O Άσαντ γεννήθηκε στις 11 Σεπτεμβρίου του 1965 στη Δαμασκό. Γιος της Ανισέχ και του Χαφέζ Αλ Άσαντ, ο Μπασάρ ήταν το τρίτο παιδί της οικογένειας Άσαντ και ο δεύτερος γιος μετά τον Μπασίλ Αλ Άσαντ, τον οποίο ο Χαφέζ προόριζε να τον διαδεχθεί στη θέση του Προέδρου της Συρίας. Όπως όλα τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας Άσαντ, ο Μπασάρ ανήκει στην τοπική θρησκευτική ομάδα των Αλαουιτών, μια αίρεση των Σιιτών μουσουλμάνων (να μην συγχέεται με την Τουρκική θρησκευτική σέκτα των Αλεβί), που είναι εγκαταστημένοι κυρίως στη δυτική Συρία, στην ακτή της Μεσογείου και αποτελούν μόλις το 11% του πληθυσμού της χώρας (το 74% των Σύρων είναι Σουνίτες).
Σπούδασε στη Γαλλο-Αραβική σχολή του Αλ-Χουριγιάχ στη Δαμασκό. Το 1988 ξεκινά τις σπουδές του στη Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Δαμασκού, στο τμήμα Οφθαμολογίας. Ολοκλήρωσε το πρώτο έτος ειδικότητας στο Στρατιωτικό Νοσοκομείο Τισρίν στη Δαμασκό, ενώ το 1992 συνεχίζει για την ειδικότητα στο νοσοκομείο Western Eye στο Λονδίνο. Τον Ιανουάριο του 1994, όμως, αναγκάζεται να διακόψει τις σπουδές του και να επιστρέψει στη Δαμασκό, όταν ο αδελφός του Μπασίλ σκοτώνεται σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα, έξω από το αεροδρόμιο της Δαμασκού (21 Ιανουαρίου 1994). Ο Μπασάρ θα εισέλθει τότε στη στρατιωτική ακαδημία του Χομς. Ο νεαρός Μπασάρ έλαβε εκεί τη στρατιωτική του εκπαίδευση και το 1999 έφθασε στο βαθμό του Συνταγματάρχη.
Στις 10 Ιουνίου 2000, στη διάρκεια τηλεφωνικής επικοινωνίας με τον Πρόεδρο του Λιβάνου, Εμίλ Λαχούντ, ο Χαφέζ υπέστη καρδιακή προσβολή και πέθανε. Ο γιος του, Μπασάρ, τον διαδέχθηκε αμέσως στην προεδρία.Η πρώτη περίοδος του Μπασάρ Αλ Ασάντ στην εξουσία της Συρίας συνδέθηκε με την προσπάθειά του για την πάταξη της διαφθοράς, τον εκσυγχρονισμό του κράτους και της κοινωνίας και την προσπάθεια για οικονομική ανάπτυξη. Πολλοί από τους παλιούς υπουργούς απολύθηκαν, χορηγήθηκε αμνηστία σε εκατοντάδες πολιτικούς κρατούμενους και η φυλακή Mazzeh έκλεισε. Ταυτόχρονα άρχισε να αναπτύσσεται, με την ενίσχυση από τον ίδιο τον Άσαντ, η διαδικτυακή τεχνολογία. Πριν γίνει πρόεδρος, άλλωστε, ο ίδιος είχε διατελέσει πρόεδρος της Συριακής Εταιρείας Πληροφορικής, η οποία εισήγαγε το 2001 το Ίντερνετ στη χώρα. Τα επόμενα χρόνια προσπάθησε να εισάγει και ιδιωτικά σχήματα στο κρατικό τραπεζικό σύστημα (Νόμος 28, Μάρτιος 2001), ίδρυσε το 2009 το χρηματιστήριο της Δαμασκού και βοήθησε στην ανάπτυξη της βιομηχανίας μειώνοντας τη φορολογία σε αυτές.
