Brexit: Ο αναλυτικός οδηγός για την προετοιμασία των ελληνικών επιχειρήσεων

Brexit: Η ανάδειξη του Μπόρις Τζόνσον στο "τιμόνι" της Μεγάλης Βρετανίας εντείνει τις προετοιμασίες εξόδου. Τι θα πρέπει να προσέξουν οι Έλληνες που έχουν επιχειρήσεις.

Brexit: Eίναι γνωστό ότι η Ελλάδα και το Ηνωμένο Βασίλειο συνδέονται με στενούς οικονομικούς, εμπορικούς, αλλά και ανθρώπινους δεσμούς. Στο απευκταίο -αλλά υπαρκτό- σενάριο της μη επίτευξης συμφωνίας οι σχέσεις αυτές θα δοκιμαστούν. Το Ηνωμένο Βασίλειο θα περιέλθει σε καθεστώς τρίτης χώρας έναντι της Ευρωπαϊκής Ένωσης, χωρίς το διμερές εμπόριο να διέπεται από κάποια διμερή εμπορική συμφωνία. Η ελεύθερη κυκλοφορία εμπορευμάτων θα πάψει και οι εμπορικές συναλλαγές θα διέπονται από τους γενικούς κανόνες του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου.

Όλα αυτά συνεπάγονται την επιβολή εθνικών δασμών και πρόσθετων τελωνειακών ή εισαγωγικών διατυπώσεων. Μεγάλη σημασία για την πορεία των εμπορικών σχέσεων Ελλάδας και Ηνωμένου Βασιλείου – και ιδιαίτερα για τις ελληνικές εξαγωγές – θα έχει η συγκεκριμένη εμπορική πολιτική που θα επιλέξει η χώρα, μετά την έξοδο. Αν ακολουθήσει, με άλλα λόγια, μια προστατευτική ή πιο ανοιχτή εμπορική πολιτική και – βεβαίως – αν η πολιτική αυτή θα προσαρμόζεται επιλεκτικά ανά τομέα. Τα εργαλεία πολιτικής που μπορούν να αξιοποιηθούν είναι αρκετά και περιλαμβάνουν από την επιβολή δασμών και ποσοστώσεων, μέχρι επιδοτήσεις, διμερείς και πολυμερείς εμπορικές συμφωνίες.

Το μόνο βέβαιο, είναι ότι αυτή τη στιγμή κινούνται όλοι σε αχαρτογράφητα νερά. Αυτό που η επιχειρηματική κοινότητα επιδιώκει είναι, να ελαχιστοποιηθούν όσο αυτό είναι δυνατόν οι επιπτώσεις μιας άτακτης εξόδου του Ηνωμένου Βασιλείου για τις ελληνικές επιχειρήσεις, για την εξωστρέφεια και την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας.

Κι αυτό μπορεί να επιτευχθεί αφενός μέσω της σωστής ενημέρωσης και προετοιμασίας των ελληνικών επιχειρήσεων, απέναντι σε κάθε ενδεχόμενο. Αφετέρου, με αποτελεσματική κινητοποίηση σε επίπεδο πολιτικής και οικονομικής διπλωματίες, ώστε να διασφαλιστούν οι καλύτεροι δυνατοί όροι για τη συνέχιση των εμπορικών σχέσεων των δύο χωρών, την επόμενη ημέρα».

Σε πρόσφατη ομιλία του ο κ. Μίχαλος είχε αναφέρει πως σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για το 2017, το Ηνωμένο Βασίλειο καταλαμβάνει την 11η θέση μεταξύ των εμπορικών εταίρων της Ελλάδος και την 8η μεταξύ των πελατών της χώρας μας. Ο όγκος του διμερούς εμπορίου αγαθών ανήλθε σε 2,3 δισ. ευρώ, με τις ελληνικές εξαγωγές να ανέρχονται σε 1,12 δισ. ευρώ και τις εισαγωγές σε 1,18 δισ. ευρώ.

Ως προς το εμπόριο υπηρεσιών, το ισοζύγιο είναι ξεκάθαρα πλεονασματικό για τη χώρα μας. Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, οι ελληνικές εξαγωγές υπηρεσιών, με αιχμή τους κλάδους του τουρισμού και της ναυτιλίας ανέρχονται σε 3,9 δισ. ευρώ.

Επομένως, η υποτίμηση της αγγλικής λίρας έναντι του ευρώ που εκτιμάται ότι θα συντελεστεί λόγω του Brexit θα κάνει ακριβότερα τα ελληνικά προϊόντα για τους Βρετανούς, κάτι που σε συνδυασμό με τη μείωση της αγοραστικής τους δύναμης, θα έχει συνέπειες για τις ελληνικές εξαγωγές.

