Χίος

Η Χίος είναι το πέμπτο σε έκταση νησί της Ελλάδας και η επιφάνειά του φθάνει τα 904 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Βρίσκεται στο βορειοανατολικό Αιγαίο, ακριβώς απέναντι από τη χερσόνησο της Ερυθραίας στη Δυτική Μικρά Ασία και ανήκει στο σύμπλεγμα των νησιών που σχηματίζονται στο Ανατολικό Αιγαίο και στο οποίο συμπεριλαμβάνονται εκτός της Χίου, η Λέσβος, η Λήμνος, η Σάμος, η Ικαρία και ο Άγιος Ευστράτιος. Πρωτεύουσα είναι η πόλη της Χίου, γνωστή και σαν Χώρα. Εκεί βρίσκεται και το κύριο λιμάνι του νησιού.

Η Περιφερειακή Ενότητα Χίου αποτελείται από τα νησιά Χίος, Ψαρά, Αντίψαρα και Οινούσσες. Διαιρείται διοικητικά σε τρεις δήμους, αυτούς των Οινουσσών, της Χίου και των Ψαρών. Ο μεγαλύτερος από αυτούς είναι ο δήμος Χίου, ο οποίος περιλαμβάνει όλο το νησί της Χίου και πληθυσμιακά είναι ο μεγαλύτερος δήμος του νησιού. Η Χίος έχει συνολικά 64 χωριά.

Το έδαφος της Χίου είναι κατά το κύριο μέρος του ορεινό, ενώ μόνο στα νότια και ανατολικά του νομού σχηματίζονται κάποιες πεδινές εκτάσεις. Στα βόρεια της Χίου βρίσκεται η οροσειρά Πελιναίο με ψηλότερη κορυφή τον Άγιο Ηλία (1.297 μ.). Στη Χίο δεν υπάρχουν ποτάμια, ενώ το μήκος των ακτών της φτάνει τα 213 χλμ. Το νησί είναι γνωστό για τα γραφικά του τοπία, αλλά και για το εύκρατο μεσογειακό κλίμα με ήπιους χειμώνες και με σπάνιες βροχές το καλοκαίρι. Οι άνεμοι συνήθως πνέουν βόρειοι-βορειοδυτικοί και η θερμοκρασία κυμαίνεται μεταξύ 28-29 βαθμών Κελσίου.

• Η Νέα Μονή είναι ένα τοιχογραφημένο μοναστήρι, το οποίο χρονολογείται από την εποχή του Κωνσταντίνου του 9ου, ενώ έχει χαρακτηριστεί μνημείο εθνικής κληρονομιάς και Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς από την UNESCO.
• Σύμφωνα με μια εκδοχή, η Χίος είναι η γενέτειρα του Ομήρου, καθώς και των μαθηματικών Ιπποκράτη και Οινοπίδη.
• Η Χίος είναι η ιδιαίτερη πατρίδα κάποιων εκ των μεγαλύτερων Ελληνικών εφοπλιστικών οικογενειών, εθνικών ευεργετών και διακεκριμένων επιστημόνων.
• Η Χίος περιστοιχίζεται από τα αδελφά νησιά Οινούσσες και Ψαρά, από όπου και καταγόταν ο Κωνσταντίνος Κανάρης, ήρωας της επανάστασης του 1821 για την ανεξαρτησία της Ελλάδας.
• Πολλοί υποστηρίζουν, πως η Χίος είναι η γενέτειρα του Χριστόφορου Κολόμβου. Ο Κολόμβος φαίνεται να ήξερε πολλά για το νησί, καθώς πολύ συχνά έγραφε γι΄ αυτό στα ημερολόγια του. Στο χωριό Πυργί υπάρχει το σπίτι του Κολόμβου, από όπου συγκέντρωσε και Χιώτες ναυτικούς, προκειμένου να ξεκινήσει το ταξίδι του προς τις «Δυτικές Ινδίες». Επιπρόσθετα, το «Κολόμβος» είναι ένα ιδιαίτερα συνηθισμένο επώνυμο στη Χίο.
• Η Χίος είναι γενέτειρα Ελλήνων ποιητών της σύγχρονης εποχής, όπως οι Δημήτρης Βάρος, Γιώργος Διλβόης, Νίκος Γιαλλούρης και Ματθαίος Μουντές.
• Η Δημόσια Ιστορική Κεντρική Βιβλιοθήκη Χίου «Κοραής» στο νησί της Χίου είναι μια από τις πιο σημαντικές στην Ελλάδα. Στη συλλογή της υπάρχουν περίπου 250.000 τόμοι.
• Η πόλη του Βροντάδου (Ομηρούπολη) είναι το σημείο, στο οποίο λαμβάνει χώρα μια μοναδική γιορτή κατά την Ανάσταση του Θεανθρώπου το Πάσχα, ο ρουκετοπόλεμος, κατά τον οποίο οι κάτοικοι μαζεύονται στις εκκλησίες των δύο ενοριών, της Παναγίας Ερυθιανής και του Αγίου Μάρκου, από τις οποίες εκτοξεύουν χιλιάδες χειροποίητα βεγγαλικά προς την αυλή της αντίπαλης εκκλησίας τη στιγμή της Αναστάσεως.
• Η Χίος είναι ο τόπος γέννησης του μεγάλου Έλληνα μουσικοσυνθέτη Μίκη Θεοδωράκη, του Έλληνα πολιτικού, πρόεδρου και ιδρυτή του Π.Α.Κ. και αργότερα του ΠΑ.ΣΟ.Κ. και πρωθυπουργού Ανδρέα Παπανδρέου, καθώς και του İbrahim Ethem Pasha, ο οποίος είχε πολλούς απογόνους, ένας από τους οποίους είναι ο ζωγράφος Osman Hamdi Bey.
• Η πόλη του Βροντάδου είναι ο τόπος γέννησης του Έλληνα διαστημικού φυσικού Σταμάτη Κριμιζή, ακαδημαϊκού, που έχει σχεδιάσει δεκάδες πειράματα σε διαστημόπλοια και συμμετείχε σε δεκάδες διαστημικές αποστολές της NASA (Voyager 1 και 2, Cassini, Galileo, Ulysses, ACE, MESSENGER και άλλα πολλά). Προς τιμήν του έχει ονομασθεί ο αστεροειδής 8323 Κριμιζής.