Στη περίοδο αυτή, που έγινε γνωστή ως «η Άνοιξη της Δαμασκού», έκαναν την εμφάνισή τους στη χώρα τα λεγόμενα muntadāt (σαλόνια), μικρές ομάδες ατόμων οι οποίες συζητούσαν γύρω από πολιτικά και κοινωνικά θέματα. Ανάμεσά στους συνομιλητές υπήρχαν αρκετοί διανοούμενοι αλλά και μέλη του κόμματος Μπάαθ αλλά και της αντιπολίτευσης. Όμως, σύντομα η κυβέρνηση Άσαντ σταμάτησε τις προσπάθειές αυτές. Αρκετοί από τους απελευθερωμένους πολιτικούς κρατούμενους του 2000 συνελήφθησαν ξανά, όπως και αρκετά μέλη των muntadāt, κατηγορούμενοι για σχέσεις με την (Σουνίτικη) Μουσουλμανική Αδελφότητα.
Η κυβέρνηση απαγόρευσε επίσης την πρόσβαση σε συγκεκριμένες σελίδες του Διαδικτύου, με νόμο που ψηφίστηκε το 2007. Ανάμεσα στις σελίδες που απαγορεύτηκαν ήταν το Youtube, το Facebook, διάφορες αραβόφωνες ειδησεογραφικές ιστοσελίδες αλλά και η Αραβική Βικιπαίδεια, ενώ τα ίντερνετ καφέ υποχρεώνονταν πια να καταγράφουν τις συνομιλίες και τα σχόλια στα διάφορα chat forums. Η κατάσταση επιδεινώθηκε μετά τα γεγονότα της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 και την έναρξη του «Πολέμου κατά της Τρομοκρατίας» από την πλευρά των ΗΠΑ και την εισβολή στο Ιράκ, με εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες να καταφθάνουν στη χώρα από τις εμπόλεμες περιοχές, την αύξηση της απειλής οργανώσεων όπως η Αλ Κάιντα διεθνώς και η εγχώρια πολιτική οργάνωση της Μουσουλμανικής Αδελφότητας που είχαν ως στόχο την ανάδειξη ισλαμιστικών κρατών, αλλά και την ταυτόχρονη επιθετική πολιτική των ΗΠΑ κατά της Δαμασκού.
Στις 14 Φεβρουαρίου 2005 δολοφονήθηκε στην Βηρυτό ο Λιβανέζος πρωθυπουργός Ραφίκ Χαρίρι όταν η αυτοκινητοπομπή του ανατινάχτηκε απέναντι από το παραλιακό ξενοδοχείο Σαιν Τζωρτζ (Saint George Hotel) της λιβανικής πρωτεύουσας. Στις εκθέσεις που ακολούθησαν την δολοφονία γινόταν λόγος για πιθανή ανάμιξη των μυστικών υπηρεσιών της Συρίας στη δολοφονία του Λιβανέζου πρωθυπουργού. Μάλιστα η έκθεση Mehlis έκανε ειδική αναφορά για ανάμιξη του αρχηγού της υπηρεσίας πληροφοριών του στρατού της Συρίας, του Ασσέφ Σαβκάτ (Assef Shawkat), ο οποίος είναι γαμπρός του ίδιου του Μπασάρ αλ Άσαντ (σύζυγος της μεγάλης αδελφής του Μπασάρ, Μπούσρα).
