Σαν σήμερα: Η ΑΕΚ κατακτά το πρώτο Κύπελλο Ελλάδας το μακρινό 1931 (pics)

Πέντε χρόνια μετά την ανάληψη της ηγεσίας του ελληνικού ποδοσφαίρου από την ΕΠΟ, η Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία αποφάσιζε να βάλει στις… ζωές των ποδοσφαιρόφιλων και δεύτερη διοργάνωση. Αυτή του Κυπέλλου Ελλάδας, με την πρώτη διοργάνωση να λαμβάνει χώρα το 1931 και τον τελικό να διεξάγεται σαν σήμερα, στις 8 Νοεμβρίου εκείνης της χρονιάς, με νικήτρια την ΑΕΚ, που επικράτησε με 5-3 του Άρη στο γήπεδο της Λεωφόρου. Αυτός ήταν και ο πρώτος τίτλος στην ιστορία του δικεφάλου.

Στην αρχή, το Κύπελλο γινόταν με ομάδες όλων των κατηγοριών και η συμμετοχή ήταν προαιρετική, ενώ την πρώτη χρονιά αποφάσισαν να λάβουν μέρος 17 ομάδες. Πολλές φορές, εξαιτίας της απροθυμίας των συλλόγων, ο θεσμός δεν βρήκε ανταπόκριση και δεν τέλειωσε κανονικά ή δεν έγινε καθόλου, ιδιαίτερα τα προπολεμικά χρόνια.

Πολύ αργότερα και με τη σταδιακή καθιέρωση του επαγγελματισμού στο ποδόσφαιρο, στη διοργάνωση συμμετείχαν μόνο οι ομάδες που διατηρούσαν τμήματα αμειβομένων ποδοσφαιριστών. Για τις ερασιτεχνικές ομάδες δημιουργήθηκε ξεχωριστή διοργάνωση το 1971, το Κύπελλο Ερασιτεχνών.

Το σύστημα διεξαγωγής δεν ήταν ενιαίο όλα αυτά τα χρόνια. Για ένα μεγάλο διάστημα, στην αρχική φάση του Κυπέλλου, δεν γινόταν κλήρωση, αλλά ορισμός, για να αποφεύγονται οι αναμετρήσεις μεταξύ των ισχυρών και δημοφιλών ομάδων. Μέχρι το 1965 αν δύο ομάδες αναδεικνύονταν ισόπαλες και μετά την παράταση, έδιναν και δεύτερο αγώνα. Από τη χρονιά αυτή κι εξαιτίας των επεισοδίων στον ημιτελικό αγώνα Παναθηναϊκού – Ολυμπιακού το 1964, μετά το ισόπαλο αποτέλεσμα των 120 λεπτών γινόταν κλήρωση για το νικητή.

Έτυχε, μάλιστα, σε μία περίπτωση, το 1968-69, να κριθεί ο τελικός με κλήρωση. Στις 9 Ιουλίου 1969, Ολυμπιακός και Παναθηναϊκός αναμετρήθηκαν στο Στάδιο Καραϊσκάκη και μετά την ημίωρη παράταση παρέμειναν στο ισόπαλο 1-1. Στην κλήρωση που ακολούθησε στη σέντρα του γηπέδου, ο Παναθηναϊκός στάθηκε τυχερός και κατέκτησε το Κύπελλο Ελλάδος. Από την αμέσως επόμενη χρονιά καθιερώθηκε και στη χώρα μας η διαδικασία των πέναλτι.

Ο πρώτος τελικός στις 8 Νοεμβρίου 1931

Η ΑΕΚ είχε αποκλείσει κατά σειρά τους Πειραϊκό (2-0), Εθνικό (4-0) και ΠΑΟΚ (2-1), την ίδια ώρα που ο πανίσχυρος Άρης εκείνης της εποχής έφτανε στον τελικό αφήνοντας εκτός τους Παναθηναϊκό με 7-2 και Απόλλωνα με 3-2. Ο Άρης αποτελούσε για όλους το μεγάλο φαβορί για την κατάκτηση του τίτλου.

Είχε πέντε παίκτες μόνιμα στη νεοσύστατη Εθνική Ελλάδας (Κλεάνθης και Νικηφόρος Βικελίδης, Αγγελάκης, Αργυριάδης και Κίτσος) ήταν σχεδόν μόνιμος πρωταθλητής Μακεδονίας, ενώ είχε κατακτήσει και τον πανελλήνιο τίτλο του 1928.

