Δήμος Αθηναίων: Πιλοτικό πρόγραμμα προμηθειών για την πρόληψη της εργασιακής εκμετάλλευσης

Οι δημόσιες συμβάσεις αποτελούν την υψηλότερη δαπάνη στη χώρα μας -και όχι μόνο- μετά τους αμυντικούς εξοπλισμούς. Οι δημόσιες αναθέσεις και συμβάσεις αφορούν αγαθά και υπηρεσίες. Υπό ποιες συνθήκες, όμως, δημιουργούνται αυτά τα αγαθά και αυτές οι υπηρεσίες; Και σε ποιο βαθμό ο ιδιώτης προμηθευτής του Δημοσίου έχει ελεγχθεί;

Αν και η επικαιροποιημένη (2016) ευρωπαϊκή νομοθεσία για το οργανωμένο έγκλημα, τη διαφθορά και τη νομιμοποίηση παρανόμων εσόδων ορίζει ότι οι προμηθευτές του Δημοσίου δεσμεύονται με ενιαίο ευρωπαϊκό έγγραφο ότι οι εργαζόμενοι τους δεν υποβάλλονται σε καταναγκαστική εργασία, τίποτα δεν δεσμεύει στην ευρωπαϊκή νομοθεσία τους υπεργολάβους των προμηθευτών.

Το αποτέλεσμα είναι, σύμφωνα με στοιχεία του Διεθνούς Οργανισμού Εργασίας (ΔΟΕ), 24,9 εκατομμύρια άνθρωποι να υποχρεώνονται σε καταναγκαστική εργασία. Μεταξύ αυτών, 20,8 εκατομμύρια υποχρεώνονται σε καταναγκαστική εργασία στον ιδιωτικό τομέα και τα 4,1 εκατομμύρια στο δημόσιο τομέα.

Κομβικός ο ρόλος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης

Το έγκλημα της εμπορίας ανθρώπων αναγνωρίστηκε ως παγκόσμιος κίνδυνος για την ανθρώπινη ασφάλεια και θεωρείται σύγχρονη μορφή οργανωμένης δουλείας από τα τέλη της δεκαετίας του 1990. Τα τελευταία χρόνια όμως διεθνείς οργανισμοί και ανεπτυγμένα κράτη ασχολούνται όλο πιο έντονα με το θέμα. Στο πλαίσιο των πολιτικών και των βέλτιστων πρακτικών που έχουν αναπτυχθεί, ώστε να διασφαλίζεται ότι οι προμηθευτικές αλυσίδες του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα δεν χρησιμοποιούν τη σύγχρονη δουλεία, είναι ιδιαίτερα σημαντικός ο ρόλος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, που καλείται να ελέγξει τον τρόπο λειτουργίας των ιδιωτικών εταιρειών με τις οποίες προτίθεται να συνεργασθεί.

Ήδη κάποιοι δήμοι, όπως αυτός του Χιούστον (Τέξας) στις ΗΠΑ, της Στοκχόλμης και του Μάλμε στη Σουηδία, της Βαρκελόνης στην Ισπανία, έχουν πρωτοπορήσει: Διαθέτουν ειδικά γραφεία για την καταπολέμηση της καταναγκαστικής εργασίας και έχουν δημιουργήσει τεχνογνωσία για την πρόληψη, την καταστολή, αλλά και την αποκατάσταση θυμάτων εργασιακού trafficking.

Στη χώρα μας, ο δήμος Αθηναίων αποφάσισε να προωθήσει -για πρώτη φορά στην Ελλάδα, κι όντας ένας από τους λίγους δήμους σε ευρωπαϊκό επίπεδο- το σχεδιασμό ενός πιλοτικού προγράμματος προμηθειών του, το οποίο θα βασίζεται στις αρχές του anti-trafficking. Αυτό το κάνει σε συνεργασία με το Γραφείο του Εθνικού Συντονιστή για την Καταπολέμηση της Εμπορίας Ανθρώπων του υπουργείου Εξωτερικών, το Athens Partnership, τους Bloomberg Associates και στο πλαίσιο του έργου του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ) για την πρόληψη της εμπορίας ανθρώπων στις εφοδιαστικές αλυσίδες.

Πιλοτικό πρόγραμμα προμηθειών του δήμου Αθηναίων για την πρόληψη της εργασιακής εκμετάλλευσης

Το πιλοτικό πρόγραμμα προμηθειών του δήμου Αθηναίων θα γίνει με γνώμονα τους άξονες δράσεις του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Καταπολέμηση του Τράφικινγκ 2019-2023.