Ιδιαίτερα στον τουρισμό αναμένεται μείωση του αριθμού των τουριστών προς την Ελλάδα. Η σημασία της βρετανικής αγοράς είναι καίρια για τον ελληνικό τουρισμό δεδομένου του μεγάλου μεγέθους της (2,4 εκατ. επισκέπτες / 2 δισ. ευρώ έσοδα το 2015). Επίσης, προβλήματα θα υπάρξουν στις τράπεζες λόγω της μείωσης της αξίας του χαρτοφυλακίου των ελληνικών τραπεζών από τοποθετήσεις σε βρετανικές τράπεζες.

Η επιχείρησή σας θα επηρεαστεί από το Brexit αν:

• Διαθέτει προϊόντα ή παρέχει υπηρεσίες στο Ηνωμένο Βασίλειο
• Αγοράζει προϊόντα ή λαμβάνει υπηρεσίες από το Ηνωμένο Βασίλειο
• Μεταφέρει εμπορεύματα και πρόσωπα από και προς το Ηνωμένο Βασίλειο
• Δεν έχει ποτέ δραστηριοποιηθεί εμπορικά σε χώρες εκτός ΕΕ
• Έχει θυγατρική στο Ηνωμένο Βασίλειο
• Έχει κατοχυρώσει διπλώματα ευρεσιτεχνίας, ευρωπαϊκά εμπορικά σήματα, γεωγραφικές ενδείξεις ή πιστοποιητικά φυτικής ποικιλίας στο Ηνωμένο Βασίλειο
• Χρησιμοποιεί άδειες τοποθέτησης προϊόντων στην αγορά ή εγκρίσεις που προέρχονται από οντότητες του Ηνωμένου Βασιλείου
• Απασχολεί Έλληνες υπαλλήλους στο Ηνωμένο Βασίλειο ή Βρετανούς υπαλλήλους στην Ελλάδα
• Συμμετέχει σε ευρωπαϊκά προγράμματα με Βρετανούς εταίρους.

Σε περίπτωση αποχώρησης χωρίς Συμφωνία:

1. Θα καταργηθεί η ελεύθερη κυκλοφορία αγαθών, κεφαλαίων, υπηρεσιών και προσώπων (εργαζομένων, φοιτητών, ταξιδιωτών) και το δικαίωμα ελεύθερης εγκατάστασης.
2. Οι εμπορικές σχέσεις της Ε.Ε. με το Ηνωμένο Βασίλειο θα διέπονται από τους γενικούς κανόνες του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, χωρίς την εφαρμογή προτιμησιακού καθεστώτος.
3. Θα απαιτούνται τελωνειακές διαδικασίες, θα υπάρχει υποχρέωση υποβολής διασαφήσεων εισαγωγής/ εξαγωγής/ διαμετακόμισης, τα εισαγόμενα εμπορεύματα θα υπόκεινται σε δασμούς και οι τελωνειακές αρχές μπορεί να απαιτούν εγγυήσεις για πιθανές ή υπάρχουσες τελωνειακές οφειλές.
4. Ορισμένα εμπορεύματα που διακινούνται από και προς το Ηνωμένο Βασίλειο θα υπόκεινται σε απαγορεύσεις ή περιορισμούς, γεγονός που συνεπάγεται την απαίτηση έκδοσης του απαραίτητου πιστοποιητικού/άδειας (φυτοϋγειονομικό, κτηνιατρικό, διττής χρήσης κ.λ.π) από την αρμόδια Δημόσια Αρχή, ώστε να συνοδεύουν τα εμπορεύματα κατά το στάδιο εκτελωνισμού τους.

Πως θα προετοιμάσω την επιχείρησή μου για τo Βrexit;