Ο θάνατος του Χαρίρι είχε ως συνέπεια δραματικές πολιτικές αλλαγές στο Λίβανο, που οδήγησαν στη λεγόμενη «Επανάσταση των Κέδρων» (Cedar Revolution). Κύριος στόχος των Λιβανέζων διαδηλωτών ήταν η απόσυρση των 14.000 στρατιωτών και μυστικών πρακτόρων που διατηρούσε η Συρία στη χώρα και η διάλυση της κυβέρνησης του Ομάρ Καράμι, που ήταν φίλα προσκείμενη στη Συρία.Μετά τις διαδηλώσεις, οι ξένες χώρες (και κυρίως η Γαλλία και οι ΗΠΑ) ζήτησαν από την Συρία τη συμμόρφωσή της με το ψήφισμα 1959 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ (Απρίλιος 2004), σύμφωνα με το οποίο η Συρία όφειλε να αποσύρει πλήρως τα στρατεύματά της από τον Λίβανο ενώ απαιτούσε και τον αφοπλισμό της Χεζμπολάχ. Ο Άσαντ δήλωσε (στις 2 Μαρτίου 2005) πως ήταν πρόθυμος να αποσύρει τα στρατεύματα της Συρίας από τον Λίβανο. Χωρίς να δώσει πλήρες χρονοδιάγραμμα, ανακοίνωσε (στις 5 Μαρτίου 2005) πως θα αποσύρει τις δυνάμεις του στην κοιλάδα Μπεκάα, στον ανατολικό Λίβανο, και στη συνέχεια στα σύνορα μεταξύ Συρίας και του Λιβάνου. Από την άλλη, η Χεζμπολάχ κάλεσε (8 Μαρτίου 2005) σε διαμαρτυρία υπέρ της Συρίας και του Άσαντ και κατά της απόφασης 1959 του ΟΗΕ. Στις διαδηλώσεις της Χεζμπολάχ έλαβαν μέρος εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι.
Αντίθετα, στη Συρία, πρόσωπα που είχαν πρωταγωνιστικό ρόλο την περίοδο της «Άνοιξης της Δαμασκού» και των muntadāt, έκαναν ξανά την εμφάνισή τους στο προσκήνιο, ζητώντας περισσότερες αλλαγές. Τον Ιανουάριο του 2006, 5 πολιτικοί κρατούμενοι που είχαν σχέση με την περίοδο της «Άνοιξης της Δαμασκού» αφέθηκαν ελεύθεροι, με τους διεθνείς αναλυτές να κάνουν λόγο για προσπάθεια από πλευράς της κυβέρνησης να εκτονώσει την διεθνή πίεση.
Το 2006 ο Άσαντ αντιμετώπισε τη σοβαρή κρίση από τον πόλεμο στο Λίβανο, μεταξύ του Λιβάνου και του Ισραήλ. Ο Άσαντ τάχθηκε φανερά στο πλευρό της Χεζμπολάχ, ενώ προειδοποίησε επίσης το Ισραήλ πως καθώς η αραβική αντίσταση μεγάλωνε, στο μέλλον τίποτα δεν θα μπορούσε να το προστατεύσει, καλώντας το να σταματήσει την τακτική του προληπτικού πολέμου αν επιθυμούσε την ειρήνη στη περιοχή. Οι ΗΠΑ, κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης των 34 ημερών, είχαν κατηγορήσει τόσο τη Συρία όσο και το Ιράν του Μαχμούτ Αχμεντινετζάντ ως καθοδηγητές της Χεζμπολάχ, την οποία κατηγορούσαν για την σύγκρουση.
Στις 27 Μαΐου 2007 επανεξελέγη στην προεδρία, σε ειδικό δημοψήφισμα, με το 97,6% των ψηφισάντων να τάσσεται υπέρ του. Τον Απρίλιο του 2008, ο Άσαντ δήλωσε πως είχαν συζητήσει με το Ισραήλ μια συνθήκη ειρήνης για ένα χρόνο, με μεσολαβητή την Τουρκία. Αυτό επιβεβαιώθηκε τον Μάιο του ίδιου έτους και από την πλευρά του Ισραήλ.
