Βασίλης Κέφης στο pagenews.gr: Προϋποθέσεις επιτυχούς επιχειρηματικού σχεδιασμού σε μεταβαλλόμενο περιβάλλον

Η έννοια της επιχειρηματικότητας συνδέεται με την έναρξη μιας νέας οικονομικής μονάδας με καινοτόμο τρόπο. Η κύρια αιτία αποτυχίας πολλών επιχειρήσεων και οργανισμών είναι ο ανορθολογικός σχεδιασμός και η έλλειψη ενός επίσημου, ρεαλιστικού, εφικτού και ορθά δομημένου επιχειρηματικού σχεδίου. Όταν αναφερόμαστε στην έννοια του σχεδιασμού ή του προγραμματισμού, η ιδέα του επιχειρηματικού σχεδίου είναι άμεσα συνδεδεμένη, καθώς η εκπόνησή του επιτρέπει την πρόβλεψη των προοπτικών για τους επιχειρηματίες, τον προγραμματισμό κάθε μελλοντικής κίνησης και την αξιολόγηση της επιχειρηματικής ιδέας. Ένα επιχειρηματικό σχέδιο δεν εγγυάται πάντα την επιτυχία μιας ιδέας, αλλά μειώνει τις πιθανότητες αποτυχίας. Ακόμα και στην περίπτωση αυτή γνωρίζουμε τα αίτια, με αποτέλεσμα η μάθηση, η εμπειρία και η γνώση που αποκτήθηκαν να γίνουν ο λόγος της επιτυχίας.

Η πρώτη πρόκληση για όσους θέλουν να υλοποιήσουν μια επιχειρηματική ιδέα είναι η εξασφάλιση χρηματοδότησης. Εν δυνάμει επενδυτές ζητούν να μελετήσουν ένα επιχειρηματικό σχέδιο πριν εγκρίνουν οποιαδήποτε επένδυση. Το επιχειρηματικό σχέδιο, εκτός από την προϋπόθεση για την απόκτηση πρόσβασης στη χρηματοδότηση, παρέχει ένα προσχέδιο για την επιτυχημένη δημιουργία και λειτουργία του νέου εγχειρήματος.

Ένα επιχειρηματικό σχέδιο περιγράφει το όραμα, τους στόχους, τη στρατηγική και τις τακτικές που θα χρησιμοποιηθούν για την επίτευξη των στόχων. Παρέχει τη βάση για επιχειρησιακούς προϋπολογισμούς, στόχους, διαδικασίες και ελέγχους διαχείρισης. Το επιχειρηματικό σχέδιο δεν είναι ποτέ το ίδιο ακόμη και αν αναφερόμαστε σε παρόμοιες επιχειρήσεις. Αν και η παρουσίαση του τελικού επιχειρηματικού σχεδίου είναι σημαντική, τελικά η ουσία του σχεδίου είναι πιο κρίσιμη. Οι στρατηγικές και οι τακτικές που περιγράφονται στο σχέδιο πρέπει να είναι τα αποτελέσματα από μια λογική και κατάλληλα ολοκληρωμένη διαδικασία επιχειρηματικού σχεδιασμού.

Η διαδικασία ξεκινά με την αξιολόγηση της υπάρχουσας ή της προβλεπόμενης θέσης της επιχείρησης και του περιβάλλοντος (εσωτερικού και εξωτερικού μακρο και μικρο περιβάλλοντος) στο οποίο δραστηριοποιείται, πριν από την ανάλυση υφιστάμενων ή μελλοντικών πελατών, ανταγωνιστών, πιστωτών, ανταγωνιστών με υποκατάστατα προϊόντα, επιχειρήσεων με συμπληρωματικά αγαθά και προμηθευτών. Υπάρχει πλήθος τεχνικών και αναλύσεων (PESTEL-DG Analysis, SWOT Analysis, Ανάλυση των 5 σημείων του Porter, κ.ά.) που μειώνουν τα περιθώρια λάθους και κινδύνων (risk premium). Τα αποτελέσματα της ανάλυσης, σε συνδυασμό με ένα σύνολο προσδοκιών, επιτρέπουν στην επιχείρηση να αναπτύξει σειρά από στρατηγικές επιλογές που έχουν σχεδιαστεί για την επίτευξη των στόχων της. Το στάδιο της αξιολόγησης περιλαμβάνει τις προβλέψεις ιδίως για τη ζήτηση της αγοράς, τις χρηματοοικονομικές αναφορές, μια σειρά αποτιμήσεων, καθώς και τον υπολογισμό των μέτρων απόδοσης.

