Tο «Λιθόστρατο» της Μ. Τσιμά

Οι δρόμοι μέσα από τους οποίους μπορεί να φτάσει κανείς στη λογοτεχνία είναι πολλοί. Η Μαρία Τσιμά, ηθοποιός και αναπληρώτρια καλλιτεχνική διευθύντρια του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος (ΚΘΒΕ), έχει επίσης ασχοληθεί με τη θεατρική διασκευή και το σενάριο ενώ έχει εμφανιστεί και ως διηγηματογράφος.

Το πρώτο πεζογραφικό της βιβλίο, όμως, που μόλις κυκλοφόρησε υπό τον τίτλο «Λιθόστρατο» από τις εκδόσεις Στερέωμα, δεν ανήκει ούτε στο θέατρο ούτε στο σενάριο ούτε στο διήγημα. Είναι μια νουβέλα που εκτυλίσσεται στην Κεφαλονιά, αποκαλύπτοντας μια δραματική (όχι, ωστόσο, και μελοδραματκή) οικογενειακή ιστορία.

Η πρωταγωνίστρια ζει με τη μάνα της και οι πάντες τις ξεχωρίζουν για το εντυπωσιακό παρουσιαστικό και τις άνετες εμφανίσεις τους στο νησί: για τη χάρη και τη δροσιά τους, αλλά και για την επιβλητική, γεμάτη αυτοπεποίθηση κίνησή τους. Ένα απρόσμενο, εντούτοις, γεγονός θα έρθει να φέρει τα πάνω κάτω σ’ αυτήν την ανέμελη καθημερινότητα. Ένας άντρας προχωρημένης ηλικίας θα ζητήσει τη Ζωή σε γάμο κι εκείνη -περιέργως- δεν θα αρνηθεί, πηγαίνοντας να εγκατασταθεί μαζί του στην Αμερική. Μια κατοπινή επίσκεψή τους στην Ελλάδα θα αποτελέσει το εφαλτήριο για να συνειδητοποιήσει η Ζωή τι ακριβώς της έχει επιφυλάξει η Αμερική: αφόρητα πολλές ώρες δουλειάς και έρωτας με τον τρόπο που μπορεί να κάνει έρωτα ένας άντρας της ηλικίας του συζύγου της. Μια καταθλιπτικά επαναλαμβανόμενη ρουτίνα, που θα βγει αμέσως από τα νερά της μόλις εμφανιστεί ο πραγματικός έρωτας. Η Ζωή θα σχετιστεί με τον ανιψιό του άντρα της και θα αποφασίσει να μείνει για πάντα στην Κεφαλονιά, αφήνοντας τον θείο του στην τύχη του. 

Η μοίρα του έρωτα παρόλα αυτά είναι πρώτα να ανθίζει κι ύστερα να φυλλορροεί. Γεννώντας η Ζωή ένα αγγελικό κοριτσάκι, θα αδιαφορήσει σιγά-σιγά τελείως για τον φλογερό νεαρό εραστή της. Το παιδί, παρόλα αυτά, δεν θα μακροημερεύσει. Θα σκοτωθεί σε ένα αυτοκινητικό δυστύχημα με οδηγό τον πατέρα του, μετατρέποντας την καθημερινότητα της Ζωής σε κόλαση: μια κόλαση που θα αποκτήσει σύντομα διαστάσεις αρχαίας τραγωδίας.

Γιατί η πρωταγωνίστρια δεν θα κατορθώσει ποτέ να ανακάμψει από το δυστύχημα, βρίσκοντας μιαν έστω ελάχιστη παρηγοριά και απαντοχή; Η συγγραφέας θα παίξει με όλα τα ενδεχόμενα: ενοχή για το αμαρτωλό ερωτικό παρελθόν, καθηλωτική προσκόλληση στο πρόσωπο του νεκρού κοριτσιού, αδυναμία για οποιονδήποτε αυτοπροσδιορισμό μετά από έναν συγκλονιστικό θάνατο. Εκείνο, όμως, που έχει τη μεγαλύτερη σημασία στο «Λιθόστρατο» είναι ο τρόπος με τον οποίο χτίζει η Τσιμά την προσωπικότητα της ηρωίδας της: μονόχνοτη, είτε για το καλό πρόκειται είτε για το κακό, κυριαρχημένη από το ένστικτο του έρωτα και του θανάτου (ο έρωτας θα την εκμηδενίσει και ο θάνατος θα τη συνεπάρει), βυθισμένη στον εαυτό της και την ίδια ώρα αυτοκαταστροφική (όντας έτοιμη να ρισκάρει και να διαλύσει τα πάντα), η Ζωή είναι ένας λογοτεχνικός χαρακτήρας με εξαιρετικά δυνατή πνοή. Συμβάλλουν, ωστόσο, στη θεμελίωση ενός τέτοιου χαρακτήρα και τρία επιπλέον στοιχεία: η λιτότητα και η ακρίβεια της γλώσσας, η οικονομία της αφήγησης (τίποτε δεν μοιάζει λειψό και τίποτε δεν περισσεύει) και οι άμεσοι, πολύ ζωντανοί (θεατρικής κοπής) διάλογοι. Ένα βιβλίο που προκαλεί αμέσως την προσοχή.