ΑΑΔΕ τεχνητή νοημοσύνη: Η τεχνολογία στην υπηρεσία της πάταξης της φοροδιαφυγής

Σε ένα περιορισμένο αριθμό περιπτώσεων η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων χρησιμοποιεί τεχνητή νοημοσύνη προκειμένου να εντοπίσει ύποπτες συναλλαγές. Ωστόσο από το 2021 αναμένεται η διαδικασία αυτή να επεκταθεί και έτσι στη διάθεση της εφορίας θα υπάρχουν πολύ περισσότερα στοιχεία από βάσεις δεδομένων όλου του δημοσίου αλλά και του ιδιωτικού τομέα. Το νέο έτος θα προκηρυχθεί διαγωνισμός που θα οδηγήσει στη δημιουργία ενός τέτοιου συστήματος εκτεταμένου όγκου πληροφοριών.

Σύμφωνα με το kathimerini.gr, όπως αναφέρει παράγοντας του υπουργείου Οικονομικών, ουσιαστικά πρόκειται για το Data Mining, το οποίο αποτελεί την τέχνη της «εξόρυξης» χρήσιμων στοιχείων από μεγάλες δεξαμενές πληροφοριών, με στόχο την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής. Για παράδειγμα, θα βοηθά τις φορολογικές αρχές να διαπιστώνουν ποιες φορολογικές δηλώσεις είναι αληθείς και ποιες ψευδείς, εάν οι συναλλαγές μεταξύ των επιχειρήσεων κρύβουν ενδεχόμενη φοροδιαφυγή, με αποτέλεσμα να βρεθούν στην κορυφή της λίστας για έλεγχο.

Πόσο εύκολο θα είναι ο συνδυασμός δεδομένων να καταλήγει σε αξιοποιήσιμα στοιχεία

Το νέο σύστημα τεχνητής νοημοσύνης θα εφαρμοσθεί στο σύνολο της φορολογίας. Συγκεκριμένα, θα καλύπτει περιπτώσεις απάτης στον φόρο εισοδήματος, σε ΦΠΑ, δασμούς, ειδικούς φόρους κατανάλωσης, ενδοομιλικές απάτες κ.λπ. Σημασία, αναφέρθηκε παραπάνω, έχει το κατά πόσον το σύστημα θα εξελίσσεται με δεδομένα τα οποία θα προστίθενται στη βάση του, αλλά και πώς θα μάθει να τα χρησιμοποιεί.

Όπως προαναφέρθηκε, αυτή τη στιγμή η τεχνητή νοημοσύνη χρησιμοποιείται σε δύο περιπτώσεις:

•  Ταυτοποίηση προσώπων μέσω ειδικών αλγορίθμων που εισάγονται στο σύστημα. Συγκεκριμένα, τα στοιχεία που λαμβάνονται στο πλαίσιο της ανταλλαγής πληροφοριών από τα κράτη του εξωτερικού συνήθως έχουν ελάχιστα στοιχεία. Για παράδειγμα, οι ελληνικές αρχές ενημερώνονται για την ύπαρξη φορολογικού κατοίκου Ελλάδας με καταθέσεις στην Ελβετία ύψους 10 εκατ. ευρώ. Το μόνο στοιχείο που λαμβάνει η φορολογική διοίκηση είναι ένα όνομα και τίποτα άλλο. Με τη χρήση τεχνητής νοημοσύνης και του ειδικού αλγορίθμου, «σε χρόνο μηδέν», όπως αναφέρουν από τη φορολογική διοίκηση, γίνεται η ταυτοποίηση του προσώπου και εν συνεχεία ακολουθούνται οι σχετικές διαδικασίες, όπως η κλήση του φορολογουμένου προκειμένου να δικαιολογήσει τα χρήματα του εξωτερικού.
• Μέσω τεχνητής νοημοσύνης ελέγχονται και όλες οι τραπεζικές συναλλαγές. Η ΑΑΔΕ λαμβάνει έναν τεράστιο όγκο συναλλαγών και καταθέσεων από τις τράπεζες ετησίως. Το ειδικό αυτό σύστημα ξεχωρίζει τις συναλλαγές σε επικίνδυνες και μη. Επί της ουσίας ταυτοποιούνται οι συναλλαγές «φρέσκου χρήματος» και εφόσον το σύστημα καταδείξει ότι κάποιες από αυτές χρήζουν περαιτέρω ελέγχου, αναλαμβάνουν δράση οι ελεγκτές της ΑΑΔΕ.

Ήδη η ΑΑΔΕ έχει παρουσιάσει στο εξωτερικό τον τρόπο που χρησιμοποιεί την τεχνητή νοημοσύνη για την εξόρυξη χρήσιμων πληροφοριών. Βέβαια, πολλές φορολογικές διοικήσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν κάνει μεγαλύτερα βήματα χρησιμοποιώντας υπερυπολογιστές που δίνουν άμεσες απαντήσεις σε μια ευρεία γκάμα ελεγκτικών θεμάτων.

Για παράδειγμα, οι γαλλικές φορολογικές αρχές ανέπτυξαν το 2018 αντίστοιχο σύστημα τεχνητής νοημοσύνης, δηλαδή ένα σύστημα εξόρυξης δεδομένων και αξιολόγησης τεράστιων ποσοτήτων δεδομένων που ελέγχονται διαδοχικά και επαληθεύονται συστηματικά. Στοιχεία έχουν αντληθεί από βάσεις δεδομένων ιδιωτικών εταιρειών, εκτός δηλαδή των αρχείων που έχει το γαλλικό δημόσιο, από το ηλεκτρονικό εμπόριο, ακόμη και από τα κοινωνικά δίκτυα.

Η χρηματοδότηση του νέου project

Το εθνικό σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας θα χρηματοδοτήσει συστήματα τεχνητής νοημοσύνης για τη διευκόλυνση των φορολογικών ελέγχων, όπως επίσης και την ηλεκτρονική διασύνδεση των ταμειακών μηχανών και των POS με τις φορολογικές αρχές. Αυτή τη στιγμή αρκετές επιχειρήσεις έχουν διασυνδεθεί με την εφορία όσον αφορά τις ταμειακές μηχανές. Δηλαδή, η εφορία γνωρίζει πότε πραγματοποιήθηκε μια συναλλαγή. Αυτό που δεν γνωρίζει είναι πώς έγινε η συναλλαγή. Εάν η πληρωμή πραγματοποιήθηκε με μετρητά ή ηλεκτρονικά με τη χρήση κάρτας. Αυτό που θα ακολουθήσει είναι να διασυνδεθεί η ταμειακή μηχανή με το ηλεκτρονικό σύστημα POS, ώστε η φορολογική διοίκηση να έχει και τις δύο πληροφορίες: της έκδοσης της απόδειξης αλλά και της πληρωμής με κάρτα ή με μετρητά.