Προβλέπει τον συντονισμό τοπικών και κεντρικών δημόσιων φορέων για τον περιορισμό της καταναγκαστικής εργασίας. Στοχεύει στην ευαισθητοποίηση της διοίκησης σε προϊόντα και υπηρεσίες που είναι παράγωγα της καταναγκαστικής εργασίας, ώστε να αναπτυχθεί κουλτούρα πρόληψης. Φιλοδοξεί να δημιουργήσει τις προδιαγραφές για να μην δρουν ανενόχλητοι και ατιμώρητοι οι έμποροι ανθρώπων.

Μέσα από το πρόγραμμα, επιδιώκεται να αναπτυχθεί ένα λεπτομερές σχέδιο δράσης, στο οποίο θα συμμετέχουν εμπειρογνώμονες σε θέματα προμηθειών, προμηθευτές και αστυνομικές αρχές. Θα περιλαμβάνει συγκεκριμένα μέτρα, όπως μηχανισμούς καταγγελιών, εκπαίδευση επαγγελματιών, χαρτογράφηση προμηθευτών, αξιολόγηση και διαχείριση επικινδυνότητας.

Το πρόγραμμα φιλοδοξεί να αναπτύξει πρωτόκολλα, που θα προσδιορίζουν συγκεκριμένα μέτρα παρακολούθησης όλων των σταδίων της εφοδιαστικής αλυσίδας. Τα πρωτόκολλα θα δημιουργηθούν με τέτοιο τρόπο, ώστε οι αρμόδιες αρχές να μπορούν να τα υιοθετήσουν και να τα εφαρμόσουν.

Τα αποτελέσματα του πιλοτικού προγράμματος θα παραδοθούν στον Εθνικό Συντονιστή για την Καταπολέμηση της Εμπορίας Ανθρώπων, ο οποίος στη συνέχεια θα τα διαμορφώσει σε νομοθετική πρόταση που θα υποβληθεί στην κυβέρνηση και την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Διήμερο διεθνές συνέδριο για την πρόληψη της Εμπορίας Ανθρώπων στις Εφοδιαστικές Αλυσίδες

Το πιλοτικό πρόγραμμα προμηθειών -για την υλοποίηση του οποίου θα αναζητηθούν χορηγίες- παρουσιάσθηκε χθες το απόγευμα, κατά τη λήξη της πρώτης ημέρας του διήμερου, διεθνούς συνεδρίου για την Πρόληψη της Εμπορίας Ανθρώπων στις Εφοδιαστικές Αλυσίδες.

Το περιφερειακό συνέδριο, που συνεχίζεται και σήμερα, αποτελεί μέρος του έργου του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ) για την πρόληψη της εμπορίας ανθρώπων στις εφοδιαστικές αλυσίδες και διοργανώνεται από τον ΟΑΣΕ σε συνεργασία με τον δήμο Αθηναίων, το Γραφείο του Εθνικού Συντονιστή για την Καταπολέμηση της Εμπορίας Ανθρώπων του Υπουργείου Εξωτερικών, το Athens Partnership και τους Bloomberg Associates.

Στο συνέδριο συμμετέχουν επαγγελματίες και ομιλητές από 15 χώρες, συμπεριλαμβανομένων εκπροσώπων πόλεων και περιφερειακών και εθνικών κυβερνήσεων. Συμμετέχουν, επίσης, εκπρόσωποι επιχειρήσεων και επαγγελματίες από διεθνείς οργανισμούς και μη κυβερνητικές οργανώσεις.

Γ. Καμίνης: Οφείλουμε να παρέμβουμε στο κοινωνικό και διοικητικό γίγνεσθαι

Όπως σημείωσε ο δήμαρχος Αθηναίων Γ. Καμίνης κατά την έναρξη των εργασιών του συνεδρίου, για να αντιμετωπισθεί το έγκλημα της εμπορίας ανθρώπων «απαιτείται καινοτόμα αντίληψη και επιχειρησιακή λογική σε επίπεδο δημόσιας διοίκησης, αυτοδιοίκησης, ιδιωτικής πρωτοβουλίας και κοινωνίας των πολιτών. Φιλοδοξία της διημερίδας είναι να αποτελέσει ευκαιρία για να αναδειχθεί ο ενεργός ρόλος του Δημοσίου και των ελληνικών επιχειρήσεων στην καταπολέμηση της Εμπορίας Ανθρώπων. Σήμερα, αύριο, αλλά και μέσω του πιλοτικού προγράμματος, θέλουμε να κάνουμε το επόμενο, αποφασιστικό βήμα».

