Πρεμιέρα για την τρίτη αξιολόγηση – Τα τρία εμπόδια και τα σενάρια

Πρεμιέρα για την τρίτη αξιολόγηση που η κυβέρνηση θέλει να έχει κλείσει μέσα σε 100 μέρες, μέχρι τον Ιανουάριο το αργότερο. Στο κεντρικό ξενοδοχείο της Αθήνας καταφτάνουν οι επικεφαλής των θεσμών για έναν πρώτο γύρο επαφών με την κυβέρνηση, πριν αναχωρήσουν την Παρασκευή.

Η κυβέρνηση τρέχει να μη χαθεί η δόση των 800 εκατ. ευρώ για τη χώρα, αλλά και να κλείσει η συμφωνία με τους θεσμούς για να τρέξουν άμεσα, μέσα στον Νοέμβριο, ο εξωδικαστικός συμβιβασμός και οι 120 δόσεις σε Εφορία και Ασφαλιστικά Ταμεία.

Το βάρος της διαπραγμάτευσης πάντως σήμερα, θα το σηκώσει μόνος του ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών κύριος Γιώργος Χουλιαράκης, καθώς ο υπουργός κύριος Ευκλείδης Τσακαλώτος αλλά και όλη η υπόλοιπη κυβέρνηση (οι κ.κ. Έφη Αχτσιόγλου, Γιώργος Σταθάκης, Κώστας Παπαδημητρίου, Όλγα Γεροβασίλη, Αλέξης Χαρίτσης, Χρήστος Σπίρτζης και πολλοί ακόμα υπουργοί που εμπλέκονται στην διαπραγμάτευση) θα βρίσκονται τις δύο πρώτες μέρες της αξιολόγησης σε άλλο ξενοδοχείο και θα εκφωνούν ομιλίες στα Ιωάννινα, στο Συνέδριο της Περιφέρειας Ηπείρου που διαρκεί Δευτέρα και Τρίτη.

Τρία μη αναμενόμενα προβλήματα ναρκοθέτησαν τις προηγούμενες ημέρες τη διαδικασία της αξιολόγησης. Η επαναλαμβανόμενη υπόσχεση για διανομή κοινωνικού μερίσματος 1.000 ευρώ σε ένα εκατομμύριο πολίτες, η συμφωνία για αναβάθμιση των F-16 έναντι 2,4 δισ. δολ. και φυσικά τα νεότερα στοιχεία για την τρύπα των 2,9 δισ. ευρώ στα έσοδα του προϋπολογισμού την περίοδο Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου. Ομως, όπως έλεγε Ευρωπαίος αξιωματούχος στην «Κ», «αυτά είναι τα μικρότερα προβλήματά μας», καθώς το βασικό παραμένει ότι αυτήν τη στιγμή μόνον το 20% των προαπαιτουμένων έχει ολοκληρωθεί.

Εκπρόσωπος των θεσμών διαμήνυε ότι αυτή η τρίτη αξιολόγηση είναι η πιο καθοριστική για το τέλος του προγράμματος για τρεις βασικούς λόγους. Πρώτον, με την ολοκλήρωσή της και την εκταμίευση που θα ακολουθήσει θα ενισχυθεί το «μαξιλάρι» ρευστότητας, το οποίο είναι απαραίτητο για τη μεταμνημονιακή εποχή, δεύτερον, η έγκαιρη ολοκλήρωσή της θα έστελνε ένα δυνατό σήμα στην αγορές ότι η Ελλάδα είναι στον σωστό δρόμο και, τρίτον, οι θεσμοί τονίζουν ότι οι δύσκολες συζητήσεις για το χρέος γίνονται καλύτερα σε περιόδους ηρεμίας. «Δεν πρέπει να είναι ανοικτή η τρίτη αξιολόγηση όταν ξεκινήσουμε τη συζήτηση για την ελάφρυνση», αναφέρουν χαρακτηριστικά.

Κοινωνικό μέρισμα

Το κοινωνικό μέρισμα, με τη μορφή που προαναγγέλλεται, θα δημιουργήσει πρόβλημα στις διαπραγματεύσεις και σε καμία περίπτωση δεν θέλουν οι θεσμοί να επαναληφθούν οι χειρισμοί του 2016, όταν ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας εξήγγειλε μπόνους 500 ευρώ σε συντάξεις, χωρίς να έχει υπάρξει προηγουμένως οποιαδήποτε διαβούλευση με τις Βρυξέλλες. Σε περίπτωση που υπάρξει υπερπλεόνασμα, θα πρέπει να τηρηθούν τα συμφωνηθέντα, δηλαδή να δοθεί σε πληρωμή ληξιπρόθεσμων οφειλών, σε κοινωνικές πολιτικές και αναπτυξιακά μέτρα και όχι σε μπόνους συντάξεων, καθώς κάτι τέτοιο θα υπονόμευε προηγούμενες μεταρρυθμίσεις, όπως διαμηνύουν. Το θέμα είναι βέβαιο ότι θα απασχολήσει τις συναντήσεις με τους εκπροσώπους των θεσμών από Δευτέρα, καθώς η κυβέρνηση έχει δεσμευθεί ότι αυτήν τη φορά θα λάβει τη σχετική απόφαση κατόπιν συνεννόησης.

