της νέας ΝΔ, που έδωσε ο κ. Μητσοτάκης απουσιάζει το εθνικό στοιχείο. Ενδεικτική προς αυτή την κατεύθυνση ήταν η απουσία οποιασδήποτε αναφοράς στο Μακεδονικό και οι περιορισμένες αναφορές στο μεταναστευτικό και στα ελληνοτουρκικά. Όσο για την κοινωνική αλληλεγγύη την συνέδεσε με την δίκαιη κατανομή του πλούτου, δίχως βέβαια να προσδιορίζει πώς αυτή εξασφαλίζεται.

Ως παράδειγμα για την κοινωνική αλληλεγγύη, έφερε την συνταγματική κατοχύρωση του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος, που ακούγεται καλά στους αδαείς, αποκρύπτοντας ότι πρόκειται για καθαρά νεοφιλελεύθερης έμπνευσης θεσμό. Είναι το δίχτυ προστασίας των 200-300 ευρώ που προστατεύει τα χαμηλότερα στρώματα από την πείνα, και μαζί το σύστημα από κοινωνικές αναταράξεις, αλλά διόλου δεν τα εξασφαλίζει από τον κοινωνικό αποκλεισμό, μέσω της συμμετοχής του στην οικονομική και κοινωνική ζωή.

Για να εμφανίσει τη νεοφιλελεύθερη μετάλλαξη σαν συνέχεια και όχι τομή ο κ. Μητσοτάκης ανέτρεξε στον Ελευθέριο Βενιζέλο και τον Κωνσταντίνο Καραμανλή για να θεμελιώσει τον πολιτικό φιλελευθερισμό. Για τον Ελευθέριο Βενιζέλο, το ιδιώνυμο κατά του κομμουνισμού και το “από τα βάθη της καρδιάς μου αναφωνώ ζήτω ο βασιλεύς”, η συζήτηση είναι στους ιστορικούς.

Άλλο ριζοσπαστισμός και άλλο νεοφιλελευθερισμός

Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής όμως όταν ίδρυσε τη ΝΔ της έδωσε το πολιτικό και ιδεολογικό στίγμα του “Ριζοσπαστικού φιλελευθερισμού”. Έδειξε δε, πώς το εννοούσε με τις αθρόες κρατικοποιήσεις (κατηγορήθηκε για σοσιαλμανία) και ισχυρή ρυθμιστική παρέμβαση της κεντρικής κυβέρνησης στην οικονομία, με θεσμούς του κοινωνικού κράτους, με εργασιακά και συνδικαλιστικά δικαιώματα.

Εν ολίγοις, καμία σχέση με τον πολιτικό φιλελευθερισμό όπως τον περιέγραψε ο Κυριάκος Μητσοτάκης, ο οποίος αντίθετα χρησιμοποίησε την φράση “νέοι ορίζοντες” που την είχε βάλλει στο πολιτικό λεξιλόγιο της ΝΔ ο πατέρας του Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, ως δείγμα τότε της δικής του νεοφιλελεύθερης αντίληψης. Την συνέχεια στη ΝΔ έδωσε ο Μιλτιάδης Έβερτ, όταν στο περίφημο συνέδριο της Χαλκιδικής διακήρυξε “δεν είμαστε νεοφιλελεύθεροι”, προκαλώντας τότε την παραίτηση του Ανδρέα Ανδριανόπουλου και προσδιόρισε συνολικότερα τη ΝΔ ως το εθνικό κόμμα της λαϊκής δεξιάς.

Ο Κώστας Καραμανλής ακολούθως προσδιόρισε τη ΝΔ ως κοινωνική δεξιά, με ισχυρούς θεσμούς κοινωνικού κράτους ακόμη και με την καινούργια τότε έννοια της “κοινωνικής οικονομίας της αγοράς”. Ο Αντώνης Σαμαράς έδωσε το δικό του στίγμα ενισχύοντας τη ΝΔ ως το κόμμα της πατριωτικής δεξιάς με έμφαση στα εθνικά θέματα και κυρίως το Μακεδονικό με το οποίο ποτέ δεν εγκατέλειψε ότι “η Μακεδονία είναι μία και είναι ελληνική”.

Ως προς τα οικονομικά εάν δεν είναι με τον ζουρλομανδύα του νεοφιλελεύθερου μνημονίου -όπως άλλωστε στην συνέχεια και ο Αλέξης Τσίπρας– μάλλον θα εκινείτο στην παράδοση των νεοκλασσικιστών και των κεϋνσιανών.

Εν κατακλείδι, από όλους τους αρχηγούς της ΝΔ μόνο ο Κυριάκος Μητσοτάκης είναι θιασώτης της νεοφιλελεύθερης σχολής του Φρίντμαν, έχοντας μείνει μια δεκαετία πίσω από τις σύγχρονες εξελίξεις, όταν ο παγκόσμιος νεοφιλελευθερισμός κατέρρευσε με πάταγο. Μένει να φανεί πως θα αντιδράσει το κόμμα του, αφού το εάν θα ακολουθήσει το νεοφιλελεύθερο πείραμά του είναι ζητούμενο και καθόλου δεδομένο.