Ο κ. Καμίνης σημείωσε ότι αν και έχουν γίνει πολλά σε νομοθετικό και πολιτικό επίπεδο, μένει να γίνουν ακόμη περισσότερα για να εφαρμοσθούν οι νόμοι. «Οι πολιτικές ηγεσίες εξακολουθούν να μιλούν για ένα “σπάνιο” έγκλημα, με εξαιρετικά χαμηλούς στατιστικούς δείκτες. Ομως, η πραγματικότητα των αριθμών -από τα εργοστάσια ένδυσης μέχρι τα χωράφια και τα οικοδομικά εργοτάξια- ωθεί σε ανησυχητικές διαπιστώσεις που συντείνουν στην ανάγκη μιας ριζοσπαστικής αλλαγής κατεύθυνσης. Το trafficking εξελίσσεται γοργά και προσαρμόζεται στις νέες συνθήκες, καταφέρνοντας να είναι συχνά ένα βήμα μπροστά από τις κατασταλτικές προσπάθειες των διωκτικών Αρχών και τις ανθρωπιστικές υπηρεσίες των προνοιακών φορέων του κράτους και της κοινωνίας των πολιτών. Η καταπολέμησή του δεν μπορεί να είναι αποτελεσματική αν παραμείνουμε εγκλωβισμένοι στη λογική της δίωξης ενός εγκλήματος, ως αποκλειστικής αρμοδιότητας των αστυνομικών και δικαστικών Αρχών», εξήγησε.

«Το μυστικό της επιτυχίας του trafficking είναι ότι έχει βαθιές ρίζες που αγγίζουν τις κοινωνικές ανισότητες, τις προκαταλήψεις και, τελικά, τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε την ύπαρξη ανθρώπων που είναι θύματα εκμετάλλευσης από άλλους ανθρώπους. Η παγκόσμια οικονομική κρίση αφήνει περιθώρια για έξαρση του φαινομένου με τη μορφή ενός εξαναγκασμού, όπου το ίδιο το θύμα “αποδέχεται” την κατάσταση του λόγω της έλλειψης ουσιαστικών επιλογών και διεξόδων από την ανέχεια.

Γι’ αυτό, ιδιαίτερα τώρα, που η οικονομία πιέζεται από την ύφεση και τη λιτότητα, πρέπει να αναλαμβάνουμε πρωτοβουλίες ώστε το κράτος, οι δήμοι και ο ιδιωτικός τομέας να προστατέψουν τα δικαιώματα των ευπαθών και ευάλωτων ομάδων εργαζομένων».

Σουηδία: Οι φαρμακευτικές εταιρείες συχνοί παραβάτες

Η εθνική συντονίστρια των δημοτικών και περιφερειακών συμβουλίων της Σουηδίας Πολίν Γκέτμπεργκ ανέλυσε το δίκτυο, στο οποίο πλέον συμμετέχουν 21 περιφερειακά συμβούλια, των οποίων κύρια απασχόληση είναι η φροντίδα Υγείας και 290 δήμοι. Σε κάθε δήμο υπάρχουν 2-3 υπάλληλοι που ασχολούνται με τον έλεγχο των δημοσίων συμβάσεων. Το δίκτυο ξεκίνησε από ελάχιστους ανθρώπους το 2007 και σταδιακά, μέσω των αποτελεσμάτων του, έπεισε την κεντρική διοίκηση που πλέον το χρηματοδοτεί με 500.000 ευρώ ετησίως.

Αναφερόμενη σε ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα παραβίασης των κανόνων σύναψης δημοσίων συμβάσεων, μίλησε για τις φαρμακοβιομηχανίες -καθώς τα νοσοκομεία αποτελούν τομέα ευθύνης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στη Σουηδία. Ένα δημοσίευμα το 2007 που κατήγγειλε τον τρόπο παρασκευής χειρουργικών γαντιών στην Ινδία, τα οποία στη συνέχεια εξάγονταν στην Ευρώπη, κινητοποίησε την επιτροπή που αποφάσισε να ελέγξει από που προμηθεύονται το προϊόν οι Σουηδοί εισαγωγείς και προμηθευτές του σουηδικού Δημοσίου.