• Αξιολογήστε τις επιπτώσεις στην επιχείρησή σας: εντοπίσετε όλες τις πιθανές συνέπειες του Brexit, άμεσες και έμμεσες (νομικές, ανθρώπινου δυναμικού, κόστους, τοποθεσίας δραστηριοτήτων, τρόπων μεταφοράς, δεδομένων, συμβάσεων, συνεργατικών έργων κ.λπ.).
• Καταρτήστε σχέδιο έκτακτης ανάγκης: σχεδιάστε και προγραμματίστε μέτρα που πρέπει να λάβετε για τον μετριασμό των επιπτώσεων, στηριζόμενοι και σε φορείς που μπορούν να σας συμβουλεύσουν (κρατικές υπηρεσίες, Εμπορικά και Βιομηχανικά Επιμελητήρια, Enterprise Greece, ομοσπονδίες ή επαγγελματικές ενώσεις, τμήματα πληροφορικής, νομικά, λογιστικά τμήματα εταιρείας σας, εκτελωνιστές σας).
• Υλοποιήστε: προσδιορίσετε τις καταλληλότερες λύσεις, ενημερώστε τους συνεργάτες σας και εφαρμόστε τις απαραίτητες αλλαγές (συστήματα πληροφορικής, συμβάσεις, ανθρώπινο δυναμικό, εφοδιαστική αλυσίδα, παραγωγή, αγοραπωλησίες κ.λπ.).
• Eιδικότερα, αν η επιχείρησή σας πραγματοποιεί συναλλαγές με το Ηνωμένο Βασίλειο ή μεταφορές εμπορευμάτων μέσω του Ηνωμένου Βασιλείου:
• Αν δεν το έχετε ήδη κάνει, καταχωρίστε την επιχείρησή σας στην εθνική τελωνειακή αρχή (intrel@otenet.gr & spapayanni@2001.syzefxis.gov.gr ) για να πραγματοποιεί συναλλαγές με χώρες εκτός ΕΕ.
• Εξετάστε κατά πόσον η επιχείρησή σας είναι έτοιμη να συνεχίσει τις συναλλαγές σας με το Ηνωμένο Βασίλειο ή μέσω του Ηνωμένου Βασιλείου, δηλαδή κατά πόσον διαθέτει τις αναγκαίες:
• ικανότητες σε ανθρώπινο δυναμικό (προσωπικό εκπαιδευμένο σε τελωνειακά θέματα)·
• τεχνικές ικανότητες (συστήματα πληροφορικής και λοιπά)· και
• τελωνειακές άδειες, όπως για ειδικά καθεστώτα (αποθήκευση, μεταποίηση ή για εμπορεύματα που υπάγονται στον κανόνα «ειδικής χρήσης»).

Ρωτήστε την εθνική τελωνειακή αρχή σας σχετικά με τις υφιστάμενες τελωνειακές απλουστεύσεις και διευκολύνσεις που είναι διαθέσιμες για την επιχείρησή σας, όπως:

• οι απλουστεύσεις για την υπαγωγή εμπορευμάτων σε τελωνειακό καθεστώς·
• οι συνολικές εγγυήσεις, με μειωμένα ποσά ή απαλλαγές·
• οι απλουστεύσεις για καθεστώτα διαμετακόμισης.

1. Εξετάστε το ενδεχόμενο να υποβάλετε αίτηση για να σας χορηγηθεί η ιδιότητα του εγκεκριμένου οικονομικού φορέα (AEO) από την εθνική τελωνειακή αρχή σας.
2. Αν έχετε εγγραφεί στη μικρή μονοαπευθυντική θυρίδα για τον ΦΠΑ στο Ηνωμένο Βασίλειο, εγγραφείτε σε κράτος μέλος της ΕΕ των 27.
3. Αν έχετε καταβάλει ΦΠΑ στο Ηνωμένο Βασίλειο το 2018, μπορείτε να υποβάλλετε ηλεκτρονική αίτηση μέσω της ΑΑΔΕ μέχρι και τις 29/3/2019. Ωστόσο, θα πρέπει να φροντίσετε να υποβάλλετε τις αιτήσεις σας για το εν λόγω διάστημα, τουλάχιστον 15 ημέρες πριν την 31η Οκτωβρίου 2019, ώστε να υπάρχει ο απαραίτητος χρόνος για την ηλεκτρονική διαβίβασή τους από την Ελλάδα στο Ηνωμένο Βασίλειο.
4. Μιλήστε με τους επιχειρηματικούς εταίρους σας (προμηθευτές, διαμεσολαβητές, μεταφορείς,…), διότι το Brexit ενδέχεται να έχει επίσης επιπτώσεις και στην αλυσίδα εφοδιασμού σας.
5. Αν έχετε καταβάλει ΦΠΑ στο Ηνωμένο Βασίλειο το 2018, υποβάλετε τις αιτήσεις επιστροφής ΦΠΑ αρκετά πριν από τις 31 Οκτωβρίου 2019, ώστε να διεκπεραιωθούν πριν από αυτήν την ημερομηνία.
6. Μιλήστε με τους επιχειρηματικούς εταίρους σας (προμηθευτές, διαμεσολαβητές, μεταφορείς,…), διότι το Brexit ενδέχεται να έχει επίσης επιπτώσεις και στην αλυσίδα εφοδιασμού σας.
7. Επισκεφθείτε τη σελίδα με ενότητες ηλεκτρονικής μάθησης σχετικά με τα τελωνεία και τη φορολογία για να διαπιστώσετε αν εσείς ή το προσωπικό σας χρειάζεστε επιπλέον κατάρτιση.