Πράσινη ανάπτυξη, μαύρο παρασκήνιο

Με αφορμή την παγκόσμια συζήτηση για την κλιματική αλλαγή και την πράσινη ενέργεια, είχα μία ενδιαφέρουσα συνομιλία με τον Δρ. Σωτήρη Καμμενόπουλο, ο οποίος έχει το διδακτορικό του από τη Σχολή Μηχανικών Ορυκτών Πόρων του Πολυτεχνείου Κρήτης και ασχολείται με τη «βιώσιμη αξιοποίηση των ορυκτών πόρων, τη γεωπολιτική και τη διαχείριση κινδύνων». Ο κ.Καμμενόπουλος λοιπόν μετέφερε – το κάνει και μέσω της αρθρογραφίας του – την εξής πολύ χρήσιμη και κρίσιμη πληροφορία και ανάλυση , η οποία συνοψίζεται στο εξής. Ότι ο κύκλος παραγωγής και ζωής των τεχνολογιών πράσινης ενέργειας, δεν είναι όλος «πράσινος», για την ακρίβεια το «πράσινο» τμήμα αντιστοιχεί σε ένα μικρός μέρος του συνολικού κύκλου, ο οποίος συμπεριλαμβάνει την εξόρυξη και παραγωγή υλικών, τη διαχείριση αποβλήτων παραγωγής, τη λειτουργία της τεχνολογίας, την απόσυρση και διαχείριση του υλικού που περάτωσε τον χρόνο λειτουργίας του.

Σύμφωνα με τον κ. Καμμενόπουλο η λειτουργία των πράσινων τεχνολογιών, από τις ανεμογεννήτριες μέχρι τα ηλεκτροκίνητα αυτοκίνητα και οποιαδήποτε άλλη εφαρμογή, χρειάζεται σημαντικές ποσότητες από σπάνιες γαίες, που είναι συγκεκριμένα ορυκτά τα οποία δεν υπάρχουν παντού, εξ ου και «σπάνιες γαίες». Το συντριπτικά μεγαλύτερο ποσοστό σπάνιων γαιών που έχουν ανακαλυφθεί μέχρι τώρα, 90% και πλέον, βρίσκεται στην Κίνα. Η Κίνα δεν τηρεί κανένα πρωτόκολλο διαχείρισης των αποβλήτων από τις εξορύξεις σπάνιων γαιών. Υπάρχει μία περιοχή όπως λέει ο κ. Καμμενόπουλος, όπου το ορυχείο, είναι σε έκταση δύο φορές ο νομός Χανίων και όλα τα απόβλητα – τα οποία εμπεριέχουν και ραδιενεργά υλικά διότι οι σπάνιες γαίες εντοπίζονται σε εδάφη όπου υπάρχει επίσης ουράνιο και άλλα συναφή πετρώματα – ρίχνονται σε μία λίμνη… Έτσι απλά. Όλες οι συνορεύουσες περιοχές είναι βέβαια μολυσμένες και μη βιώσιμες για ανθρώπους.

Όχι και τόσο καθαρή ενέργεια

Για να φθάσει η ανεμογεννήτρια να παράγει «καθαρή ενέργεια» σε κάποια ευρωπαϊκή χώρα, έχει προηγηθεί μία διαδικασία η οποία έχει επιβαρύνει άλλες περιοχές, εγείροντας ερωτήματα για το αν ισοζύγιο ρύπανσης μεταξύ συμβατικών μεθόδων και πράσινης τεχνολογίας είναι θετικό για το περιβάλλον. Μία ανεμογεννήτρια μπορεί να χρειάζεται ακόμα και 10-12 τόνους σπάνιων γαιών, ενώ τα συνολικά απόβλητα από τον κύκλο ζωής της (κατασκευή, συντήρηση, απόβλητα στο τέλος του κύκλου ζωής της) κυμαίνονται στο 16% έως και 45% της μάζας των αποβλήτων που προκύπτουν από τα πτερύγια τους. Η Ευρώπη θα αντιμετωπίσει το μεγαλύτερο πρόβλημα όταν έρθει το τέλος του κύκλου ζωής των ανεμογεννητριών και το μεγαλύτερο απόθεμα αποβλήτων θα υπάρχει στην Κίνα.

Σε ό,τι αφορά τα ηλεκτροκίνητα αυτοκίνητα, πέραν των σπάνιων γαιών που χρησιμοποιούν, τις οποίες όπως προαναφέρθηκε ελέγχει απολύτως η Κίνα άρα ελέγχει την αγορά, χρησιμοποιείται στις επαναφορτιζόμενες μπαταρίες. Για το λίθιο, τονίζει ο κ. Καμμενόπουλος, υπάρχει επίσης ένσταση για το αν αποτελεί «πράσινη» λύση διότι η εξόρυξη του καταστρέφει το περιβάλλον. Υπάρχει ηλεκτροκίνητο αυτοκίνητο γνωστής μάρκας, σύμφωνα με τον συνομιλητή μας, το οποίο περιέχει 12 κιλά λιθίου, με τα μεγαλύτερα αποθέματα λιθίου να βρίσκονται στη Λατινική Αμερική. Σημειώνει, δε, ότι εταιρεία κατασκευής ηλεκτροκίνητων αυτοκινήτων υπέγραψε συμφωνία προμήθειας λιθίου με εξορυκτική εταιρεία από τη Βραζιλία (εκεί που βρίσκεται ο πνεύμονας του κόσμου στον οποίο ξεσπούν πυρκαγιές).

Υπάρχουν και πολλά άλλα ενδιαφέροντα στοιχεία τα οποία δεν προβάλλονται συνήθως από τις «πράσινες» οργανώσεις στις «πράσινες» συζητήσεις. Για μην παρεξηγηθούν τα γραφόμενα, δεν ισχυριζόμαστε ότι δεν υπάρχει περιβαλλοντικό θέμα που χρήσει αντιμετώπισης, αλλά να έχουμε υπόψιν ότι ορισμένοι που τους ενδιαφέρουν οι «πράσινες» μπίζνες και όχι το περιβάλλον, έχουν αχρωματοψία και βλέπουν το μαύρο πράσινο.