Αναφορικά με το θέμα των F-16, αναμένεται να ζητηθούν εξηγήσεις για την επιβάρυνση που θα επιφέρει στον προϋπολογισμό, καθώς οι αμυντικές δαπάνες μετρούν κανονικά στο έλλειμμα. Αυτό που αναμένουν οι εκπρόσωποι των θεσμών, οι οποίοι ενημερώθηκαν για τη συμφωνία από τα ΜΜΕ, είναι ότι θέλουν να δουν τα χαρακτηριστικά και τους όρους που περιλαμβάνονται.

Στα καθαυτό θέματα της αξιολόγησης, το δημοσιονομικό κατάφερε να κερδίσει και πάλι πρωταγωνιστική θέση, μετά τη διαπιστωμένη πλέον υστέρηση των εσόδων, που υποχρέωσε την κυβέρνηση να αλλάξει τα μεγέθη του προϋπολογισμού για φέτος και του χρόνου, σε σύγκριση με αυτά που είχε καταγράψει στο μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα. Τα χαμηλότερα φορολογικά έσοδα αντισταθμίζονται τώρα από περισσότερα έσοδα και λιγότερες δαπάνες του ΕΦΚΑ, αλλά η αριθμητική αυτή αντιμετωπίζεται με επιφυλάξεις από τους θεσμούς. Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι ήδη συζητείται το ενδεχόμενο να ζητηθούν κάποια πρόσθετα μέτρα για το 2018.

Οι Ευρωπαίοι θέλουν οπωσδήποτε να επιτευχθεί ο στόχος για πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ το 2018, επισημαίνουν αναλυτές στην Αθήνα, καθώς το υψηλό πρωτογενές πλεόνασμα είναι ουσιαστικά μέτρο μείωσης χρέους. Σε αντίθετη περίπτωση, θα πρέπει οι ίδιοι να παρέμβουν με μέτρα ελάφρυνση του χρέους, ώστε να βγαίνει το σενάριο βιωσιμότητάς του.

Στη δύσκολη εξίσωση, καθοριστικός θα είναι ο ρόλος του ρυθμού ανάπτυξης, για τον οποίο, επίσης, υπάρχουν πολλά ερωτηματικά. Ηδη, για φέτος αμφισβητείται ότι θα επιτευχθεί το 1,8% (1,3% ήταν η πρόβλεψη του ΙΟΒΕ, την περασμένη εβδομάδα), ενώ μεγαλύτερες αμφιβολίες υπάρχουν για το 2,4% του 2018. «Με τις τράπεζες να αντιμετωπίζουν δυσκολίες στο ζήτημα των πιστώσεων, πώς θα πετύχεις υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης;» διερωτάται ο ίδιος αναλυτής.

Το βασικό ερώτημα που παραμένει αναπάντητο είναι ποια στάση θα κρατήσει το ΔΝΤ. Από τη μια, το ΔΝΤ έχει ξεκαθαρίσει ότι χωρίς συμφωνία στην ελάφρυνση του χρέους δεν μπορεί να εισηγηθεί στο διοικητικό συμβούλιό του, που θα συνεδριάσει τον Φεβρουάριο, συμμετοχή στο ελληνικό πρόγραμμα, ενώ, από την άλλη, Ευρωπαίοι αξιωματούχοι ξεκαθαρίζουν ότι πριν από το τέλος του προγράμματος δεν συζητούν οποιαδήποτε περαιτέρω ελάφρυνση.

Τρία σενάρια

Σύμφωνα με πηγή κοντά στις διαπραγματεύσεις, το ένα σενάριο είναι να τελειώσει η αξιολόγηση χωρίς συμφωνία του ΔΝΤ, το οποίο και θα αποχωρήσει. Το δεύτερο και χειρότερο είναι να παραταθεί η αξιολόγηση, πέραν του χρονικού ορίζοντα του Ιανουαρίου, που θεωρείται αποδεκτός (ο Δεκέμβριος κρίνεται μάλλον φιλόδοξος), επιτρέποντας ίσως στο ΔΝΤ να παραμείνει εντός, χωρίς χρηματοδότηση, όπως σήμερα.

Το τρίτο είναι να πάρει η Ευρώπη κάποια μέτρα για το χρέος εγκαίρως και να ληφθούν αποφάσεις για τις τράπεζες, που θα επιτρέψουν την πλήρη συμμετοχή του Ταμείου. Ο ρόλος της νέας γερμανικής κυβέρνησης θα είναι προφανώς καθοριστικός εδώ.