Η Ραφήνα βρίσκεται στο επίκεντρο της Ανατολικής Αττικής και αποτελεί το δεύτερο μεγαλύτερο λιμάνι του νομού μετά τον Πειραιά και ένα από τα μεγαλύτερα της χώρας. Είναι πυκνοκατοικημένη περιοχή στο κέντρο κοντά στο λιμάνι αλλά διαθέτει μεγάλες εκτάσεις με πάρκα και χώρους πρασίνου όπως δυο μεγάλες παραλίες η πρώτη δίπλα από το λιμάνι και δεύτερη η δημοφιλέστατη παραλία Μαρίκες στην θέση Αυλάκι στα νότια κοντά στα σύνορα με την Αρτέμιδα. Συνδέεται σε πολύ κοντινή απόσταση με την Αρτέμιδα μέσω της Οδού Αραφίνος όπου υπάρχει το Δημοτικό κολυμβητήριο Ραφήνας και ο παραθεριστικός οικισμός Μελτέμι επίσης στην θέση Αυλάκι.
Σήμερα η Ραφήνα αποτελεί ουσιαστικά προάστιο της Αθήνας, χάρη στην Αττική Οδό που βελτίωσε την πρόσβαση από το κέντρο της πόλης αφού ενώνεται με την Λεωφόρο Μαραθώνος στο γειτονικό Πικέρμι. Τα τελευταία χρόνια έχει γνωρίσει μεγάλη ανάπτυξη, καθώς ολοένα και περισσότερες ακτοπλοϊκές γραμμές επιλέγουν το λιμάνι της. Η πόλη απέχει 25 χιλιόμετρα από το κέντρο της Αθήνας και ο πληθυσμός της σύμφωνα με την απογραφή του 2001 είναι 10.701 κάτοικοι.
Η Ραφήνα εκκλησιαστικά υπάγεται στην Ιερά Μητρόπολη Μεσογαίας και Λαυρεωτικής – Α’ Αρχιερατική Περιφέρεια Σπάτων – Ραφήνας με 4 μεγάλες ενορίες τον Ιερό Ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου Παντοβασιλίσσης Ραφήνας, τον Ιερό Ναό Αναλήψεως Κυρίου Διασταυρώσεως Ραφήνας, τον Ιερό Ναό Αγίας Τριάδας στα Περιβολάκια Ραφήνας και τον Ιερό Ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου στα Περιβολάκια Ραφήνας.
- Η Καλλιτεχνούπολη και ο Νέος Βουτζάς είναι οι δύο μεγάλες περιφερειακές συνοικίες της Ραφήνας, δυτικά της Λεωφόρου Μαραθώνος στους πρόποδες της Πεντέλης, και ανήκαν πάντοτε στον Δήμο Ραφήνας.
- Σε αυτές βρίσκονται κτισμένες πολλές παραθεριστικές και μόνιμες κατοικίες.