Απέναντι σε όλα αυτά, η… επτάχρονη ΑΕΚ δεν είχε να επιδείξει τίτλους. Όπως έγραφε χαρακτηριστικά η «Βραδυνή» στην προαναγγελία του Τελικού, «έμενε πάντοτε η τιμία, η καλή και η δυνατή διεκδικήτρια». Η ομάδα της προσφυγιάς πάλευε να επιβιώσει στην Αθήνα απέναντι στον Παναθηναϊκό.

Τη μέρα του τελικού, η ΑΕΚ προερχόταν από ένα επίπονο ταξίδι για φιλικά στην Κωνσταντινούπολη που δεν είχε επιτρέψει στους παίκτες της να προετοιμαστούν ιδανικά. Επιπλέον θα της έλειπε ο σέντερ φορ της Μήτσος Μούγγρας που με ύψος 1,76 ήταν… πανύψηλος για τα δεδομένα της εποχής.

Η αναχώρηση του Άρη με τρένο και του Κλεάνθη Βικελίδη με αεροπλάνο

Όλα αυτά έκαναν τον Αρη να νιώθει νικητής! Η αναχώρηση της αποστολής του από τον σιδηροδρομικό σταθμό Θεσσαλονίκης την Παρασκευή 6 Νοεμβρίου συγκέντρωσε σχεδόν όλο τον ποδοσφαιρικό κόσμο της πόλης που κατευόδωσε την ομάδα του με αποθεωτικές εκδηλώσεις. Ακόμα και όταν η αμαξοστοιχία είχε αρχίσει να κινείται, φίλαθλοι έτρεχαν παράλληλα στην αποβάθρα και επευφημούσαν της παίκτες που είχαν βγει στα παράθυρα και φώναζαν «Αρης-Αρης».

Ο μόνος που δεν αναχώρησε με την ομάδα αλλά μετέβη στην Αθήνα με το αεροπλάνο της γραμμής ήταν το μεγάλο αστέρι της ομάδας Κλεάνθης Βικελίδης –για λόγους που δεν διευκρινίζονταν από την εφημερίδα «Μακεδονία» της εποχής εκείνης. Σημειωτέον ότι το τοπικιστικό στοιχείο εν όψει του αγώνα ενισχυόταν και από μία διαμάχη που βρισκόταν σε εξέλιξη ανάμεσα στην ΕΠΟ και τα σωματεία της Θεσσαλονίκης σχετικά με την επικείμενη διοργάνωση του Πανελληνίου Πρωταθλήματος 1932.

Στη μέση ο Κλεάνθης Βικελίδης, με τα αδέρφια του Νικηφόρο και Κώστα

Οι εφημερίδες της εποχής Ο τελικός έτυχε της ανάλογης προβολής από τις εφημερίδες της εποχής και στις δύο πόλεις. Γινόταν μάλιστα αναφορά και στο ηλικίας ήδη 60 ετών Κύπελλο Αγγλίας και τονιζόταν η μόνιμη παρουσία του Βρετανού βασιλιά σε κάθε τελικό!

Η αθηναϊκή εφημερίδα «Πρωϊα» μέτρησε ακόμα και τις ηλικίες, τα ύψη και τα βάρη των παικτών. Η ΑΕΚ ήταν «γηραιότερη» με μέσο όρο ηλικίας τα… 24 χρόνια (παρά τα 34 χρόνια του Κώστα Νεγρεπόντη) ελαφρύτερη με μέσο όρο τις 58 οκάδες 100 δράμια (περίπου 75 κιλά) και πιο κοντή, με μέσο όρο το 1,71 μ. Ενδεικτικά σας λέμε ότι ο τερματοφύλακάς της Γιώργος Γιάμαλης ήταν ο πιο ψηλός παίκτης της ενδεκάδας εκείνης της ημέρας με ύψος 1,75! Όσο για τον συνδυασμό 1,71 ύψος και 75 κιλά βάρος, δεν τον βρίσκεις σήμερα ούτε σε… ερασιτέχνες αθλητές.

Ο Νεγρεπόντης που επέστρεψε για ένα ματς

Ο τελικός ξεκίνησε στις 2:30 το μεσημέρι στο γήπεδο του Παναθηναϊκού, που είχε χωρητικότητα άνω των 20.000 θεατών, καθώς είχε κάνει προέκταση η διοίκηση της ομάδας. Ωστόσο, δεν γέμισε ούτε το μισό. Η ΑΕΚ ήταν δημοφιλής εκείνη την περίοδο μόνο στο προσφυγικό στοιχείο, ενώ ο Άρης είχε φέρει μόνο 400 οπαδούς του. Οι μισοί είχαν ταξιδέψει μαζί με την ομάδα, ενώ οι άλλοι μισοί με ακτοπλοϊκή εκδρομή.

