Φυματίωση: Η “κρυφή απειλή”

Οι επιστημονικοί φορείς στην Ελλάδα συγκροτούν κοινό μέτωπο ενάντια στη φυματίωση, τη νόσο που συνεχίζει να αποτελεί μείζον πρόβλημα δημόσιας υγείας, παρά το γεγονός ότι είναι ιάσιμη.

H φυματίωση αποτελεί παγκοσμίως το συχνότερο αίτιο θανάτου από λοιμώδες νόσημα, προκαλώντας περισσότερους θανάτους από την HIV λοίμωξη και την ελονοσία.

Οι εκπρόσωποι του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ΚΕΕΛΠΝΟ) και της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρίας (ΕΠΕ), κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου, στο μουσείο του νοσοκομείου «Σωτηρία», αναφέρθηκαν στις κοινές προσπάθειες των δύο φορέων, που στοχεύουν στην ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού, αλλά και στην ελεύθερη πρόσβαση των ασθενών στις θεραπείες.

Οι δύο φορείς, όπως ανακοίνωσε ο πρόεδρος του ΚΕΕΛΠΝΟ, Θεόφιλος Ρόζενμπεργκ, θα ιδρύσουν ειδική ομάδα με την ονομασία «Γεωργία Σπάλα», στη μνήμη της συναδέλφου τους που έφυγε πρόωρα από τη ζωή και είχε αφιερώσει το επιστημονικό της έργο στη μελέτη της φυματίωσης. Μάλιστα, το ΚΕΕΛΠΝΟ θα θεσπίσει και υποτροφία στη μνήμη της, με στόχο να προαχθεί η έρευνα για τη νόσο, όπως αναφέρει το Αθηναϊκό πρακτορείο.

Υποδήλωση της φυματίωσης και ανθεκτικές μορφές

Η εμφάνιση και διασπορά στελεχών μυκοβακτηριδίου της φυματίωσης, ανθεκτικών στα αντιφυματικά φάρμακα, αποτελεί μείζον πρόβλημα δημόσιας υγείας και θέτει σε κίνδυνο την πρόοδο που έχει επιτευχθεί παγκόσμια όσον αφορά τη θεραπεία και τον έλεγχο της φυματίωσης, είπαν οι επιστήμονες.

Σύμφωνα με τον Σωτήρη Τσιόδρα, αναπληρωτή καθηγητή Παθολογίας-Λοιμώξεων στην Ιατρική Σχολή της Αθήνας, κύριοι λόγοι της ανάδυσης και εξάπλωσης του φαινομένου της αντοχής, είναι η υποδήλωση της νόσου, σε ποσοστό 60-80%, η πλημμελής διαχείριση της αντιφυματικής θεραπείας (ακατάλληλα θεραπευτικά σχήματα, πλημμελής συμμόρφωση, πρόωρη διακοπή της θεραπείας) και η μετάδοση των ανθεκτικών μορφών της νόσου από άνθρωπο σε άνθρωπο.

Στην περίπτωση της ανθεκτικής φυματίωσης, οι θεραπευτικές επιλογές είναι περιορισμένες, υψηλού κόστους και όχι πάντα διαθέσιμες, οι ασθενείς ενδέχεται να παρουσιάσουν σημαντικές ανεπιθύμητες ενέργειες κατά τη διάρκεια της μακροχρόνιας θεραπείας και διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο δυσμενούς έκβασης.

Σύμφωνα με τα στοιχεία, εκτιμάται ότι το 2015, 480.000 ασθενείς σε όλον τον κόσμο νόσησαν από πολυανθεκτική φυματίωση και μόνο ένας στους πέντε από αυτούς έλαβε την κατάλληλη αντιφυματική αγωγή. «Προκειμένου να ελεγχθεί το φαινόμενο της αντοχής, είναι απαραίτητη η εξασφάλιση της πρόσβασης των ασθενών στη διάγνωση της ανθεκτικής φυματίωσης και σε κατάλληλη αντιφυματική θεραπεία, η λήψη κατάλληλων μέτρων προφύλαξης έναντι της μετάδοσης της νόσου, καθώς και η ορθή χρήση των αντιφυματικών φαρμάκων», είπε ο πρόεδρος της ΕΠΕ, Μιχάλης Τουμπής.