Καθώς οι προμηθευτές-εισαγωγείς κρύβονταν πίσω από το επιχείρημα ότι δεν μπορούν να ελέγξουν την εφοδιαστική αλυσίδα, ο ενδελεχής έλεγχος οδήγησε τη σουηδική επιτροπή στη Μαλαισία, από την οποία μέχρι σήμερα εισάγονται στην Ευρώπη τα 2/3 των χειρουργικών γαντιών. Κατά τον έλεγχο στη Μαλαισία διαπιστώθηκαν 17 παραβιάσεις, από τις οποίες οι 10 πολύ σοβαρές: Μεταξύ αυτών ήταν η παρακράτηση των διαβατηρίων όσων εργάζονταν στο εργοστάσιο, η απαγόρευση αποχώρησης από το χώρο του εργοστασίου, η συνεχής εργασία για υπερβολικές ώρες επί 24 συνεχείς ημέρες κ.α..

Όπως σημείωσε η κ. Γκέτμπεργκ, μέχρι σήμερα τα χειρουργικά γάντια και οι καθετήρες είναι κατεξοχήν ύποπτα προϊόντα καταναγκαστικής εργασίας.

Χιούστον: Είμαστε αποφασισμένοι να μην πάει στην εμπορία ανθρώπων ούτε ένα δολάριο

Η Μινάλ Πατέλ-Ντέϊβις διορίσθηκε το 2015 ειδική σύμβουλος του δήμου Χιούστον για την εμπορία ανθρώπων. Από τότε είναι υπεύθυνη για την υλοποίηση του Στρατηγικού Σχεδίου για την Καταπολέμηση της Εμπορίας Ανθρώπων, στον τέταρτο μεγαλύτερο δήμο των ΗΠΑ, αλλά «τον πρώτο στη χώρα που πήρε την πολιτική απόφαση να δώσει την πρώτη συντονισμένη, αυτοδιοικητική απάντηση στη μάστιγα της καταναγκαστικής εργασίας» όπως τόνισε. Πλέον, ο δήμος του Χιούστον λειτουργεί ως πρότυπο για άλλους 10 αμερικανικούς δήμους και στηρίζει τις προσπάθειές τους για οργανωμένη καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων.

Η κ. Πατέλ εξήγησε, μέσω διαδικτυακής σύνδεσης, πως η δημοτική αρχή ελέγχει εξονυχιστικά τους προμηθευτές με τους οποίους κάνει συμβάσεις, αλλά και τους υπεργολάβους τους. Οταν συλλαμβάνουν μια επιχείρηση να παραβιάζει τους κανόνες, τη βγάζουν από το Μητρώο των δημοσίων συμβάσεων και στην περίπτωση που εμπλέκονται υπεργολάβοι, ενημερώνουν άμεσα την ομοσπονδιακή κυβέρνηση.

Όπως είπε χαρακτηριστικά «είμαστε αποφασισμένοι να μην αφήσουμε ούτε ένα δολάριο να πάει σε εμπορία ανθρώπων».

H. Μοσκόφ: Επιδιώκουμε συνέργεια δημοσίου-ιδιωτικού τομέα για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων

«Οι κυβερνήσεις έχουν καθοριστικό ρόλο στη διασφάλιση εφοδιαστικών αλυσίδων, απαλλαγμένων από εμπορία ανθρώπων και καταναγκαστική εργασία, και όχι μόνο σε εθνικό επίπεδο» σημείωσε ο Εθνικός Συντονιστής για την Καταπολέμηση της Εμπορίας Ανθρώπων Ηρακλής Μοσκόφ και πρόσθεσε ότι με το πιλοτικό πρόγραμμα η Αθήνα αναλαμβάνει ηγετικό ρόλο, σε επίπεδο Τοπικής Αυτοδιοίκησης, στον αγώνα κατά της καταναγκαστικής εργασίας.

Σημείωσε ότι υπάρχει ανάγκη εκπαίδευσης και αποσαφήνισης του τι συνιστά καταναγκαστική εργασία και αναφέρθηκε στο παράδειγμα της Μανωλάδας: Ο δικαστής έκρινε ότι εφόσον η εργασία γινόταν με τη συναίνεση των θυμάτων, και εφόσον υπήρχε δυνατότητα ελεύθερης κυκλοφορίας τους, δεν συνέτρεχε το αδίκημα της καταναγκαστικής εργασίας. Ομως, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ) στη συνέχεια έκρινε ότι οι δυο παραπάνω συνθήκες δεν αποτελούν στοιχεία αναίρεσης της εμπορίας ανθρώπου για εργασία και ότι το ελληνικό δικαστήριο έκανε περισταλτική ερμηνεία της έννοιας της δουλείας.