Παρά τον ρόλο του φαβορί που είχε ο Άρης, η ΑΕΚ ήταν εκείνη που αιφνιδίασε, άνοιξε το σκορ μόλις στο 4 με τον Ηλιάσκο, ενώ στο 27′ ο Ντίνος Μπαλτάς έκανε το 2-0. Αξίζει να αναφέρουμε πως και τα δύο γκολ είχαν τη… σφραγίδα του Κώστα Νεγρεπόντη, ο οποίος ήταν… παλαίμαχος ποδοσφαιριστής. Ναι, καλά διαβάσατε. Είχε σταματήσει το ποδόσφαιρο, επέστρεψε μονάχα για τον συγκεκριμένο αγώνα και από την επόμενη μέρα αποφάσισε να ακολουθήσει καριέρα προπονητή.

Ο Άρης αντέδρασε στο αρχικό ξάφνισμα και πριν τελειώσει το ημίχρονο είχε ισοφαρίσει σε 2-2 με δύο γκολ τοιυ 20χρονου Νίκου Κίτσου, στο 40′ και στο 43′. Ο τελικός έδειξε να αρχίζει ξανά, αλλά η ΑΕΚ μπήκε επιθετική και ορμητική. Για ένα 20λεπτο ο αγώνας ήταν αμφίρροπος, όμως στο 65’ μίλησε και πάλι η κλάση του Νεγρεπόντη που έδωσε έτοιμο γκολ στον Μπαλτά για το 3-2!

Ο Κώστας Νεγρεπόντης

Ο Άρης ήταν και άτυχος, αφού στο 70’ καταδικάστηκε οριστικά από ένα αυτογκόλ του αμυντικού Οικονόμου, ενώ στο 78’ –και με τον αντίπαλο να έχει πια… παραδοθεί- ο Νεγρεπόντης έκανε το 5-2 με ατομική ενέργεια. Ο Κίτσος έκανε το 5-3 και έγινε έτσι ο πρώτος παίκτης με χατ-τρικ σε τελικό Κυπέλλου, αλλά και ο μοναδικός που πέτυχε τρία γκολ και έφυγε ηττημένος.

Το γλέντι, οι νεαρές Κωνσταντινουπολίτισσες και το “άρατε πύλας”

Μετά τον αγώνα, οι παράγοντες, οι παίκτες και οι φίλοι της ΑΕΚ μετέβησαν με πομπή στα γραφεία του συλλόγου, όπου είχε «στηθεί» ένα μικρό… γλέντι. Νεαρές Κωνσταντινουπολίτισσες περίμεναν τους θριαμβευτές και μία από αυτές ήταν επιφορτισμένη με την υποχρέωση να αναφωνήσει «άρατε πύλας»!

Το Κύπελλο τοποθετήθηκε σε ειδικό χώρο που είχε διαμορφωθεί από πριν. Ωστόσο, όποιος το αναζητήσει σήμερα, δεν θα καταφέρει να το βρει, αφού στις δεκαετίες που πέρασαν χάθηκε και αυτό, μαζί με όλα τα προπολεμικά κειμήλια του συλλόγου.

Η διαφορετική αντιμετώπιση του Τύπου Αθήνας και Θεσσαλονίκης

Την επόμενη μέρα και παρά το εντυπωσιακό 5-3 του πρώτου τελικού Κυπέλλου, οι εφημερίδες δεν είδαν με… καλό μάτι το θέαμα. Και θεωρούσαν το σκορ μικρό! Κάποιες εφημερίδες της Αθήνας έγραφαν για άτεχνο αγώνα και για πολύ σχολαστική διαιτησία από τον Ασπρογέρακα (παλαίμαχος ποδοσφαιριστής του Παναθηναϊκού) που σφύριζε κάθε λίγο και λιγάκι.

Την ίδια ώρα, ο Τύπος της Θεσσαλονίκης έκανε λόγο για μεροληπτική διαιτησία του Αθηναίου διαιτητή, για δύο γκολ οφσάιντ και για σκληρό παιχνίδι των παικτών της ΑΕΚ. Αλήθεια, πάντως, είναι ότι ο Βογδάνου του Άρη αναγκάστηκε να μείνει σε νοσοκομείο της Αθήνας, μετά από χτύπημα του Πάτροκλου Χατζηπάντου της ΑΕΚ.

Το ποίημα που δημοσιεύτηκε την επόμενη μέρα για την ΑΕΚ