Η φυματίωση σκοτώνει ακόμα σήμερα

Παρά το γεγονός ότι η φυματίωση θεραπεύεται, σημείωσε ο κ. Τουμπής και κατά το χρονικό διάστημα 2000-2015 σώθηκαν 49.000.000 ζωές μέσω της διάγνωσης και της θεραπευτικής αντιμετώπισης της νόσου, εκτιμάται ότι 4.300.000 άνθρωποι παγκοσμίως, δηλαδή το 1/3 των ασθενών με φυματίωση, οι οποίοι ανήκουν κατά κύριο λόγο σε ευπαθείς κοινωνικές ομάδες, δεν διαγιγνώσκονται, ούτε θεραπεύονται, λόγω αδυναμίας πρόσβασής τους σε ποιοτικές υπηρεσίες υγείας. Η ανεύρεση της νόσου και η θεραπεία των ανθρώπων αυτών, αποτελεί βασικό βήμα για την επίτευξη του στόχου που έθεσε ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας για την εξάλειψη της ασθένειας μέχρι το 2030.

Στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας

Σύμφωνα με την τελευταία ετήσια έκθεση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, κατά το έτος 2015, εκτιμάται ότι οι νέες περιπτώσεις φυματίωσης σε παγκόσμιο επίπεδο, ανήλθαν στα 10, 4 εκατομμύρια, μεταξύ αυτών 1 εκατομμύριο παιδιά, ενώ 1,8 εκατομμύρια άνθρωποι πέθαναν από τη νόσο. Οι 400.000 από αυτούς ήταν ασθενείς με HIV λοίμωξη.

Στην Ελλάδα, με βάση τα επιδημιολογικά δεδομένα του ΚΕΕΛΠΝΟ, για το χρονικό διάστημα 2004-2015, δηλώνονται ετησίως, κατά μέσο όρο, 600 περιπτώσεις φυματίωσης. Όπως είπε ο κ. Τσιόδρας, παρατηρήθηκε μικρή πτωτική τάση του ετήσιου αριθμού δηλούμενων περιπτώσεων, ωστόσο, εξακολουθεί να διαπιστώνεται σημαντική υποδήλωση του νοσήματος, με αποτέλεσμα να μην αποτυπώνεται με σαφήνεια η επιδημιολογική εικόνα της φυματίωσης στη χώρα.

Από τα διαθέσιμα στοιχεία, κατά την τελευταία πενταετία, έχει παρατηρηθεί αύξηση του αριθμού των περιπτώσεων φυματίωσης σε ασθενείς που ανήκουν σε ευάλωτες κοινωνικές ομάδες (ασθενείς με HIV λοίμωξη, κρατούμενους, χρήστες ουσιών). Τα ποσοστά ασθενών με ανθεκτικές μορφές φυματίωσης έχουν παραμείνει σταθερά και είναι υψηλότερα μεταξύ ασθενών αλλοδαπής εθνικότητας.

«Σημαντικότατα προβλήματα όσον αφορά τη φυματίωση στη χώρα αποτελούν η έλλειψη Εθνικού Προγράμματος για τον Έλεγχο της Φυματίωσης, η υποστελέχωση και υποχρηματοδότηση των αντιφυματικών τμημάτων και ιατρείων, των εργαστηρίων στα οποία πραγματοποιούνται εργαστηριακές εξετάσεις για τη διάγνωση της φυματίωσης, η υποστελέχωση των διευθύνσεων δημόσιας υγείας, η ασυνέχεια στη διαθεσιμότητα ορισμένων αντιφυματικών φαρμάκων, η έλλειψη προγραμμάτων επιβλεπόμενης χορήγησης θεραπείας (DOT), η οικονομική κρίση και οι δραστικές περικοπές στην υγεία και τα προγράμματα πρόληψης για τις ευάλωτες ομάδες πληθυσμού (ασθενείς με HIV λοίμωξη, χρήστες ουσιών, φυλακισμένοι, μετανάστες και πρόσφυγες)», ανέφεραν οι επιστήμονες.

Τόνισαν ότι για να επιτευχθεί η εξάλειψη της νόσου, κανείς δεν πρέπει να μείνει πίσω και όλοι πρέπει να αναλάβουν δράση, προκειμένου να αντιμετωπιστούν φαινόμενα στιγματισμού, διακρίσεων και περιθωριοποίησης και να ξεπεραστούν τα εμπόδια στην πρόσβαση στη φροντίδα υγείας για τους ασθενείς με φυματίωση.