Το 2011 ο αραβικός κόσμος συγκλονίζεται από διαμαρτυρίες κατά των διάφορων «κοσμικών καθεστώτων», ένα φαινόμενο που έγινε γνωστό ως «Αραβική Άνοιξη». Στη Συρία, οι πρώτες διαμαρτυρίες ξεκίνησαν τον Ιανουάριο και επηρεάστηκαν από άλλες παρόμοιες κινήσεις στην περιοχή. Οι διαδηλωτές ζητούσαν την αποκατάσταση των δικαιωμάτων των πολιτών, καθώς και να τεθεί ένα τέλος στην κατάσταση έκτακτης ανάγκης που έχει τεθεί σε εφαρμογή από το 1963.Ένα κάλεσμα σε «μια ημέρα της οργής» ορίστηκε για τις 4 με 5 Φεβρουαρίου, αλλά χωρίς να καταφέρει να πραγματοποιηθεί. Οι πρώτες μαζικές διαδηλώσεις κατά της πολιτικής της κυβέρνησης πραγματοποιήθηκαν στις 15 και στις 16 Μαρτίου, ενώ οι διαδηλώσεις στις 18 με 19 Μαρτίου ήταν οι μεγαλύτερες που είχαν λάβει χώρα στη Συρία για πολλές δεκαετίες. Πολλές νέες διαδηλώσεις ακολούθησαν όλη την επόμενη περίοδο.
Οι συριακές αρχές αντέδρασαν με βία κατά των πολιτών, με τον ΟΗΕ να διατάζει την έρευνα για την βίαιη καταστολή των διαδηλώσεων (22 Μαρτίου),κυρίως αυτών στην πόλη Νταράα, όπου μόνο από τις 18 μέχρι τις 24 Μαρτίου ο αριθμός των νεκρών διαδηλωτών είχε φτάσει, σύμφωνα με καταγγελίες ακτιβιστών για τα ανθρώπινα δικαιώματα, σε 21 ανθρώπους. Ως απάντηση η κυβέρνηση υποσχέθηκε σειρά μέτρων, μεταξύ των οποίων είναι η άρση του στρατιωτικού νόμου και η νομιμοποίηση πολιτικών κομμάτων πέρα από το κυβερνών. Στις 29 Μαρτίου ο Άσαντ δέχθηκε την παραίτηση της κυβέρνησής του, με τον πρωθυπουργό Μουχάμαντ Νατζί αλ Οταρί, όμως, να συνεχίσει να ασκεί υπηρεσιακά τα καθήκοντά του.
Στις 16 Απριλίου, ο Άσαντ ανακοίνωσε πως προχωρά στην άρση της κατάστασης εκτάκτου ανάγκης στη χώρα, η οποία θα ίσχυε από την επόμενη εβδομάδα. Στις 19 Απριλίου ο πρόεδρος Άσαντ αίρει, τελικά, την κατάσταση έκτακτης ανάγκης ύστερα από 48 χρόνια. Τίποτα, όμως, δεν κατάφερε να σταματήσει ούτε τις διαδηλώσεις ούτε τη βίαια καταστολή τους. Στις 18 Μαΐου 2011, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα υπέγραψε μια εκτελεστική απόφαση με την οποία έθετε σε ισχύ κυρώσεις κατά του Μπασάρ αλ Άσαντ, σε μια προσπάθεια να πιέσει το καθεστώς του «…να τερματιστεί τη χρήση βίας εναντίον του λαού του και να αρχίσει την μετάβαση σε ένα δημοκρατικό σύστημα που προστατεύει τα δικαιώματα των Σύρων…».Οι κυρώσεις αφορούσαν στο πάγωμα των τυχόν περιουσιακών στοιχείων του Σύρου Προέδρου, είτε στις ίδιες τις Ηνωμένες Πολιτείες είτε εντός της δικαιοδοσίας των ΗΠΑ. Την 23η Μαΐου του 2011, οι Υπουργοί Εξωτερικών της ΕΕ συμφώνησαν, σε συνεδρίαση στις Βρυξέλλες, να καταχωρήσουν τον Μπασάρ αλ Άσαντ και εννέα άλλους αξιωματούχους του σε λίστα απαγόρευσης επίσκεψης στην ΕΕ, καθώς και σε πάγωμα τυχόν περιουσιακών στοιχείων τους. Στις 24 Μαΐου 2011 κυρώσεις επέβαλε και ο Καναδάς.
