Ρώσικη σαλάτα: Η ιστορία πίσω από μια αγαπημένη συνταγή

Η “ρώσικη σαλάτα” ή στα ρωσικά “σαλάτα Ολιβιέ” (салат Оливье) είναι σπεσιαλιτέ της ρωσικής και ουκρανικής κουζίνας, δημοφιλής και στα Βαλκάνια.

Η πρωτότυπη συνταγή της σαλάτας επινοήθηκε το 1860 από τον Λυσιέν Ολιβιέ, σεφ στο εστιατόριο Ερμιτάζ, ένα από τα πιο διάσημα εστιατόρια της Μόσχας. Η σαλάτα αυτή έγινε ταχύτατα πολύ δημοφιλής στους τακτικούς θαμώνες του Ερμιτάζ, και εξελίχθηκε σε σπεσιαλιτέ του εστιατορίου.

Η ακριβής συνταγή κρατήθηκε με επιμέλεια μυστική, αλλά είναι γνωστό ότι η σαλάτα περιείχε αγριόγαλο, γλώσσα μοσχαρίσια, χαβιάρι, μαρούλι, ουρές από καραβίδα, κάππαρη, γκέρκιν, αγγούρι, καλά βρασμένα αυγά και πιθανότατα σπόρους σόγιας. Άλλα αναφερόμενα υλικά περιελάμβαναν τρούφες, κύβους από τζελ και καπνιστή πάπια, αν και πιθανολογείται ότι η συνταγή τροποποιούνταν ανάλογα με την εποχή.

H γνήσια ντρέσινγκ του Ολιβιέ ήταν ένας τύπος μαγιονέζας, φτιαγμένος από Γαλλικό κρασί και ξύδι, μουστάρδα και ελαιόλαδο από την Προβηγκία. Η ακριβής εντούτοις συνταγή του παραμένει άγνωστη.

Στο γύρισμα του 20ο αιώνα, ένας από τους βοηθούς σεφ του Ολιβιέ, ο Ιβάν Ιβάνοφ, αποπειράθηκε να κλέψει την συνταγή. Ενώ ετοίμαζε το ντρέσινγκ ένα απόγευμα, μόνος του όπως συνήθιζε ο Ολιβιέ, ξαφνικά τον κάλεσαν για κάτι επείγον. Αρπάζοντας την ευκαιρία ο Ιβάνοφ τρύπωσε την ιδιωτική κουζίνα του Ολιβιέ και είδε τα υλικά προετοιμασίας, πράγμα που του επέτρεψε να κάνει λογικές υποθέσεις σχετικά με την συνταγή του περίφημου ντρέσινγκ του Ολιβιέ. Στην συνέχεια ο Ιβάνοφ έφυγε από το εστιατόριο του Ολιβιέ και πήγε να εργαστεί ως σεφ στο εστιατόριο Μοσκβά, κάπως κατώτερο σε φήμη, όπου άρχισε να σερβίρει μια κατ’ υποψίαν παρόμοια σαλάτα με το όνομα “Σταλίτσνϊι” (ρωσικά: Столичный, σαλάτα της πρωτεύουσας). Αναφέρεται από του καλοφαγάδες της εποχής, εντούτοις, ότι το ντρέσινγκ της σαλάτας Σταλίτσνϊι ήταν χαμηλότερης ποιότητας από αυτό της Ολιβιέ, υπονοώντας ότι της “έλειπε κάτι”.

Αργότερα, ο Ιβάνoφ πούλησε την συνταγή για την σαλάτα σε διάφορους εκδοτικούς οίκους, οι οποίοι με την σειρά τους συνεισέφεραν στην εκλαϊκευσή της. Ένεκα του γεγονότος ότι το εστιατόριο Ερμιτάζ έκλεισε το 1905 και της αναχώρησης της οικογένειας Ολιβιέ από την Ρωσία, η σαλάτα μπορούσε να αναφέρεται πλέον ως “Ολιβιέ.”

Μια από τις πρώτες δημοσιευμένες συνταγές για την σαλάτα Ολιβιέ, από την Αλεξάνδροβα, εμφανίστηκε το 1894, χρειαζόταν μισή γαλοπούλα, δύο πατάτες, ένα μικρό αγγούρι, 3-4 φύλλα μαρουλιού, 3 μεγάλες ουρές από καραβίδες, 1/4 ζελέ ζωμού κρέατος, 1 μικρή κουταλιά κάπαρη , 3-5 ελιές και μαγιονέζα.

Τη σοβιετική εποχή η σαλάτα Oλιβιέ ήταν αγαπημένο φαγητό που μαγειρεύανε σε διάφορες γιορτές και ιδιαίτερα την Πρωτοχρονιά. Στη σημερινή Ρωσία η σαλάτα Oλιβιέ αρκετά συχνά υπάρχει στο γιορτινό τραπέζι και καταναλώνεται συνήθως τον χειμώνα γιατί δεν υπάρχουν πολλά και φτηνά φρέσκα λαχανικά όπως το καλοκαίρι.

Όπως συμβαίνει αναπόφευκτα με συνταγές γκουρμέ που γίνονται δημοφιλείς, εκείνα τα υλικά της σαλάτας που είναι σπάνια, ακριβά, εποχικά ή δύσκολα στη προετοιμασία, αντικαταστάθηκαν σταδιακά με φτηνότερα και περισσότερο διαθέσιμα τρόφιμα, μέχρι που εξελίχθηκε σε αυτό το πιάτο που γνωρίζουμε σήμερα. Οι Ρώσοι σίγουρα γελάνε όταν βλέπουν τη δική μας ρωσική σαλάτα.