Βασικά ερωτήματα τα οποία οφείλουν να έχουν κατά νου οι σχεδιαστές ενός επιχειρηματικού πλάνου είναι τα εξής:

1. Τι είναι ένα επιχειρηματικό σχέδιο;
2. Γιατί είναι σημαντικό;
3. Σε ποιον είναι χρήσιμο;
4. Ποια πρέπει να είναι η έκτασή του (ιδιαίτερα σημαντικό ερώτημα, ώστε να αποφευχθούν λάθη όπως μεγάλης έκτασης στοχοθεσία και μικρής έκτασης ανάλυση του εξωτερικού και του εσωτερικού περιβάλλοντος);
5. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του;
6. Πώς και από ποιους πρέπει να καταρτιστεί;

Πέραν των ανωτέρω κρίσιμων ερωτημάτων, οι εμπλεκόμενοι με ένα επιχειρηματικό σχέδιο απαιτείται να δώσουν απαντήσεις σε συγκεκριμένες ερωτήσεις-κλειδιά, όπως:

• α) Πού βρίσκομαι τη παρούσα χρονική περίοδο; (Προσδιορισμός και ανάλυση ευκαιριών και πόρων / Ανάλυση κατάστασης)
• β)  Πού θέλω να πάω – Τι θέλω να επιτύχω; (Στοχοθεσία)
• γ)  Πως μπορώ να πάω εκεί; (Οδικός χάρτης / μέσα-τρόποι επίτευξης των στόχων)
• δ) Πότε πρέπει να επιτευχθούν οι στόχοι; (κρίσιμη παράμετρος ο χρόνος)
• ε) Τι θα κάνει τη διαφορά μεταξύ της δικής μας οικονομικής μονάδας και των ανταγωνιστών μας; (η απάντηση στο ερώτημα: γιατί να προτιμήσουν οι καταναλωτές-πελάτες εμάς και όχι τους άλλους)

Οι επιχειρηματικές αποφάσεις λαμβάνονται με βάση την επιχειρηματική ιδέα, αλλά είναι πολύ πιο εύκολο να ληφθεί απόφαση εάν η ιδέα κοινοποιείται απλά και καθαρά σε ένα καλογραμμένο επιχειρηματικό σχέδιο. Η πειθαρχία που απαιτείται για τη διαμόρφωση της στρατηγικής, της τακτικής και της λειτουργίας της επιχείρησης σε ένα γραπτό έγγραφο εξασφαλίζει λεπτομερή ανάλυση και μεγαλύτερη σαφήνεια σκέψης. Εάν η στρατηγική της επιχείρησης δεν μπορεί να περιγραφεί με σαφήνεια και πειστικό τρόπο σε χαρτί, οι πιθανότητες επιτυχίας ενός επιχειρηματικού σχεδίου είναι μαθηματικώς βέβαιον ότι ελαχιστοποιούνται.

Ο Βασίλης Κέφης είναι Καθηγητής Τμήματος Δημόσιας Διοίκησης  Παντείου Πανεπιστημίου Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών – Διευθυντής του Εργαστηρίου Έρευνας και Μελέτης Καινοτομίας Οργανισμών και Νεοφυών Οικονομικών Μονάδων