Στις 20 Ιουνίου 2011, σε μια ομιλία διάρκειας περίπου μιας ώρας ως απάντηση στα αιτήματα των διαδηλωτών και τις ξένες πιέσεις, ο Μπασάρ αλ-Άσαντ υποσχέθηκε «εθνικό διάλογο», που θα περιλάμβανε κινήσεις προς τη μεταρρύθμιση, νέες κοινοβουλευτικές εκλογές και μεγαλύτερη ελευθερίες. Προέτρεψε επίσης τους πρόσφυγες να επιστρέψουν στην πατρίδα τους από την Τουρκία στην οποία είχαν διαφύγει, ενώ διαβεβαίωσε πως θα παραχωρούσε αμνηστία και κατηγόρησε «ένα μικρό αριθμό σαμποτέρ» για την όλη αναταραχή που προκλήθηκε. Στα τέλη Αυγούστου, η Διεθνής Αμνηστία κατήγγειλε σε έκθεσή της πως οι θάνατοι κρατουμένων στις φυλακές της Συρίας είχαν αυξηθεί κατακόρυφα τους τελευταίους μήνες, κάνοντας λόγο για «εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας» από το καθεστώς Άσαντ και απευθύνοντας έκκληση στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ για προσφυγή στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο ώστε να διεξαγάγει έρευνα στη χώρα.
Στις αρχές Φεβρουαρίου του 2012, ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ συναντήθηκε με τον Μπασάρ αλ Άσαντ στην Δαμασκό. Κατά τις δηλώσεις του στους δημοσιογράφους, ο Λαβρόφ δήλωσε πως ο Άσαντ ήταν «…έτοιμος να ξεκινήσει διάλογο με όλες τις πολιτικές δυνάμεις στη Συρία, και διαβεβαίωσε για τη δέσμευση της συριακής κυβέρνησης να σταματήσει η βία από όλες τις πλευρές…» και «…ότι τις επόμενες ημέρες θα συναντηθεί με την επιτροπή που συνέταξε το σχέδιο για το νέο σύνταγμα…». Η συνάντηση αυτή έλαβε χώρα λίγες ημέρες μετά την εκ νέου άσκηση βέτο από την Κίνα και τη Ρωσία στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ για ψήφισμα που καταδικάζει την βίαια καταστολή την Συρία, σε μία συνεδρίαση όπου ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπάρακ Ομπάμα, κάλεσε τον Άσαντ «…να σταματήσει αμέσως τις δολοφονίες και τα εγκλήματα εναντίον του λαού του…να εγκαταλείψει την εξουσία και να επιτρέψει την άμεση δημιουργία μιας δημοκρατικής μετάβασης…», κατηγορώντας τον ότι «δολοφονεί αθώους». Με τις βιαιοπραγίες κατά των αντιφρονούντων να συνεχίζονται με σφοδρότητα, ιδιαίτερα στο προπύργιό τους την πόλη Χομς, η ύπατη αρμοστής των Ηνωμένων Εθνών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, Νάβι Πιλάι, κατά τη διάρκεια συζήτησης στη Γενική Συνέλευση του Οργανισμού όπου είχε μεταφερθεί το θέμα για το ψήφισμα κατά της κυβέρνησης της Συρίας, δήλωσε στις 13 Φεβρουαρίου πως «Η φύση και η κλίμακα των παραβιάσεων της συριακής κυβέρνησης» δείχνει ότι διαπράττονται εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας από τον Μάρτιο του 2011.
Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν: Με βάση τους όρους της ρωσοτουρκικής συμφωνίας που επιτεύχθηκε χθες, Ρώσοι και Σύροι στρατιώτες θα αρχίσουν να περιπολούν σήμερα σε ορισμένους τομείς στα σύνορα.
