Τι απέμεινε από την δεξιά 30 χρόνια μετά την πτώση του τείχους του Βερολίνου;

Η 9η Νοεμβρίου, επέτειος της πτώσης του τείχους του Βερολίνου δεν προσφέρεται για αναπόληση του σοσιαλιστικού παραδείσου (το όνειρο που έγινε εφιάλτης για εκατομμύρια ανθρώπους), ούτε όμως και για επετειακά επινίκια, όπως ουκ ολίγοι νεοφιλελεύθεροι δημοσιολογούντες, μετέφεραν σε έντυπα και ηλεκτρονικά ΜΜΕ.

Είναι μία καλή αφορμή για σκέψη πάνω στο τι έμεινε από τις υποσχέσεις που συνόδευσαν την απόλυτη επικράτηση του δυτικού καπιταλισμού, που τότε με Ρήγκαν και Θάτσερ έμπαινε στην νεοφιλελεύθερη φάση του. Είκοσι χρόνια μετά την πτώση του τείχους του Βερολίνου, το 2008 ο υπαρκτός νεοφιλελευθερισμός κατέρρευσε με πάταγο υπό το βάρος της τραπεζικής κρίσης.

Ας μην ξεχνάμε ότι ο θεμέλιος λίθος της νεοφιλελεύθερης θεωρίας είναι ότι το κράτος είναι στην καλύτερη περίπτωση αναποτελεσματικό όταν δεν είναι διεφθαρμένο και ως εκ τούτου η μη παρέμβαση είναι πάντα προτιμότερη από οποιαδήποτε παρέμβασή του στην οικονομία. Αυτά μέχρι το 2008 όταν οι απορρυθμισμένες αγορές ζήτησαν την παρέμβαση του κράτους για να σώσει τις τράπεζες και μαζί την παγκόσμια οικονομία από τον κακό τους εαυτό.

Ο υπαρκτός νεοφιλελευθερισμός βγήκε πιο δυνατός υποχρεώνοντας τους πολίτες και φορολογούμενους να πληρώσουν τις ζημιές των τραπεζών. Λίγα χρόνια μετά, το 2015, ο Alain Badiou στο βιβλίο του “Το κακό έρχεται από πιο μακριά” βασιζόμενος στα στοιχεία του ΟΟΣΑ περιγράφει το αποτέλεσμα στις παγκόσμιες ανισότητες που προκαλεί ακριβώς ο ο αποχαλινωμένος υπαρκτός νεοφιλελευθερισμός: Το 1% του πληθυσμού κατέχει το 46% των παγκόσμιων διαθέσιμων πόρων. Το 10% του παγκόσμιου πληθυσμού κατέχει το 86% των πόρων. Το 50% δεν κατέχει τίποτε, είναι κυρίως πληθυσμοί που διαβιούν στην Αφρική και στην Ασία. Μένει ένα 40% που μοιράζεται το 14% των διαθέσιμων πόρων. Είναι η μεσαία τάξη των δυτικών χωρών που αγωνιά να μην ξεπέσει στην τάξη των απόκληρων και καταφεύγει στον ρατσισμό και την ξενοφοβία. Τα στοιχεία μπορεί να αλλάζουν στα δεκαδικά αλλά κατά βάση είναι ίδια εάν δεν επιδεινώνονται. Ο Oxfan, Μη Κερδοσκοπική Οργάνωση που επεξεργάζεται κάθε χρόνο τα στοιχεία για την παγκόσμια ανισότητα αναφέρει τον Φεβρουάριο του 2019: “το 2018 επιταχύνθηκε η συγκέντρωση πλούτου σε πολύ λίγα πρόσωπα για μία ακόμα χρονιά. Οι 26 πλουσιότεροι δισεκατομμυριούχοι έχουν συνολικά ίση περιουσία με τα 3,8 δισεκατομμύρια κατοίκων του πλανήτη!”. Συνεχίζοντας την ανάλυσή του ο Badiou αναφέρει ότι περίπου 2 δις άνθρωποι στον πλανήτη δεν έχουν καν θέση στην αγορά εργασίας και γι αυτό δεν μπορούν να καταναλώνουν, είναι άχρηστοι για το παγκόσμιο καπιταλιστικό σύστημα, ανθρώπινα σκουπίδια.

Στην πραγματικότητα ο νεοφιλελευθερισμός είχε καταρρεύσει νωρίτερα και έχει αντικατασταθεί από την “εταιρειοκρατία”. Όπως γράφει ο Κόλιν Κράουτς στο βιβλίο του “Ο περιέργος μη θάνατος του νεοφιλελευθερισμού”, η αντιπαράθεση ανάμεσα στην αγορά και στο κράτος αποκρύπτει απλώς την ύπαρξη της μεγάλης εταιρείας- γίγαντα που επιβάλλει την κυριαρχία της τόσο επί της αγοράς -που δεν λειτουργεί πια με κανόνες ελεύθερου ανταγωνισμού αλλά ολιγωπολιακής συσσώρευση-, όσο και επάνω στην δημόσια ζωή με την εξαγορά των πολιτικών ελίτ.

Αφού κατέρρευσε ο σοσιαλισμός και η Αριστερά -νοούμενη ως σοσιαλδημοκρατία ή κεντροαριστερά- προσχώρησε ως Τρίτος δρόμος του Μπλερ ή του Σρέντερ στην νεοφιλελεύθερη ορθοδοξία, το ερώτημα 30 χρόνια μετά είναι όπως το θέτει ο Κράουτς: “ο νεοφιλελευθερισμός φθίνει όπως όλα τα μοντέλα, οπότε “Τί έμεινε από την δεξιά”.

Την απάντηση δεν θα την δώσουν οι θεωρητικοί δίνεται ήδη στην πράξη με την επιστροφή σε μοντέλα προστατευτικής οικονομίας -εμπορικός πόλεμος ΗΠΑ-, με την ανάδυση της νέας Δεξιάς στην Ευρώπη, αυταρχικής και ξενοφοβικής και με την επιστροφή στους Millenials, της γενιάς του 2000 των ιδεών του σοσιαλισμού και του κομμουνισμού -κάτι που τα νεοφιλελεύθερα think tanks αδυνατούν να εξηγήσουν.